برنامه اخیر ثریا به صورت
میزگرد و با حضور علی متولی زاده اردکانی، دکترای ژنتیک و فوق دکترای زیست
فناوری از آمریکا، محمدمهدی خورشیدوند، پژوهشگر و استاد دانشگاه و اسکندر
امیدی‌نیا، نماینده وزارت بهداشت و عضو کمیته تخصصی ایمنی_زیستی وزارت
بهداشت، بابک ناخدا، نماینده وزارت جهادکشاورزی و رئیس بخش تحقیقات
فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران به تبیین اهمیت
امنیت غذایی در استقلال اقتصادی کشور و بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای واردات و
تولید محصولات تراریخت (محصولات دستکاری ژنتیکی شده) و بررسی ادله موافقان و
منتقدان ترویج و توسعه محصولات تراریخت در برنامه ششم توسعه پرداخت.
سوال نظر سنجی برنامه نیز به شرح زیر بود؛
نظر سنجی محصولات تراریخته در یک برنامه تلویزیونی
مهمترین محورهای برنامه به شرح زیر است؛
منتقدان محصولات تراریخت: اسناد متقن نشان می‌دهد، این محصولات ارمغان شرکت‌های صهیونیستی هستند
نماینده وزارت جهاد کشاورزی: بذرهای مونستانتو کاملا سالم است! ناچار به واردات محصولات تراریخته هستیم
چرا وزارت بهداشت به خوداظهاری شرکت‌های تولید کننده در خصوص سلامت تراریخته ها اعتماد می‌کند؟
وزارت جهاد کشاورزی از تولید و واردات محصولات تراریخته حمایت می‌کند
آنهایی که به منتقدان تراریخت می‌گویند، فناوری هراس، خودشان راکتور اراک را با سیمان پر کردند.
78 درصد مردم خواستار محدودیت و نظارت بیشتر بر محصولات تراریخته‌اند.
وزارت جهاد کشاورزی با تولید داخلی محصولات تراریخته موافق است
دکتر بابک ناخدا، نماینده وزارت جهادکشاورزی و رئیس
بخش تحقیقات فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران به
توضیحاتی در رابطه با محصولات تراریخت پرداخت و اظهار داشت: گیاهان تراریخت
بهترین رهاورد دانش بشری در حوزه مهندسی ژنتیک هستند؛ این محصولات برای
کشاورزی ما ارزش افزوده دارد.
محسن مقصودی مجری خطاب به دکتر ناخدا اظهار داشت:
موضع وزارت جهاد کشاورزی در مورد واردات محصولات و بذر تراریخته و تولید
این محصولات چیست؟
ناخدا اظهار داشت: وزارت جهاد کشاورزی با تولید داخلی محصولات تراریخته
موافق است و به تقویت آنها هم می‌پردازد؛ با توجه به شرایط کنونی و مدت
زمانی که طول می‌کشد تا به تولید این محصولات بپردازیم ممکن است که اکنون
شرایط تولید داخل این محصولات را نداشته باشیم و همچنین باتوجه به وابستگی
نود درصدی کشور به روغن بنابراین به واردات محصولات تراریخته می‌پردازیم.
میزگرد تراریخته در یک برنامه تلویزیونی
وزارت بهداشت واردات محصولات تراریخته را تایید می‌کند، چرا که دنیا این کار را تایید کرده است!
اسکندر امیدی نیا، نماینده وزارت بهداشت و عضو
کمیته تخصصی ایمنی_زیستی وزارت بهداشت در خصوص موضع وزارت بهداشت در رابطه
با واردات و تولید محصولات تراریخته اظهار داشت: رویکرد ما تقویت تولید ملی
و ایجاد اشتغال پایدار هست و براساس قوانین ساختار را طوری طراحی کرده‌ایم
که چند سازمان ذی‌صلاح در ارزیابی محصولات تراریخته دخیل هستند که یکی از
این سازمان‌ها سازمان جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت است که در قانون شرح
وظیفه دارد و سازمان حفاظت محیط زیست زیر نظر شورای ملی ایمنی زیستی است.
