نوسان قیمت مرغ در روزهای اخیر به یکی از دغدغه ها و نگرانی‌های مردم در بازار معیشتی تبدیل شده است. اما این مساله در استان مازندران به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی این فراورده گوشتی برای مردم سوال برانگیزتر است. افزایش یک شبه قیمت مرغ و مشتقات ان سوالات بسیاری را برای مردم استان ایجاد کرد که حتی به محافل شایعاتی نیز کشیده شد.
از حدود سه روز پیش به یکباره قیمت مرغ در استان مازندران روند افزایش یافت که در برخی برندها تا ۲۰ درصد و در برخی از فرآورده های مرغی نیز تا ۵۰ درصد افزایش داشت. البته این مسئله مبتلابه تمام کشور بود و فقط به مازندران ختم نشد.
قیمت مرغ در بازار مازندران تنها در روز دوشنبه نسبت به یکشنبه این هفته افزایش دستکم ۲۰ درصدی داشت ، وضعیتی که با بهت و حیرت مصرف کنندگان و فروشندگان مواجه و سبب شکل گیری شایعات مختلف شده است.
بررسی میدانی نشان می دهد قیمت یکی از برندهای مرغ در مازندران از کیلوگرمی ۲۹ هزار تومان روز یکشنبه هفته جاری به کیلویی ۳۵ هزار تومان در روز دوشنبه افزایش یافته است . همچنین هرکیلوگرم شنیسل و فیله مرغ نیز از ۳۹ هزار تومان به ۵۹ تا ۶۰ هزار تومان رسیده است.
قیمت برخی از برندها در مازندران که از آنها به عنوان برندهای صادراتی یاد می شود هم اکنون تفاوت پنج تا ۶ هزار تومانی در هرکیلوگرم نسبت به سایر برندها دارد و کیلویی حدود ۴۰ هزار تومان به مشتریان عرضه می شود.
برخی از شهروندان در محاورات روزمره علت افزایش دوباره قیمت مرغ را صادرات آن به خارج از کشور می دانند. این ادعا ابتدا از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی سرچشمه گرفت و اکنون در کف فروشگاه ها و داخل منازل به عنوان نکته کلیدی برای تحلیل افزایش قیمت گوشت مرغ به کار برده می شود.
نکته تلخ ماجرا این است که فروشندگان مواد پروتئینی وقتی با پرسش شهروندان مواجه می شوند ، علت افزایش قیمت را ناتوانی در کنترل بازار می دانند و اینگونه تلقین می کنند که قیمت ها باز هم افزایش خواهد یافت . آنها مدعی هستند که بازار با کمبود گوشت مرغ گرم مواجه است و بیشتر مرغداری ها هم دست از فعالیت کشیده اند و کشتارگاه ها با ظرفیت پایینی در حال کار کردن هستند.
کارشناسان اقتصادی هم بر این اعتقادند که بازار مرغ وارد چرخه معیوب مدیریتی شده است و تعادل عرضه و تقاضا به هم ریخته است و در این میان شکاف میان تولید کنندگان و سیاستگذاران در حال اثرگذاری هر چه بیشتر بر بی تعادلی بازار است.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی مازندران علت اصلی وضعیت موجود را امتناع برخی از مرغداری ها در استان های دیگر برای جوجه ریزی اعلام کرد.
علیرضا عطایی نژاد گفت : حدود ۴۰ روز پیش در اواخر مهر ماه امسال در نتیجه شایعاتی پیرامون کمبود نهاده‌های دامی و افزایش قیمت خوراک طیور ، بسیاری از مرغداران بزرگ کشور در استان‌های دیگر از جوجه‌ریزی امتناع کردند.
وی افزود با توجه به این که معمولا سن پرواری جوجه و تبدیل به مرغ قابل مصرف ۴۰ روز است ، عدم جوجه ریزی این مرغداران سبب شده است تا تعادل عرضه و تقاضا به هم بریزد و اکنون بازار کشور با کمبود موقتی مرغ مواجه شود.
این مسئول گفت : اگر چه مرغداران مازندران از حرکت امتناعی برخی از مرغداران کشور تبعیت نکردند و به صورت مستمر و مداوم شاهد جوجه ریزی در مرغداری های استان بوده ایم و در حال حاضر خللی در تولید استان ایجاد نشده است ، ولی به هر حال کمبود کلی عرضه در کشور مازندران را هم تحت تاثیر قرار داده است.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی مازندران شایعه صادرات مرغ به کشورهای همسایه را بی اساس دانست و افزود : مازندران روزانه ۷۵۰ تن مرغ تولید دارد که از این میزان حدود ۲۵۰ تن را مصرف می‌کند.
