داود داداشی، کارشناس ارشد بیوتکنولوژی گیاهی یادداشتی در زمینه الحاق به کنوانسیون UPOV در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است که بخش سوم آن از نظرتان می‌گذرد:
در دو یادداشت قبلی راجع به وضعیت اصلاح بذور ارقام تجاری گندم در ایران بحث کردیم و بیان شد که با توجه به وارداتی بودن اکثر ارقام موجود، در صورت پیوستن ایران به کنوانسیون UPOV به طور بالقوه مشکلات حقوقی و سیاسی متعددی می‌تواند برای کشور پیش بیاید، در این مجال علاوه بر بررسی وضعیت اصلاح سایر ارقام تجاری، به مسائل حقوقی دیگر این کنوانسیون پرداخته می‌شود.
جا زدن ارقام وارداتی تحت عنوان دستاورد تحقیقاتی!
در یادداشت قبلی راجع به وضعیت اصلاح بذور ارقام تجاری گندم در ایران بحث کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اکثر ارقام زراعی گندم به طور مستقیم یا غیرمستقیم برگرفته از ژنوتیپ‌ها و ارقام خارجی است که در صورت الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون UPOV، به طور بالقوه مشکلات حقوقی عدیده‌ای می‌تواند برای کشت ارقام مذکور پیش بیاید و کشاورزی را عملاً فلج سازد. در ادامه، مبادی وارداتی سایر ارقام تجاری که توسط موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور تحت عنوان دستاورد تحقیقاتی معرفی شده است بررسی می‌شود.
از مجموع ۱۹ رقم جو معرفی شده در سایت موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور، منشا واردات ۱۷ رقم به صراحت بیان شده است و برای مابقی ارقام، تنها نام شجره آنها ثبت شده و مبادی ورود آنها در گزارشات موسسه ذکر نشده، در واقع بیش از ۹۰ درصد ارقام مورد کشت و کارِ محصول جو، وارداتی است و عمدتاً بدون انجام هیچگونه کار اصلاحی در کشور معرفی شده‌اند.
از مجموع ۱۰ رقم سویای معرفی شده در سایت موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور، منشا واردات ۵ رقم به صراحت بیان شده و مبادی سایر ارقام نامشخص است.
از مجموع ۶ رقم کلزای معرفی شده در سایت موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور، منشا واردات ۴ رقم به صراحت بیان شده و مبادی سایر ارقام نامشخص است.
کنوانسیون خودتحریمی بذرِ امنیت غذایی با چه منطقی در حال پی‌گیری است؟
حال باید از نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس پرسید با وجود چنین وابستگی در تاریخچه اصلاح بذر کشور و با وجود انحصار دولتی در صنعت اصلاح بذر، بر اساس چه منطقی با الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون UPOV موافقت کرده‌اند!؟ آیا بررسی تخصصی لوایح و طرح‌های ارائه شده به مجلس بر عهده کمیسیون‌های تخصصی مربوطه نیست!؟ با الحاق به کنوانسیون UPOV دقیقاً به دنبال حمایت از کدام به‌نژادگر و کدام فرایند به‌نژادی بذر هستید!؟ با توجه به اینکه اکثر ارقام زراعی کشور وارداتی بوده و یا اینکه برگرفته از ارقام خارجی می‌باشد و حق مالکیت معنوی آنها متعلق به جمهوری اسلامی ایران نیست، پیوستن به کنوانسیونی که علی‌الظاهر رسالت آن حمایت از حق مالکیت به‌نژادگر است، آیا به طور بالقوه کشور ایران به سمت چالش‌های حقوقی در این عرصه سوق پیدا نمی‌کند؟ قطعاً پیوستن به کنوانسیون UPOV علاوه بر اینکه آینده اصلاح بذر کشور را با محدودیت‌های فراوانی روبرو می‌سازد، به طور بالقوه زمینه را برای طرح دعوی علیه جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین‌المللی فراهم می‌سازد و مشکلات حقوقی متعددی در عرصه امنیت غذایی به بار خواهد آورد که می‌تواند منجر به تحریم فروش بذر و تحریم غذایی گردد.
در مقاله‌های بعدی راجع به ابعاد پنهان و آشکار کنوانسیون UPOV بیشتر خواهیم گفت.
داود داداشی
کارشناس ارشد بیوتکنولوژی گیاهی