مقصودی از دکتر امیدی نیا پرسید: آیا واردات میلیون‌ها تن محصولات تراریخته از نظر وزارت بهداشت مجاز است؟
نماینده وزارت بهداشت در پاسخ تصریح کرد: از نظر
وزارت بهداشت این محصولات بررسی می‌شوند و بررسی می‌شود که ویژگی همان
محصولاتی است که در مدارک به آنها استناد شده است؛ وزارت بهداشت واردات
محصولات تراریخته را تایید کرده است، چراکه دنیا این محصولات را تایید
می‌کند.
سمی که در گیاه برنج یا ذرت وارد می‌شود، در هنگام مصرف انسانی کجا قرار دارد؟
دکتر علی متولی زاده اردکانی، دکترای ژنتیک و فوق
دکترای زیست فناوری از آمریکا به سوالی مبنی بر اینکه آیا مکانیزمی داریم
که سلامت این محصولات را تایید بکنیم، اظهار داشت: واقعیت امر این است که
وقتی شما در موجود زنده یک ماده وراثتی را وارد ژنوم آن می‌کنید ممکن است
بتوانید پروتئنی را که می‌خواهید به دست بیاورید ولی باید بدانید که
تغییرات ژنومی خطرناکی را ایجاد می‌کنید و این یکی از مشکلات اساسی زیست
فناوری است.
وی افزود: وقتی که ما یک برنج یا ذرت را دستکاری
ژنتیکی می‌کنیم و می‌خواهیم یکی از صفات مورد علاقه‌مان را در آن ایجاد
کنیم با وارد کردن یک ماده به سلول گیاهی در تمام سلول‌های گیاهی آن
پروتئین مشخص نیز وجود دارد یعنی اگر یک برنجی را ایجاد کردید که مقاوم به
کرم ساقه خوار است در تک تک سلول‌های این برنج پروتئین سمی وجود دارد.
متولی زاده اردکانی اظهار داشت: سوال بعدی این است
که کسی که می‌خواهد این برنج یا ذرت را بخورد، آن سمی که در آن وارد شده
است کجا می‌رود؟ مسلما این سم در همان آرد وجود دارد و این برنج می‌توان
برای افراد در آینده آلرژی زا باشد پس ما وقتی از دستکاری ژنتیک استفاده
می‌کنیم یعنی برنجی را که قبلا دستکاری نشده بوده و برای سالیان سال
افرادهمان برنج را استفاده می‌کردند را دستخوش تغییرات مصنوعی کرده‌ایم.
متاسفانه برای تایید سلامت این محصولات هیچ سندی در حوزه مطالعات دانشگاهی
نداریم و گزارش نشده است که این محصولات چه اثراتی روی موجودات دارد.
متولی ارزیابی محصولات تراریخت در کشور ما کجاست؟
دکتر محمدمهدی خورشیدوند، پژوهشگر و استاد دانشگاه
در را بطه با محصولات تراریخت اظهار داشت: ما در رابطه با غذا صحبت
می‌کنیم؛ اینکه ما یک بخش از مباحث را به وزارت جهاد و یک بخش دیگر را به
وزارت بهداشت محول کنیم و کسی بصورت متقن پاسخگو نباشد، پاسخ خوبی به مردم
نداده‌ایم. در فرآیند دست‌ورزی ژنتیکی وقتی که ژن‌ها را به سمت ژنوم هدف
پرتاب می‌کنیم چه تضمینی وجود دارد که اساس ژنتیکی محصول دچار تخریب نشود و
کدام بشر این قدرت را دارد که بگوید من در این فرآیند عوارض جانبی را قرار
نمی‌دهم؟ به هرحال این دانش مانند همه زمینه‌های علمی بشر ارتباطاتی هم با
بحث صنعت دارد و ماهم قائل به این امر هستیم.
