نان، نانوا، نانوایی و اقتصاد مقاومتی

این گفته های گهربار دنیایی از تجربه را با خود همراه دارند که شاید برای رسیدن به تجاربی که در درون خود دارند عمر انسان کوتاه باشد .

کلمات و گفتار بزرگان در حوزه های مختلف نیز همین حکم را دارد و انسان بایستی با تمام وجود برخی از عقاید و نصایح را پذیرا باشد .

استادی می فرمود برای جامعه شناس شدن بایستی در درون جامعه باشی و برای شناختن مردم باید در کف خیابان رفت و آمد داشته باشی و برای شناختن بازار بایستی در بازار مستقر شوی .

این مطلع بدین منظور بیان شد که برسیم به این جا که در راه رسیدن و یا در راستای هم قدم شدن با اقتصاد مقاومتی در نان و نانوایی و در کنار نانوا چه می توانیم انجام دهیم و به کجا می توانیم برسیم .

میزگرد و نشستی بود که در خصوص مسایل و مشکلات نان و نانوایی تشکیل شده بود ، در اطراف وضعیت نانوایی ها و نانوایان مباحث مختلفی را به بحث گذاشته بودند ، تعدادی از دوستان حاضر در بحث رعایت انصاف و عدالت را به دست فراموشی سپرده بودند و هر چه می خواست دل تنگشان به جمع حاضر عرضه می کردند ؛ در این میان مطلبی را به جمع عرض کردم با این مضمون که :" هر کدام از دوستان که اظهار می دارند کار نانوایی راحت است و زحمت و مشقتی هم ندارد اعلام آمادگی نمایند که فقط و فقط یک هفته از وقت خود را در اختیار یکی از واحدهای نانوایی قرار دهند و سپس قضاوت نمایند." ؛ آنچه که در ضرب المثل عرض کردم این است که " خود را جای دیگران قرار دهید" تا شاید مسایل و دغدغه ها و مشکلات آنها را بهتر متوجه و درک نماییم .

    می توانید تصور کنید که یک واحد نانوایی و یک نانوا در روز به صورت سه شیفت کارکند و به راحتی به تمام زندگی خود برسد ، شاید بعید باشد و اگر باشد به سختی اتفاق بیفتد ، نانوایی که کمترین حد مرخصی و تعطیلات و ... را داشته باشد بطور حتم و مرتب در معرض گله و شکایت خانه و خانواده می باشد و از طرفی نیز گله و شکایت مردم و مشتری ؛ راستی چگونه است که اکثر ما در روزهای تعطیل به استراحت و تفریح خود می پردازیم اما از نانوا توقع داریم که صبح اول وقت و همزمان با نماز برای کار آماده شود و با تمام وجود نان در اختیار ما قرار دهد ، آیا توان و طاقت نانوا فراتر از دیگران است ، آیا جزو مشاغل سخت محسوب می شود که اینگونه زجر و زحمت می کشد ؟ آیا قوانین نوشته و نانوشته حاکم بر جامعه برای این قشر اختصاصی است ؟

تعدادی از عزیزان نانوا اظهار می داشتند که در طول شبانه روز حدود 12 تا 16 ساعت در حال کار هستند در حالی که ساعت کار آنها طبق قانون حدود 8 ساعت در روز است ، و مابقی ساعت های اضافه در حقیقت برای آماده سازی و انجام امور بعد از ساعت کار می باشد که شامل نظافت و جمع کردن وسایل و ... می باشد ؛ اما اصل مطلب این است که به هیچکدام از امور روزمره زندگی نمی رسیم ، نه به میهمان داری ، نه به تعطیلات مقرر برای عموم مردم ، نه به تفریح و استراحت واقعی و نه به هیچ کار دیگر!.

پس حواشی کار نانوایان بیش از اندازه است ؛ شاید بپرسید مختصر مطالب فوق چه ربطی با عنوان دارد و به چه چیزی می خواهیم برسیم؟ شاید حقیقت این باشد که در راستای اقتصاد مقاومتی که از مباحث اصلی سیاستمداران و تصمیم گیران حال حاضر می باشد این است که بایستی تمام جوانب و امور ریز و درشت زندگی را مورد کنکاش و بررسی واقعی قرار دهیم و از این رهگذر به ایده آل و مطلوب مورد نظر سوق پیدا کنیم .