وی با بیان اینکه قیمت مرغ در بازار تابع عرضه و تقاضا در سطح کشور است و هیچ استانی به صورت مستقل عرضه و تقاضایش را متعادل نمی کند ، گفت : با وجود اینکه مازندران به طور مستمر تولید داشت ، اما توزیع مرغ به صورت کشوری است. ما همان ۴۰ روز پیش در هماهنگی با مرغداران و اتحادیه مرغداران ، شاهد جوجه ریزی بموقع در مرغداری های استان بودیم و خوشبختانه مرغداران ما نیز همکاری خوبی در این زمینه داشته اند.
پاسوزی مازندران
مازندران همواره در بخش تولید کمک و همیار دولت های مختلف و کشور بود. مردم مازندران حتی در سخت ترین شرایط اقتصادی ، طبیعی و بحران های زیست محیطی امر تولید خود را در حوزه صنعتی ، کشاورزی و دامی قطع نکردند. آمار ارقام نیز از توان بالا و سرمایه گذاری عظیم استان در صنعت مرغ دارد که با وجود قطبیت همواره باید پیرو باشد.
برای مثال مازندران در حال حاضر تولید ۳۰ درصد جوجه یکروزه و ۱۱ درصد گوشت سفید کشور را بر عهده دارد. طبق گزارش رسمی این استان در نیمه نخست امسال ۱۲۹ هزار تن گوشت مرغ آماده طبخ تولید کرد که این میزان ۱۰۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش افزایش دارد. همچنین در سال جاری برای تولید این میزان گوشت سفید مرغداران مازندرانی ۶۹ میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام دادند.
علاوه بر این ، مازندران ۲ هزار و ۱۴۴ واحد فعال تولید مرغ گوشتی با ظرفیت اسمی تولید ۳۹.۵ میلیون قطعه دارد . این واحدها می‌توانند ماهانه ۱۸ میلیون قطعه جوجه ریزی انجام دهندتولید جوجه داشته باشد. به عبارتی مرغداران مازندران دو برابر نیاز استان تولید گوشت مرغ دارند و این موضوعی است که اغلب شهروندان مازندرانی از آن با خبر هستند و به همین دلیل هم شایعات در باره صادرات مرغ به خارج از کشور هنگام افزایش قیمت یا ایجاد عدم تعادل در بازار برایشان باور پذیر می شود.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی مازندران در پاسخ به این پرسش که چرا شهروندان مازندران باید پاسوز امتناع جوجه ریزی مرغداران در دیگر استان ها شوند ، گفت : گوشت مرغ در کشور ما هنوز به یک محصول رقابتی تبدیل نشده و محصولی استراتژیک شناخته می شود. به همین منظور نمی توان بازارهای جزیره ای و یا محلی برای آن در نظر گرفت.
عطایی نژاد افزود : به همین دلیل تمامی تولیدات کشور در یک سبد و یا بر روی یک سفره قیمت‌گذاری می‌شود و هیچ استانی نمی تواند به صورت جزیره‌ای قیمت این محصل را ثابت نگه دارد و یا افزایش دهد. بر همین اساس این خواسته که مازندران به دلیل تامین مناسب می بایست از تنش های قیمتی دور باشد دور از انتظار است.
استراتژیک با الزمات بازار رقابتی ؟
اگر چه اظهارات مسئولان مبنی بر قیمت گذاری کشوری گوشت مرغ و یا دخالت میزان عرضه و تقاضا بر آن منطقی به نظر می رسد ، ولی تعیین گوشت مرغ به عنوان یک محصول استراتژیک این توقع را در شهروندان ایجاد می کند که قیمت آن دچار افزایش سینوسی نشود و در غیاب دست غیب عرضه و تقاضا ، متولیان امر نسبت به تعیین قیمت و اعمال آن دستکم در شرایطی که معیشت مردم به خاطر وضعیت اقتصاد کرونایی به اندازه کافی تحت فشار قرار دارد ، اقدام کنند.
موضوع دیگری که باعث شگفتی شهروندان است و در صحبت های روزمره هم بر زبان می آورند ، نوع نرخ گذاری گوشت مرغ است. آنها بر این اعتقادند که همواره میان قیمت های مصوب و قیمت بازار تفاوت زیادی دیده می شود. بررسی گزارش های رسانه ای از گران فروشی گوشت مرغ طی ماه ها و سال های اخیر موید جدی بودن این مشکل است.