وی در ادامه افزود: بنده هنوز متوجه نشدم که متولی
ارزیابی محصولات تراریخت در کشور ما کجاست و این اتفاق کجا صورت می‌گیرد؛
اگر واقعا آزمایشگاه داریم یک گروه مستقل باید ببیند و بازدید بکند و به
مردم گزارش بدهد؛ این حق مردمی است که با سختی معیشت خودشان را می‌گذرانند
اما یک عده پشت اقتصاد مقاومتی پنهان بشوند و بخواهند چنین غذایی را به دست
مردم بدهند.
اسرائیل و عربستان و ترکیه با اینکه فعال‌ترین
کشورها در محصولات تراریخت هستند اما به سراغ کاشت آنها نمی‌روند اما
ایران به دنبال کاشت این محصولات است...
خورشیدوند تصریح کرد: در خاورمیانه سه کشور در این
حوزه پیشگام هستند که عبارتند از ترکیه، عربستان و ایران و البته رژیم
صهیونیستی هم در این زمینه کار می‌کند اما چطور میشه این کشورها هیچ کدام
به سمت کاشت این محصولات نمی‌روند و فقط ایران می‌خواهد به دنبال کاشت این
محصولات برود؟ سوال بعد این است که در کجای دنیا محصولات تراریخت مستقیما
به مصرف انسان می‌رسد؟ این حق مردم است که بدانند چرا این محصولات ده سال
است که وارد کشور می‌شود و هیچ کس هم اطلاع ندارد.
حامی اصلی محصولات تراریخت شرکت مونستانتو است
این استاد دانشگاه اظهار داشت: شرکت مونستانتو که
حامی این محصولات است یک شرکت بدنام صهیونیستی است که رد پای‌شان را در
"عامل نارنجی" ویتنام و بمب‌های شیمیایی می‌بینید و هر کجا یک موضوع
ناشایست و ناصوابی هست این شرکت حضور دارد.
دکتر خورشیدوند به ارائه اسلایدهای پرداخت و اظهار
داشت: زمانی که جورج بوش این بحث را مطرح کرد که می‌خواهیم گرسنگی در
آفریقا را برطرف کنیم یکی از نگرانی‌هایش این بود که اروپا مانع اصلی است
یعنی حتی اروپاهم نگران این موضوع بود؛ اسلایدهای دیگری هستند که رابطه
چاقی و مرگ و میر را با استفاده این محصولات به خوبی مشخص می‌کنند و نکته
مهم این است که این تحقیقات بازه زمانی 10 یا 15 ساله می‌خواهد و ما با یک
روز یا دو روز در وزارت بهداشت نمی‌توانیم سلامت این محصولات را تایید
کنیم.
دکتر ناخدا در رابطه با مرجع این اسلایدها از دکتر
خورشیدوند سوال کردند و این مطالب را فاقد منبع صحیح دانستند که خورشیدوند
تصریح کرد: منابع مرتبط با این اسلایدها WHO و فائو هستند.
دکتر بابک ناخدا، نماینده وزارت جهادکشاورزی و رئیس
بخش تحقیقات فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در
ادامه این میزگرد خاطرنشان کرد: یک بخشی از مباحث دکتر اردکانی و خورشیدوند
صحیح بود که از آنها نتیجه کاملا غلط گرفتند؛ این سمی که گفتند، در
محصولات تراریخت وجود دارد سم برای گیاه و آفت هست و هیچ تاثیری بر بدن
انسان ندارد و در رابطه با برنج هم باید بگوییم که ما دانه برنج را مصرف
می‌کنیم نه ساقه و علف آن را و سم نیز در دانه برنج وجود ندارد.
قوانین، دولت را مکلف به کشت محصولات تراریخت کرده است
وی اظهار داشت: وزارت جهادکشاورزی متولی کمیت و
کیفیت و سلامت غذادر کشور است و تا این محصول سالم نباشد دولت اجازه
نمی‌دهد این محصول وارد بازار بشود و وقتی که این محصولات جنبه غذایی پیدا
کنند وزارت بهداشت وارد بحث می‌شود اینطور نیست که ما تصمیم‌گیری در رابطه
با این محصولات را به یکدیگر پاس‌کاری کنیم.
