در ماه‌های اخیر توزیع نهاده با نرخ مصوب از سوی تجار به بهانه تراشی‌های مختلف با تاخیر در بازار انجام می‌شود که با این وجود مرغداران و دامداران مجبور به خرید کنجاله و ذرت مورد نیاز با نرخ‌های گزاف از بازار آزاد هستند.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که انحصار در واردات و اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی زمینه را برای سودجویی عده‌ای فرصت طلب در بازار فراهم کرده است و در مقابل مدیر عامل پشتیبانی امور دام می‌گوید که هیچ انحصاری در کار نیست چرا که توزیع نهاده توسط دولت انجام می‌شود. با وجود آنکه مسئولان دولتی با اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی قصد دارند با عرضه نهاده با نرخ مصوب ضمن حمایت از تولیدکنندگان از افزایش کاذب محصولات پروتئینی در بازار جلوگیری کنند، اما تورم و افزایش شدید قیمت‌ها در سال ۹۷ نشان می‌دهد که توزیع ارز دولتی، در کنترل تورم، ناموفق بوده است که به همین خاطر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و پرداخت مابه التفاوت آن به حساب سرپرستان خانوار تنها راهکار کنترل قیمت محصولات پروتئینی و نهاده دامی و جلوگیری از سودجویی دلالان در بازار به شمار می‌رود.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت توزیع نهاده‌های دامی با نرخ مصوب، دلایل انحصار در واردات و مزایا و معایب حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات نهاده‌های دامی با خبر شویم:
چند نرخی بودن ارز عامل اصلی تنش قیمت نهاده های دامی
ناصر مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران با انتقاد از تاخیر در تحویل نهاده‌های دامی با نرخ مصوب به دامداران اظهار کرد: باوجود آنکه بزرگترین واردکننده نهاده دامی از ماه‌های پایانی سال گذشته وجه نهاده را از دامداران دریافت کرده، اما تاکنون باری به آنها تحویل نداده است که این امر منجر به تضعیف بنیه مالی تولیدکنندگان شده است.
وی افزود: با توجه به اختلاف قیمت نهاده‌های دامی در بازار آزاد با نرخ مصوب از مسئولان تقاضا داریم که به تجار برای عمل به تعهدشان فشار آورند تا تولیدکننده مجبور نشود کنجاله سویا و ذرت را با نرخ‌های گزاف از بازار آزاد تهیه کند.
مقدسی با اشاره به اینکه تمامی نهاده‌ها روی کاغذ با نرخ مصوب در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد، بیان کرد: در عمل تنها مقدار ناچیزی نهاده با نرخ مصوب در اختیار دامداران و مرغداران قرار می‌گیرد.
رئیس انجمن صنفی گاوداران ادامه داد: با وجود گذشت بیش از سه ماه از واریز وجه نهاده‌های دامی، تجار هر روز به بهانه‌های مختلف همچون تخصیص ارز، جذب ارز و مشکل حمل و نقل نهاده از توزیع بار امتناع می‌کنند تا بتوانند با نرخ‌های بالایی محصولشان را در بازار آزاد به فروش رسانند.
به گفته وی، در حال حاضر اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی و کمبود نظارت دستگاه‌های ذی ربط بر توزیع موجب شده تا عده‌ای از این امر سود‌های هنگفتی بدست آورند.
مقدسی چندنرخی بودن ارز را عامل اصلی تنش قیمت نهاده‌های دامی در بازار برشمرد و گفت: با وجود اختصاص ارز یارانه‌ای به واردات نهاده‌های دامی، تولیدکننده، مصرف کننده و دولت نسبت به عرضه رضایت خاطر ندارند که به این ترتیب حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و ایجاد رقابت میان واردکنندگان امری ضروری است تا تولیدکنندگان در فضای آزاد رقابتی بتوانند به تولید بپردازند.
نهاده با نرخ آزاد در بازار به وفور موجود است/ کمبود عرضه نهاده دامی با نرخ مصوب به تولیدکنندگان
عظیم حجت، عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه بازار نهاده‌های دامی همچنان ۲ نرخی است، اظهار کرد: با وجود آنکه نرخ کنجاله سویا نسبت به ۲ هفته اخیر تا حدودی در بازار کاهش یافته است، اما همچنان با نرخ مصوب خود اختلاف دارد.
وی نرخ مصوب هر کیلو کنجاله سویا را ۲ هزار و ۴۰۰ و ذرت یک هزار و ۳۵۰ تومان اعلام کرد و گفت: هم اکنون هر کیلو کنجاله سویا با نرخ ۳ هزار و ۴۰۰ تا ۳ هزار و ۷۰۰ و ذرت یک هزار و یک هزار و ۷۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ تومان در بازار آزاد به مرغداران عرضه می‌شود.
