در نشست خبری که در سازمان اقتصادی کوثر برگزار شد، به سیاست‌های غلطی که باعث وابستگی 90 درصدی کشور به روغن نباتی و تعطیلی بیش از 30 درصد کارخانه‌های روغن‌کشی کشور شده است، اشاره شد.
26 کارخانه روغن‌کشی کشور که ظرفیت اسمی 4.5 میلیون تن دارند، اکنون تنها با 3 میلیون تن ظرفیت کار می‌کنند که تنها 250 تا 300 هزار تن دانه روغنی مورد نیاز آنها در داخل کشور تولید می‌شود. 30 درصد ظرفیت این کارخانه‌ها غیرفعال است.
در کشور ایران 1.2 میلیون تن روغن نباتی مصرف می‌شود که برای تأمین آن، کشور 90 درصد وابسته است.
همچنین در این نشست به اینکه چرا قیمت کنجاله در داخل کشور کیلویی 1700 تومان است، اما نوع وارداتی آن از کشورهای دور کیلویی 1500 تومان وارد کشور می‌شود، مطرح شد.
در این نشست به تعطیلی کارخانه‌های روغن‌کشی از تخم پنبه به دلیل نبود، این محصول در داخل اشاره شد که یک زمانی پنبه یا همان طلای سفید ایران در دنیا مشهور بوده است که اکنون کارخانه‌ها تصمیم گرفتند، به عنوان پنبه‌پاک‌کنی در کشور ازبکستان فعالیت کنند و به عنوان دستمزد، دانه و لینتر تحویل بگیرند.
*کاهش ظرفیت کارخانه‌ها با رویکرد واردات کنجاله
در این نشست خبری محمد سلمانیان مدیرعامل شرکت کشت و صنعت خاوردشت گفت: سیاست‌های غلط طی سال‌های گذشته باعث شده است که روغن خام و کنجاله به صورت بی‌رویه وارد کشور شود و از این نوع واردات نیز حمایت می‌شود که این نوع واردات، پرداخت یارانه به خارجی‌هاست. 8 تا 9 سالی است که رویکرد به سمت واردات کنجاله سوق یافته و ظرفیت کارخانه‌ها بسیار کمتر شده است.
وی افزود: ماهی 10 هزار تن یعنی سالانه 100 هزار تن دانه روغنی در کارخانه کشت و صنعت خاوردشت استفاده می‌شد که سال گذشته تنها 15 هزار تن به عنوان خوراک این کارخانه استفاده کرد.
سلمانیان با اشاره به دخالت‌های بی جای دولت در بحث خریدهای تضمینی گفت: دولت خودش کلزا خریداری می‌کند و به کارخانجات تحویل می‌دهد که این فرایند را یک ساله هم نمی‌تواند انجام دهد، در حالی که اگر این امور به بخش خصوصی واگذار شود، آنها به درستی خرید تضمینی را انجام و در زمان نیاز تحویل کارخانه‌ها خواهند داد.
سلمانیان همچنین به مناسب نبودن سیاست خرید تضمینی اشاره کرد و گفت: نرخ‌های تضمینی تناسبی با نیازهای کشور برای تولید انبوه یک محصول وجود ندارد، به عنوان مثال؛ در حالی که کشور 90 درصد به روغن وابسته است، نرخ خرید تضمینی آن را بسیار کمتر از محصولات دیگر درنظر می‌گیرند که این مسئله باعث می‌شود کشاورزان رغبتی برای کشت نداشته باشند.
*وابستگی 90 درصدی به واردات روغن
وی در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار فارس که چه سیاست‌های اشتباهی باعث وابستگی 90 درصدی کشور به روغن شده است به رغم اینکه برنامه‌های مختلفی برای کاهش وابستگی به تصویب رسیده است، گفت: بخش تحقیق، کم‌کار است، دانه‌های اصلاح‌شده که محصول بیشتری تولید کند به دست کشاورز نمی‌رسد، از سوی دیگر، وزارت جهاد کشاورزی باید نهاده‌های مناسب را با آموزش‌های رایگان به کشاورزان تحویل دهد و از این طریق عملکرد را افزایش دهد.
سلمانیان افزود: از سوی دیگر، سیاست خرید تضمینی که می‌تواند ابزاری برای هدایت کشاورزان برای کشت محصولات استراتژیک باشد، به درستی عمل نمی‌شود. همچنین قیمت تمام‌شده تولید در کشور بالاست، به طوری که کنجاله داخلی که 17.5 درصد روغن دارد، به قیمت کیلویی 1700 تومان به کارخانه‌ها تحویل داده می‌شود، اما کنجاله وارداتی از روسیه با 19.5 تا 20 درصد روغن با قیمت کیلویی 1500 تومان به کارخانه‌ها تحویل می‌یابد.
در ادامه، محمد رستمی مدیرعامل شرکت پنبه و دانه‌های روغنی خراسان هم با بیان اینکه کارخانه‌های روغن‌کشی کشور در وضعیت زیان ده به سر می‌برند، گفت: سیاست‌ها در کشور خوب نیست و به این دلیل، کارخانه‌ها زیان‌ده شده‌اند، تنها به این دلیل که محصول استراتژیک تولید می‌کنیم که برای کشور ضرورت دارد تولید را ادامه می‌دهیم.