ناخدا تصریح کرد: در دولت گذشته افرادی بودند که
قانون ایمنی-زیستی را اجرا نکردند و الان که می‌خواهیم تولید داخلی داشته
باشیم فرار رو به جلو می‌کنند که پاسخگوی مردم نباشند و در حال حاضر قانون
ایمنی-زیستی دولت را به کشت محصولات تراریخته مکلف کرده است چراکه این
محصولات ارزش افزوده دارند، به نفع محیط زیست و سلامت انسان است.
نماینده جهاد کشاورزی: بذرهای مونستانتو کاملا سالم است!
دکتر ناخدا مستند پخش شده در برنامه ثریا را رد کرد و
گفت که این مستندها با واقعیت تطبیق ندارند و یک شرکت صهیونیستی علیه یک
شرکت صهیونیستی دیگر این مستندها را می‌سازد! که در این میان از دکتر ناخدا
پرسید: شما می‌فرمایید که بذرهای مونستانتو در هند اثرات منفی نگذاشته
است؟
ناخدا در پاسخ اظهار داشت: این بذرها اثر منفی نداشته و بذرهای مونستانتو سالم است.
وزارت بهداشت به خوداظهاری شرکت‌ها اکتفا می‌کند!
دکتر اسکندر امیدی نیا، نماینده وزارت بهداشت و عضو
کمیته تخصصی ایمنی_زیستی وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که با توجه به
اینکه کشت این محصولات در برنامه ششم توسعه آمده است، آیا نمونه‌های قبلی
محصولات تراریخت در ایران توسط وزارت بهداشت کنترل شده است یا خیر؟ اظهار
داشت: این رخدادها یک شبه صورت نمی‌گیرد و یک رخدادی که اصل باشد بین 5 تا
15 سال تست‌های خودش را بگذراند و 5 تا 20 میلیون هزینه داردکه این
مطالعات تحقیق و توسعه هست و این تحقیقات را تیم تحقیق و توسعه که می‌تواند
یک شرکت باشد انجام می‌دهد و وقتی که می‌خواهد این محصولات را به بازار
برساند براساس قانون باید طبق قانون مجوز بگیرد و و وزارت بهداشت اسناد 5
تا 10 سال تحقیق و توسعه شرکت را می‌گیرد.
مقصودی در این میان پرسید: وزارت بهداشت به خود اظهاری شرکتی که منفعت دارد، اعتماد می‌کند؟
دکتر امیدی‌نیا در پاسخ گفت: بله وزارت بهداشت اعتماد می‌کند.
دکتر ناخدا تصریح کرد: ما سالی 16 میلیارد دلار
واردات محصولات غذایی داشتیم که بر اساس آمار گمرک 5 میلیارد آن محصولات
تراریخته بود که در هیچ کس در خصوص واردات این محصولات حرفی نمی‌زده است
اما از 9 ماه پیش که بحث برنامه ششم توسعه و تولید داخلی این محصولات مطرح
شده است، صدای آقایان درآمده است.
هیچ گونه ارزیابی ریسک محصولات تراریخت به سازمان حفاظت از محیط زیست نرسیده است
دکتر اردکانی در پاسخ به این سوال که آیا بین افزایش
مصرف محصولات تراریخت و شیوع سرطان همبستگی وجود دارد اظهار داشت: کشور
ایران هنوز در قسمت تحقیقات به جایی نرسیده است در صورتیکه چندسال پیش این
محصولات را تجاری سازی می‌کردند و اسنادش موجود هست، اما الان می‌گویند که
برای تولید این محصولات آمادگی نداریم؛ این بازگشت به عقب خوب است، چراکه
دوستان متوجه شدند که باید یکسری کارهای علمی انجام بدهند.
وی در ادامه گفت: این مطالعاتی که دکتر ناخدا
فرمودند را ما در هیچ جا ندیده‌ایم و سازمان حفاظت از محیط زیست اظهار کرده
است که هیچ گونه ارزیابی ریسک این محصولات را در سازمان حفاظت از محیط
زیست دریافت نکرده‌ایم.