آیا واحد نانوایی می تواند در راستای اقتصاد مقاومتی گام بردارد ؟

در این مقطع پیشنهادی را ضمیمه مطلب می کنم که شاید در وهله اول قدری ناشدنی و غیر ممکن نماید ، ناشدنی از این جهت است که بطور معمول عادت کرده ایم که سنت شکنی نکنیم و همان رویه و روال قبل را انجام دهیم و گاهی اوقات حتی تصور هم برای ذهنمان تشویش ایجاد می کند ؛ اما می توان به آن فکر کرد و اگر محلی از اعراب داشت به آن عمل نمود .

موضوع پیشنهاد چنین است : " آیا می توان برای واحدهای نانوایی ساعت کار یک شیفت مطرح کرد؟"

محاسن و معایب احتمالی یک واحد نانوایی را در وضعیت فعلی نانوایی ها و وضعیت متصور در پیشنهاد مذکور را بررسی می کنیم تا شاید به نقطه مطلوب برسیم .

1-      زمان پرت و از دست رفته در رفت و آمد و ترددهای روزانه برای حضور در محل کار .

2-      ایجاد ترافیک و شلوغی های بی مورد برای کار سه شیفت .

3-      هزینه های ریالی برای استفاده از وسایل نقلیه در ساعات مختلف .

4-      تنشهای روحی و روانی خانواده در غیاب بیش از حد افراد شاغل .

5-      عدم انجام مراحل عمل آوری مواد اولیه مورد نیاز کار به لحاظ ساعت کار پراکنده .

6-      هزینه های اضافی برای حامل های انرژی در محل کار .

7-      برخوردهای نامتعارف با مشتریان و ارباب رجوع .

8-      سایر مسایل و مشکلات مرتبط .

شاید مختصر توضیح این باشد که یک نانوا در سه شیفت کار حتی با در نظر کرفتن نزدیکی محل کار و منزل در کلان شهرها و دیگر شهرستان ها و شهرها اجبار پیدا می کند که تردد اضافی بین سه شیفت کاری داشته باشد و این خود یعنی تحمل دردسرهای فراوان و از جمله هزینه اضافی بر اقتصاد خانوار ، که همین موضوع سبب ترافیک های بی مورد در شهر و شلوغی و ازدحام بیش از حد در مسیرهای محتلف می شود ، با این حساب چنانجه فرد مورد نظر از وسیله نقلیه خود استفاده نماید که حساب کار ترافیک و هزینه معلوم است ، در همین بین افرادی هستند که به عنوان کارگر نانوایی از محل سکونت خود مهاجرت کرده و برای انجام کار نانوایی به دیگر شهرها رفته و به ناگزیر در محل نانوایی اسکان می یابند که این نیز بر مشکلات خانواده و دوری افراد از یکدیگر و تنشهای روانی می افزاید که اثرات مخرب آن بر هیچ کس پوشیده نیست .

یکی از مسایلی که در نانوایی ها بطور مداوم و مستمر باعث اذیت و آزار مشتری می شود و سبب شده است تا از خرید نان رضایت نداشته باشد احتمال افزودن جوش شیرین یا بی‌کربنات سدیم به نان است.

- جوش شیرین در اثر واکنش با حرارت و رطوبت در جریان پخت نان به کربنات سدیم تبدیل می گردد و دارای خاصیت قلیایی بالا و اثرات سوء بهداشتی خواهد بود .

 - جوش شیرین باقیمانده در نان باعث افزایش PH و در نتیجه مانع رشد و تکثیر مخمرها می گردد .

 - جوش شیرین باقیمانده در نان سبب تیرگی رنگ مغز نان و بوی نامطبوع در آن می گردد .

              - جوش شیرین باقیمانده در نان باعث قلیایی شدن محیط دهانی و در نتیجه واکنش قلیا با چربی های موجود در مواد غذایی که همزمان مزه صابون حس می شود .

             - در اثر تخمیر سریع و کاذب خمیر، در هنگام پخت ، خمیر نارس و فطیر بوده و در نتیجه ارزش غذایی لازم را ندارد .

            - نان تهیه شده با جوش شیرین علی رغم شکل به ظاهر رسیده ، چون فاقد محصولات جانبی حاصل از فعالیت سلولهای مخمر و باکتریهای اسید لاکتیک می باشد فاقد طعم و مزه طبیعی می باشد .

در این راستا متخصصان علم تغذیه به این نتیجه رسیده اند که کم خونی، پوکی استخوان، سوءهاضمه، افسردگی و بی حالی از جمله عوارضی هستند که مصرف روزانه نان های جوش شیرین دار در انسان ایجاد می کند، زیرا جوش شیرین با نشستن روی آهن و کلسیم در خون، به تدریج به حذف این دو عنصر حیاتی از بدن منجر شده و خونسازی و استقامت استخوان ها را از بین می‌برد. همچنین از آنجا که این ماده خاصیت ضد اسیدی دارد، با ورود به معده، اسید آن را از بین برده و فرایند هضم غذا را با مشکلات جدی روبه رو می کند.