حجت تک نرخی شدن ارز را راهکار تعادل بازار نهاده‌های دامی دانست و افزود: هم اکنون نهاده‌های دامی با ۲ نرخ متفاوت در بازار عرضه می‌شود، در حالیکه مشخص نیست چه کسی از مابه التفاوت قیمت بهره می‌برد؟.
عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی ادامه داد: با تک نرخی شدن ارز و توزیع نهاده با نرخ ثابت، امکان محاسبه هزینه تمام شده مرغ در بازار وجود دارد، اما در حال حاضر ستاد تنظیم بازار در اعلام نرخ مصوب مرغ به سبب نرخ متفاوت نهاده‌های دامی در بازار آزاد دچار تردید شده است.
به گفته وی، با وجود آنکه کنجاله سویا با نرخ بالاتر از ۲ هزار و ۶۰۰ و ذرت یک هزار و ۵۰۰ تومان نباید در مراکز استان‌ها عرضه می‌شود، اما در شرایط فعلی با نرخ‌های بالاتری به دست تولیدکنندگان می‌رسد که این امر منجر به افزایش هزینه‌های تولید و سردرگمی تولیدکنندگان شده است.
حجت حمل و نقل و دریافت مبلغ مازاد پشت بارنامه را یکی دیگر از مشکلات پیش روی تولیدکنندگان دانست و افزود: با توجه به آنکه تجار مشکلات حمل و نقل را عامل اصلی تاخیر در تحویل بار نهاده‌های دامی به تولیدکنندگان مطرح می‌کنند، اما جای این سوال مطرح است که چرا نهاده با نرخ آزاد به وفور در بازار موجود است؟.
وی با انتقاد از عرضه نهاده‌های دامی با نرخ کاذب در بازار آزاد بیان کرد: تاخیر در تحویل نهاده‌های دامی بر التهاب بازار و کمبود نقدینگی مرغداران تاثیر بسزایی دارد که در نهایت تاخیر در ارسال کالای خریداری شده منجر به توزیع نهاده با نرخ‌های کاذب در بازار شده است.
عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی ادامه داد: با توجه به تاخیر در توزیع نهاده‌های دامی جای این سوال مطرح است که چرا در صورت نبود کالا زودتر از موعد از تولیدکنندگان پول دریافت می‌کنند و در صورت ذخیره کالا در انبار‌ها، چرا ظرف پروسه زمان ۳ تا ۵ روز نهاده به دست تولیدکننده نمی‌رسد؟.
حجت در پایان با بیان اینکه صدای تشکل‌ها به جایی نمی‌رسد، تصریح کرد: در شرایط کنونی، مرغداران با مشکلات متعددی روبرو هستند، در حالیکه به سبب نبود ابزار در اختیار تشکل‌ها صدای مرغداران به جایی نمی‌رسد؛ از این رو مرغداران مجبورند که نیاز خود را از بازار آزاد خریداری کنند.
۷۵ درصد واردات نهاده های دامی توسط یک نفر انجام می شود/ نبود انحصار در واردات کذب است
برومند چهار آیین، عضو هیئت مدیره کانون سراسری مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه تولید مرغ در ورطه نابودی است، اظهار کرد: با توجه به اختلاف قیمت مصوب نهاده‌های دامی با بازار آزاد و افزایش هزینه‌های تولید، مرغداران با مشکلات متعددی در تامین نهاده هایشان روبرو هستند.
وی افزود: با توجه به آنکه ۷۰ تا ۷۵ درصد واردات ذرت و کنجاله سویا توسط یک نفر وارد می‌شود، از این رو اظهار نظر برخی مسئولان مبنی بر نبود انحصار کذب است.
چهار آیین ادامه داد: پشتیبانی امور دام براساس اساسنامه مقداری نهاده دامی به منظور تنظیم بازار وارد می‌کند که در شرایط فعلی تحریم و تنش‌های بین الملل، میزان واردات نهاده به ۲۰ درصد رسیده است.
عضو هیئت مدیره کانون سراسری مرغداران گوشتی شفافیت در توزیع نهاده‌های دامی با نرخ مصوب را امری ضروری دانست و گفت: از پشتیبانی امور دام انتظار می‌رود که به منظور شفاف سازی همانند بانک مرکزی لیست دریافت کننده نهاده با نرخ مصوب را منتشر کنند تا بدین منظور مشخص شود که نهاده دامی به دست تولیدکننده‌ها می‌رسد یا دست واسطه ها.
به گفته وی، با توجه به آنکه ۱۰۰ درصد کنجاله سویا از بندر امام می‌آید، از این رو انتشار لیست دریافت کنندگان نهاده با نرخ به سهولت امکان پذیر است.
ذخایر خوبی در نهاده های دامی داریم
حمید ورناصری، مدیر عامل پشتیبانی امور دام با بیان اینکه در سال گذشته حجم مناسبی نهاده دامی وارد کشور شده است، اظهار کرد: بنابر آمار سال گذشته حدود ۹ میلیون تن ذرت، ۲.۵ میلیون تن دانه سویا و حدود یک و نیم میلیون تن کنجاله سویا وارد کشور شد که این ارقام بسیار خوب و مطلوبی است و همواره این روند را در سال ۹۸ ادامه خواهیم داد.