سم گلایفوسیت سم سرطان‌زای احتمالی است
این متخصص ژنتیک اظهار داشت: در آمریکا که مهد
بیوتکنولوژی است گزارش داده‌اند که بیماری‌ها در آمریکا افزایش پیدا کرده
است و متوجه شدند که هیچ عاملی غیر از غذا با این بیماری‌های همبستگی
ندارد. من تعجب می‌کنم که دکتر ناخدا سم گلایفوسیت را سمی سالم می‌دانند در
صورتیکه سازمان بهداشت جهانی این سم را یک سم سرطان زای احتمالی می‌داند؛
این سم گلایفوسیت در سویا و ذرت وارد شده از آرژانتین و برزیل به وفور وجود
دارد و وزارت بهداشت مقدار این سم را هنوز بررسی نکرده است. این سم
می‌تواند در سیستم بدن ما اثرات بسیار منفی بگذارد که تعادل میکروبیوم را
در بدن ما از بین ببرد که سرطان هم یکی از آنهاست.
برخی کشورها مصرف محصولات تراریخت را برای کودکانشان ممنوع کرده‌اند
مقصودی از دکتر اردکانی پرسید کشورهای دنیا برای مصارف کودکان از این محصولات محدودیتی گذاشته‌اند یا خیر؟
دکتر متولی زاده اردکانی در پاسخ تصریح کرد:
ازبکستان برای نوزادان و تایوان چنین مواد غذایی را برای غذای دبستان
کودکانشان ممنوع کرده است؛ یکی از شرکت‌های معروف غذای نوزادان روی برند
خودش حک کرده است که " غیر دستکاری ژنتیکی"؛ در مجموع این محصولات مضراتی
دارد و شکرت‌های بزرگ نیز از آن پرهیز می‌کنند.
دکتر مهدی خورشیدوند در ادامه برنامه با ارائه
اسلایدهایی اظهار داشت: در آرژانتین با افزایش کشت محصولات تراریخته میزان
مرگ و میر کودکان از 19 نفر در سال 1997 به 85 نفر در سال 2008 رسیده است؛
سازمان بهداشت جهانی به صراحت در رابطه با سرطان‌زا بودن این محصولات به
صراحت گزارش داده است اما چطور می‌شود که وزارت بهداشت سلامت این محصولات
را تایید می‌کند؟
آنهایی که به منتقدان تراریخت می‌گویند فناوری هراس، خودشان راکتور اراک را با سیمان پر کردند
وی افزود: برای من بسیار جالب است که کسانی به ما
می‌گویند فناوری هراس هستید که خودشان در راکتور اراک سیمان ریختند و فردو
را جمع‌آوری کردند.
دکتر خورشیدوند به ارائه آماری در رابطه با افزایش
سر طان پرداخت و نمایندگان وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی این مقالات و
اسناد را رد کردند و دکتر ناخدا اظهار داشت: نباید به مردم اطلاعات غلط
بدهید، این مقالات فرعی هستند و شما به روز نیستید.
دکتر خورشیدوند گفت: چرا وقتی حرف‌های ما خلاف
منویات شما می‌شود ما عقب مانده می‌شویم و شما به روز می‌شوید؟ چرا
نمی‌گذارید مردم بدانند چه غذایی می‌خورند؟
دکتر امیدی نیا گفت: من بعنوان یک متخصص مقاله‌ای را ارائه می‌دهم که برای سال 2016 است و همه این اطلاعات شما را رد کرده است.
آیا هرکس که در ساختار تصمیم‌گیری وزارت بهداشت است باید از اسناد محصولات تراریخ مطلع باشد؟
خورشیدوند گفت: شما باید بعنوان نماینده وزارت بهداشت دغدغه سلامت مردم را داشته باشید و باید اسناد را منتشر کنید.
نماینده وزارت بهداشت گفت: شما کجای تصمیم‌گیری هستید که می‌خواهید از اسناد مطلع بشوید؟!