و اما در صورتی که خمیر به صورت طبیعی عمل آوری شود دارای فواید و خواص زیر می باشد :

-          با تولید گاز CO2 باعث ورآمدن و افزایش حجم خمیر می گردد .

-         کار با خمیر را آسان می کند .

-         باعث ایجاد عطر و طعم مطبوع و افزایش زمان ماندگاری نان می گردد .

-         باعث افزایش میزان جذب املاح از جمله کلسیم ، آهن و روی در بدن می گردد .

در این صورت و با وضعیت سه شیفت در نانوایی ها و در نظر گرفتن کمبود زمان و بی حوصلگی، امکان استفاده از جوش شیرین افزایش پیدا کرده و همان می شود که توضیح داده شد.

پس از آن استفاده از حامل های انرژی نیز خود ناگفته پیداست ، در جایی که اجبار داشته باشید تا به جای یک نوبت ، سه نوبت تنور خود را گرم کنید بطور حتم تفاوت فاحشی وجود خواهد داشت ، بنابر این صرفه اقتصادی در این میان خودنمایی خواهد کرد .

از همه مهمتر هنگامی که شخص برای یک شیفت کاری مستمر به فعالیت مشغول می شود بعد از اتمام کار خود با خیالی راحت یا به منزل و خانه و زندگی خود بازگشته و به کارهای خانواده می رسد و یا به کار دیگری مشغول می شود که ،هم تاثیر مثبت در اقتصاد خانواده و هم رضایت خانواده را در پی دارد .

در این اثنا مسایل و مشکلات نهادهای نظارتی و بازرسی از واحدها نیز به نوبه خود وقت گیر و برای سازمان های درگیر با این موضوع مستلزم صرف وقت اضافی و هزینه های مضاعف می شود ؛ در حالیکه با توجه به یک شیفت کاری و یا اصطلاحا ساعت کار اداری به معنای 8 ساعت کار یکسره حالت های مثبت قضیه می تواند در راستای اقتصاد مقاومتی باشد بدین معنا که :

-          ترددهای اضافی حذف و رفت و برگشت معمول بوجود خواهد آمد .

-          به لحاظ حضور مستمر در محل کار و همزمان پخت نان و عمل آوری خمیر برای تنور بعدی امکان استفاده از جوش شیرین ( که در حالت ضیق وقت بیشتر مورد توجه بود ) می تواند کاهش پیدا کند که در این صورت سلامت و بهداشت افراد تهدید نخواهد شد .

-          امکان رسیدگی فرد به کارهای شخصی و دیگر اموری که در گذشته برای آنها وقت نداشته است .

-          استراحت و یا رسیدگی به خانه و خانواده و رضایت خانواده از این حالت و فراهم آمدن بهداشت روانی خانواده .

-          صرفه جویی در هزینه های مترتب بر استفاده از حامل های انرژی .

-          سهولت و راحتی انجام امور بازرسی ونظارت بر واحدهای صنفی و ...

در این تصورات شاید انتقاداتی هم بوجود آید که در جای خود بایستی حل و فصل شود ، به عنوان نمونه :

-          مگر می شود سرتاسر یک شهرستان فرضی از صبح تا ظهر نانوایی باشد و بعد از آن نانوایی تعطیل گردد ، افراد محلی و مسافران و ... در زمان تعطیلی اگر نیاز به نان داشته باشند چه کار کنند ؟ برای این موضوع می توان تعداد نانوایی های یک شهرستان را در محله ها و یا مناطق به 2 دسته تقسیم کرد و به طور مثال برای صبح تا ظهر تعدادی از نانوایی ها و برای ظهر تا شب تعداد دیگری از نانوایی ها به فعالیت مشغول باشند .

-          عادت به تازه خوری و یا گرم خوری نان در خانوارها چه می شود ؟ دقیقا جواب قبلی این امر را نیز کفایت می کند ، ضمن اینکه حتی اگر تمام نانوایی ها یک شیفت صبح تا ظهر کار کنند ، باز هم یک وعده از تازه خوری نان حذف می شود ، ضمن اینکه در اکثر خریدها، تمام نان خریداری شده بصورت داغ به مصرف نمی رسد و خرید یک وعده در وعده های دیگر غذایی نیز استفاده می شود .