وی افزود: با توجه به میزان خرید نهاده‌های دامی از سوی دولت و بخش خصوصی ذخایر بسیار خوبی در این زمینه داریم و در حال تکمیل ذخایر خود هستیم.
ورناصری با اشاره به اینکه این اعداد و ارقام بیش از نیاز داخلی است، بیان کرد: بخشی از میزان واردات برای مواقع اضطراری ذخیره می‌شود تا اگر بازار دچار نوسان شد، ستاد تنظیم بازار و دولت بتوانند اقدامات احتیاطی را با استفاده از این ذخایر انجام دهند.
مدیرعامل پشتیبانی امور ادامه داد: هر زمان که ما انحراف از قیمت‌های مصوب را ببینیم، دستورالعمل‌های جدید صادر می‌کنیم. طی چند ماه گذشته چنین اتفاقی رخ داد و باعث شد وزارت جهاد کشاورزی به طور کلی اجازه فروش کنجاله سویا را از واردکننده این نهاده بگیرد و تنها سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها با صدور حواله بتوانند این نهاده را به قیمت مصوب ۲،۴۵۰ تومان بفروشند.
ورناصری با تأکید بر اینکه این مسئله حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باید از سوی دولت مورد بررسی دقیق قرار گیرد، افزود: براین اساس باید کارشناسی شود که با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و یا اعمال ارز نیمایی برای واردات کالا چه اتفاقی رخ می‌دهد. آیا این اثر در همه کالا‌ها قابل پذیرش است؟. برای مثال اگر نهاده مرغ با ارز نیمایی وارد شود (که خوشبختانه تاکنون این امر جزو برنامه‌های دولت نیست) چه تأثیری بر مصرف کننده خواهد داشت و آیا مصرف کننده نهایی قادر است کالای موردنیاز خود را با قیمت ۲ برابر خریداری کند؟.
وی در پایان با بیان اینکه بنا بر مصوبه دولت واردکنندگان اجازه توزیع نهاده‌های دامی را ندارند، تصریح کرد: با توجه به آنکه توزیع توسط دولت انجام می‌شود، مطرح شدن برخی اظهار نظرات مبنی بر آنکه واردکنندگان به صورت انحصاری نهاده‌های دامی را توزیع می‌کنند یا در اختیار دولت نمی‌گذارند، امری نادرست است.
ضرورت پرداخت مابه التفاوت ارز یارانه با آزاد به مردم
مجید موافق قدیری، رئیس انجمن خوراک دام، طیور و آبزیان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات نهاده‌های دامی را تنها راهکار تعادل و کنترل قیمت در بازار دانست و گفت: تا زمانی که اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی و تدوین قوانین، آیین نامه‌ها و بخش نامه‌هایی که سیاست گذاران اقتصادی تدوین می‌کنند، ادامه داشته باشد، بدون تردید عرضه نهاده با نرخ آزاد به وفور و با نرخ مصوب به صورت محدود به تولیدکنندگان صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه دوران ارز ۴۲۰۰ تومانی تمام شده است، افزود: دوران ارز ۴۲۰۰ تومانی تمام شده است، اما اینکه فرآیند جمع کردن آن آهسته رخ می‌دهد، شائبه‌ای را ایجاد می‌کند که گویی باید یک عده ته مانده ارز دولتی را استفاده کنند تا بعد از اتمام کار آنها، اختصاص این ارز به طور کامل برچیده شود. در غیر این صورت چه منطق و استدلالی پشت این کار است که گوشت، چای و کره شامل ارز ۴۲۰۰ تومانی نشود، اما نهاده‌های دامی مشمول ارز دولتی شود؟.
موافق قدیری با انتقاد از این مسئله که با وجود شرایط مالی و ارزی کشور دولت همچنان بر ادامه روند توزیع ارز ٤٢٠٠ تومانی به واردات اصرار دارد، بیان کرد: آمار تورم و افزایش شدید قیمت‌ها در سال ۹۷ نشان می‌دهد که مردم کالا‌های وارداتی را عمدتاً به قیمت ارز آزاد خریدند و این مساله نشان می‌دهد که توزیع ارز دولتی، در کنترل تورم، ناموفق بوده است.
رئیس انجمن خوراک دام، طیور و آبزیان کاهش قوانین، آیین نامه‌ها، عدم دخالت دولت در قیمت گذاری محصولات پروتئینی و نهاده‌های دامی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات را تنها راه حل تنظیم بازار دانست و گفت: با توجه به افزایش قیمت محصولات پروتئینی و کاهش قدرت خرید خانوار، دولت باید مابه التفاوت ارز نیما و ۴۲۰۰ تومانی را به صورت ریال به عنوان یارانه به حساب سرپرستان خانوار واریز کند.