مقصودی اظهار داشت: این اسناد را فقط تصمیم‌گیران باید ببینند یا پژوهشگران هم باید ببینند؟
خورشیدوند مقاله‌ای در رابطه با تاثیرات منفی
محصولات تراریخت بر روی موش‌ها نمایش دادو و دکتر ناخدا اظهار داشت: شما
اصل این مقاله را بیاورید و ما به شما جایزه می‌دهیم.
خورشیدوند مرجع مقاله را ارائه داد ولی نماینده
جهادکشاورزی گفت که این مباحث پوپولیستی است! و اطلاعات غلطی است که شما و
"تسنیم" به خورد مردم می‌دهید.
ناخدا اظهار داشت: شما یک مقاله ثابت شده بیاورید که
محصولات تراریخته اثرات سو بر انسان، محیط زیست و مجودات دیگر دارد ما به
شما جایزه می‌دهیم.
خورشیدوند تصریح کرد: ماهم به شما جایزه سه برابر از جیب خودمان می‌دهیم که ثابت کنید این محصولات مضر نیستند.
نظارت یک کمیته رده بالای غیر ذی‌نفع به محصولات تراریخت
نماینده جهادکشاورزی یک کتابچه‌ای را معرفی کرد که
محصولات تراریخت را تایید می‌کند که دکتر اردکانی در این میان اظهار داشت:
این کتابچه کپی شده مطالب مونستانتو است.
دکتر متولی‌زاده اردکانی اظهار داشت: من از مردم
فهیم می‌خواهم که در اینترنت یک جستجویی بکنند و ببینند که افراد ذی‌نفع در
این حوزه درکشورمان چه کسانی هستند؛ کجای دنیا هستند که هم شرکت بزنند و
تولید کنند و هم همزمان مدیریت پژوهش کشور را دارند و هم تمام قدرت‌های
ستاد فناوری را دارند؛ هیچ جای دنیا یک سیستم ذی‌نفع خودش را تنظیم کند و
کنترل کند. در ایران باید یک کمیته نظارتی رده بالا داشته باشیم که منافعی
در این حوزه نداشته باشد.
واردات مواد غذایی از محصولات غیرتراریخته باشند
در پایان مجری برنامه با توجه به نتیجه نظرسنجی و
مطالب مطرح شده در برنامه گفت: بدون شک هیچ کس با حمایت از پژوهش های بومی
در حوزه تراریخته‌ها مخالف نیست و باید در این حوزه به صورت آزمایشگاهی و
کنترل شده کار شود اما برای تجاری سازی و تولید انبوه نباید عجله کرد. حتما
ابتدا باید نتیجه کنترل‌ها و نظارت های بهداشتی که چند سال زمان می برد
مشخص شود و درصورت تایید سلامت آنها مورد استفاده مردم قرار گیرد. از همه
مهمتر اینکه باید واردات بذر تراریخته و واردات محصولات تراریخته بویژه در
دانه های روغنی (مانند ذرت و سویا و...)که اکنون حجم بسیار زیادی دارند
تعلیق شود و اگر هم فعلا مجبور به ورادات هستیم با محصولات غیرتراریخته
جایگزین شود.
در این بخش دکتر ناخدا، نماینده وزارت جهاد کشاورزی
در واکنش به این صحبت مجری برنامه گفت: این امکان برای جایگزینی واردات
وجود ندارد! با توجه به اینکه در دنیا عمده این محصولات تراریخته هستند و
ما ناچار به واردات آنها هستیم و اگر بخواهیم محصولات غیر تراریخته وارد
کنیم به بحران امنیت غذایی مواجه می‌شویم.
دکتر خورشیدوند در پاسخ اظهار داشت: اتفاقا 30 درصد
این محصولات در دنیا غیرتراریخته هستند و ایران اگر بخواهد به راحتی می
تواند تا زمانی که به خودکفایی برسد، از محصولات سالم واردات را انجام دهد و
همزمان برای خودکفایی برنامه ریزی کند.