کارشناسان اقتصادی هم معتقدند که نوعی قواعد " شترمرغی " بر بازار گوشت مرغ کشور حاکم است . به اعتقاد این کارشناسان در حالی که گوشت مرغ یک کالای استراتژیک محسوب می شود ، ولی الزامات چنین کالایی برای آن اعمال نمی شود و یا همواره با " شل کن سفت کن " مواجه است. به عبارتی زمانی که کمبود گوشت مرغ ایجاد می شود ، موضوع عدم تعادل عرضه و تقاضا به عنوان علت مطرح می شود در حالی که برای کالای استراتژیک الزام تبعیت از عرضه و تقاضا نباید وجود داشته باشد. یا زمانی که بازار با وفور عرضه و اشباغ مواجه می شود که نتیجه آن کاهش قیمت است ، باز هم پای مناسبات عرضه و تقاضا به میان می آید.
آنچه برای فعالان رسانه ای قابل توجه است ، این که در بازار گوشت مرغ به علت این که تولید کنندگان دارای هماهنگی و همبستگی نسبی هستند ، هنگام مواجه شدن با تاثیر گذاری عرضه زیاد بر قیمت ها و خارج شدن بازار از تعادل می توانند تصمیم مقتضی به نفع خودشان اتخاذ و اعمال کنند مانند همین مورد اخیر که بخشی از مرغداری های بزرگ کشور از جوجه ریزی امتناع کردند تا بازار در بخش تقاضا متورم شده و قیمت ها افزایش یابد. این تولید کنندگان هنگامی هم که قیمت نهاده ها یا هزینه های جانبی افزایش می یابد ، باز هم با تصمیمات جمعی می توانند صحنه را به نفع خودشان رقم بزنند ولی در این میان به نظر می رسد مصرف کنندگان بی پناه رها شده اند.
یکی از فروشندگان جوجه و فعالان بازار گوشت مرغ در مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : متاسفانه با وجود اینکه مرغ به عنوان کالای استراتژیک مطرح شده و جزو محصولات مورد کنترل دولت شناخته می شود، اما همواره تابع لابی‌های قیمت گذاری است که دولت هیچ کنترلی بر روی آنها ندارد.
محسنی که خواست نام کوچکش در گزارش ذکر نشود ، افزود : قیمت گذاری بر روی مرغ چند عاملی است و بیشترین تاثیر کلی بر روی آن را نیز قیمت جوجه یک روزه ، نهاده های دامی و همچنین افراد در سایه دارند.
وی گفت : به عبارتی در کلیات هزینه تولید مثل خرید جوجه و همچنین خوراک متغییر اصلی در تعیین قیمت مطرح می شوند ، اما این عوامل فقط تنها هنگام کاهشی یا افزایشی شدن قمیت گوشت مرغ مستمسک قرار می گیرد و نرخ اصلی را کسانی تعیین می کنند که ما آنها را آدم های درسایه می نامیم. این افراد کنترل قیمت مرغ را در اختیار دارند. آدم های با نفوذی هستند که شبکه ای عمل می کنند. اینها در تمامی مراحل تولید تا مصرف دارای اهرم فشار هستند و حتی توانایی فشار بر دولت را دارند ، می توانند تولید کننده و مصرف کننده هر دو را در یک زمان تنبیه کنند.
محسنی با بیان اینکه شمار این افراد زیاد هم نیست ، افزود : معمولا شبانه قیمت مرغ و جوجه در کانال های ارتباطی که این افراد آن را مدیریت می کنند ، تعیین و اعمال می شود . رقم دقیق افزایش ، کاهش و یا نرخ دقیق هر محصول توسط این افراد تعیین می شود که ممکن است هر کجای کشور باشند.
وی مدعی شد : هیچ متغیر و محاسبه علمی در این زمینه وجود ندارد که مثلا باید امروز قیمت مرغ ۳۵ هزار تومان باشد و فقط این افراد هستند که تعیین می کنند مرغ به چه قیمتی باید عرضه شود که به نفعشان باشد.
یکی از مرغداران مازندران هم به خبرنگار ایرنا گفت : شاید در ظاهر افزایش قیمت مرغ برای ما سودآور بشود ، اما آنهایی که یک شبه قیمت مرغ را تغییر می دهند بیشترین نفوذ را برای جابه جایی قیمت دارو، خوراک ، جوجه و دیگر عوامل دخیل در تولید مرغ در اختیار دارند.
پاشایی افزود : این افراد به بهانه افزایش قیمت گوشت مرغ قیمت مواد مورد نیاز برای پرورش را نیز افزایش می دهند که متاسفانه با پایین آمدن قیمت مرغ این مواد کاهش قیمت را تجربه نمی کنند.
وی گفت : واقعیت این است که در بازار مرغ هم تولید کننده و هم مصرف کننده در هر شرایط کاهشی یا افزایشی ضرر می کنند و حتی دولت هم زیان می بیند چون سیبل انتقادات مصرف کنندگان و تولید کنندگان می شود در حالی که همه این تحولات از جای دیگری رقم می خورد.