بحث بسته بندی محصولات غذایی از مهمترین مسائل پرامون صادرات محسوب می شود که اظهارات متفاوت در خصوص شرایط حاکم بر این بخش در کشور وجود دارد. به طوری که برخی فعالان صنعت غذایی معتقدند در حوزه ارائه مواد غذایی در بازارهای جهانی با بسته بندی های شکیل مشکلی ندارند و برخی دیگر نیز معتقدند نداشتن بسته بندی هایی در سطح استانداردهای جهانی باعث شده رقابت در این حوزه تجار را با چالش هایی برای حضور در بازارهای بین المللی مواجه می کند. به نحوی که گفته می شود بسته بندی پاشنه آشیل صنعت غذایی کشور در بازارهای بین المللی محسوب می شود.
با این وجود بحث بسته بندی مقوله گسترده ای است و در مورد برخی محصولات غالبا تقاضای بازار برای عرضه کالا با بسته بندی نیست چرا که هزینه های تمام شده را افزایش و لذا رغبت خریداران را برای خرید کمتر می سازد. خرما از جمله محصولات صادراتی کشور محسوب می شود که غالبا به صورت فله ای ارائه می شود. این در شرایطی است که طبق آمارهای فائو در حوزه تولید کشور ایران نیز در کنار کشورهایی همچون مصر، عربستان، الجزایر، عراق، پاکستان، سودان، عمان، امارات و تونس» جزو ده تولید کننده برتر است و لذا با ارائه محصولات با بسته بندی هایی در سطح جهانی می تواند در بازارهای اروپایی به اندازه قابل توجهی نفوذ یابد.
وحید نیکفر فعال این حوزه در خصوص اینکه در حوزه عرضه محصول خرما با بسته بندی چقدر کار شده و چقدر توانسته ایم به استانداردهای جهانی برسیم گفت: بحث بسته بندی ابعاد مختلفی دارد یکی بحث تقاضا است و دیگری اینکه ما چه توانمندی هایی داریم که بر اساس تقاضای بازار پوشش بدهیم. با این وجود آنچه که الان در مورد بسته بندی خرما مضافتی مطرح است پوشش بازار طبق تقاضای بازار است.
نیکفر با اشاره به اینکه برخی بازارهای خاص خواهان خرما به صورت فله هستند افزود: با این معنا که در برخی بازارها اگر محصول با بسته بندی شیک ارائه بدهیم و هزینه ها تمام شده بالا برود دیگر خریدار بازار ما نیستند و ما آن بازار را از دست می دهیم. مثل بازار پاکستان، هند و افعانستان که بازارهای بزرگی برای خرمای ایران هم هستند غالبا خواهان خرمای فله ای هستند لذا در چنین بازارهایی مقوله بسته بندی کاربردی ندارد.
بسته بندی هزینه های تمام شده را افزایش و میزان فروش را کاهش می دهد
وی افزود: به عبارت دیگر بازارهایی همچون پاکستان، هند و افغانستان که مشتریان بزرگی هم برای خرمای کشور محسوب می شوند با توناژهای بالا عمدتا از ما خرید می کنند و لذا اگر هزینه تمام شده به واسطه بسته بندی ها بالا برود قائدتا میزان فروش پایین می آید.
این فعال بخش خرمای کشور همچنین خاطر نشان کرد: با این وجود برخی بازارها همچون اتحادیه اروپا، کانادا و آمریکا هستند که می توان روی این بازارها در قالب ارائه محصول با بسته بندی های استاندارد کار کنیم اما مساله اینجا است که سهم ما در این بازارها بسیار بسیار کم است؛ یعنی ابتدا باید سهم اصلاح شود. به نحوی که اگر بر فرض ۵۰ تریلی به سمت هند و پاکستان برود نهایتا یک یا دو محموله سمت اروپا می رود لذا چندان در این بازارها سرمایه گذای نمی شود.
نیکفر در خصوص دلیل ضعیف بودن این بازارها نیز می گوید: رقبای ما سال های قبل در این بازارها کار کرده اند و لذا خرمای آنها شناخته شده تر است. از سوی دیگر ما به دلیل مشکلی که در پاس کردن برخی از استانداردها داریم یا بحث تحریم ها و غیره را داریم، انگیزه تجار پایین می آید و ترجیح می دهند در بازارهای دیگر فعالیت کنند.
بر اساس این گزارش در بحث بسته بندی به خصوص بسته بندی محصولات غذایی کارت و مقوا و ماشین آلات نقش مهمی دارد. به این معنا که کیفیت مقوای مصرفی و همچنین به روز بودن ماشین آلات صنعت بسته بندی اصلی ترین عامل ها در ارائه محصولات غذایی با بسته بندی هایی در سطح استانداردهای جهانی دارد.
نیکفر همچنین در پاسخ به این سوال که الان در حوزه خرما چقدر بسته بندی های توسعه یافته است، گفت: در ابتدا باید بدانید که ما بخشی از رطب را نمی توان با تکنولوژی عرضه کرد یعنی ماشین آلات موجود محصول را تخریب می کند. لذا تا حدودی به عبارتی محصول خرما را ترکیب می کنند و یا بخشی از تولیدات ما که شیره کمتر دارد و به تبع آسیب پذیری کمتری دارد شستشو می شود، روغن زده می شود و در بسته بندی راهی بازارهای صادراتی می شود.
وی افزود: با این وجود الان بیشترین چالش و مشکل صنف و صنعت ما در حال حاضر تامین نیروی کار عملیاتی است. ضمن اینکه قیمت کارگر بالا رفته است و لذا حتی می بینیم که به دلیل چنین مسائلی شاهد هستیم که بر فرض بازار هند خواهان این است که بدون بسته خرما ارسال شود و در آنجا خود اقدام به بسته بندی کنند.
پیامدهای منفی وضع عوارض صادراتی بر محصولات صادرات محور
این فعال بخش خرما در خصوص پیامدهای وضع تعرفه های صادراتی بر محصول خرمای کشور نیز اظهار داشت: در ابتدا باید بدانید که اصولا تعرفه به عنوان یکی از ابزارهای تنظیم بازار به کار می رود یعنی زمانی که نزدیک ماه رمضان می شویم تعرفه می گذارند. البته بارها اعلام کرده ایم که انجام چنین کاری اصلا دلیلی ندارد و خرما به میزان لازم داریم اما هر بار این اشتباه را تکرار می کنند و تا می آیند آن را اصلاح کنند ما بخشی از بازارهایی را که به سختی به دست آورده ایم از دست می دهیم. مساله اینجا است که مشخص نیست قرار است چند بار یک کار اشتباه را تکرار کنند که متوجه شوند اقدام اشتباهی است و تاثیرات سوئی روی فرایند کاری ما دارد.
گفتنی است شنیده ها حاکی است امسال با نزدیک شدن به ایام ماه رمضان دولت تعرفه ۵۰ درصد برای صادرات خرما تعیین کرده است.