به گفته وی، 26 کارخانه روغن‌کشی کشور، تنها با ظرفیت 70 درصد فعالیت می‌کند. این کارخانه‌ها نیاز به 4.5 میلیون تن دانه‌های روغنی دارند که 3 میلیون تن آن اکثراً از طریق واردات تأمین می‌شود.
رستمی گفت: تنها 250 تا 300 هزار تن دانه‌های روغنی مورد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود و بقیه وارداتی است و اسفناک‌تر اینکه، واردکنندگان اکثراً روغن خام وارد می‌کنند، بنابراین محصولات واسطه‌ای شامل کنجاله سویا که به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود، نیز به دست نمی‌آید.
*عملکرد سویا در کانادا 10 برابر ایران
خبرنگار فارس از دلیل وابستگی 90 درصدی کشور به روغن نباتی پرسید، گفت: عملکرد محصولات دانه‌های روغنی به دلیل عدم حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی، بسیار پایین است. در کشور میانگین عملکرد تولید سویا 800 کیلوگرم در هکتار است، در حالی که این رقم در کانادا 8 تن در هکتار است.
از سوی دیگر، بذر اصلاح‌شده مناسب وجود ندارد و مروجان بخش کشاورزی هم توجهی به این امر ندارند.
به گفته وی، تولید دانه کلزا در سال‌های گذشته به یک پنجم کاهش یافته است.
*داستان غم انگیز پنبه از صادرات ایرانی تا واردات کنونی
در این نشست خبری همچنین به وضعیت تاریک تولید پنبه و در کشور و تاریک‌تر از آن، کارخانه‌های روغن‌کشی که محصول آنها تخم پنبه‌دانه است، اشاره شد. طی 40 سال گذشته، تولید پنبه و طلای سفید ایران در اوج بود، به طوری که کشورهای اروپایی بهترین و مرغوبترین الیاف پنبه ایران را خریداری می‌کردند، اما اکنون ایران نه تنها به واردکننده صرف تبدیل شده، بلکه کارخانه‌های روغن‌کشی هم تعطیل شده‌اند.
سلمانیان مدیرعامل کشت و صنعت خاوردشت در این نشست از پیشنهاد طرحی خبر داد که به موجب آن قرار است این کارخانه‌ها به عنوان پنبه‌پاک‌کنی به کشور ازبکستان منتقل شود تا به ازای کار در این کشور، دستمزد دانه و لینتر بگیرد. این محصولات را به کشور برگرداند و کارخانه‌های داخلی را فعال سازد.
به گفته وی، لینتر محصول بسیار ارزشمندی است که در صنایع مختلف به ویژه نظامی از آن استفاده می‌شود.
سلیمانیان همچنین از طرح کشت فراسرزمینی خبر داد که شرکت‌های تابعه سازمان اقتصادی کوثر می‌خواهند در کشورهایی که پنبه و دانه‌های روغنی فراوان تولید می‌شود، این محصولات را بکارند که ازبکستان مقصد مهم آنها است.
سازمان اقتصادی کوثر وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران است که با هدف تمرکز اداره و تنظیم امور مربوط به اموال، املاک و دارایی‌های شرکت‌های تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران تشکیل شده و فعالیت آن از سال 1359 آغاز شده است که شرکت‌های تابعه آنها با فعالیت در حوزه‌های مختلف به ویژه بخش کشاورزی به دنبال حمایت از شهدا و ایثارگران است.
خبرنگار فارس از مدیرعامل‌های دو شرکت پنبه و دانه‌های روغنی خراسان و کشت و صنعت خاوردشت که در مجموع 10 درصد روغن کشور را تأمین می‌کنند، درباره سوددهی شرکت‌های پرسید و هر دو تأیید کردند که به دلیل واردات بی‌رویه و نبودن خوراک کارخانه‌ها، آنها در وضعیت زیان‌ده هستند.
این دو مدیرعامل همچنین از زیان ده بودن تمام کارخانه‌های روغن‌کشی کشور خبر دادند.
در ادامه این نشست، مدیرعامل شرکت کشاورزی جهان وابسته به سازمان اقتصادی کوثر گفت: 4 هزار و 200 هکتار زمین در منطقه قصرشیرین تحویل گرفته‌اند که قرار است احداث باغ، تولید نهال، کشت سبزیجات خارج از فصل و گلخانه احداث کنند که پیش‌بینی می شود 2 هزار و 500 نفر اشتغال داشته باشد. در این زمینه‌ها گاوداری 3 هزار رأسی هم می‌خواهند راه‌اندازی کنند که 72 میلیارد تومان هزینه دربرخواهد داشت و 200 نفر را مشغول خواهد کرد.
به گفته شهبازی، اگر این طرح گاوداری راه‌اندازی شود روزانه 100 تن شیر و سالانه 300 تن گوشت تولید خواهند کرد.
خبرنگار فارس پرسید که براساس قانون، زمین‌ها معمولاً به افراد بومی واگذار می شود، چطور 4 هزار و 200 هکتار زمین به این شرکت واگذار شده است، گفت: کمیسیونی متشکل از آب منطقه‌ای، نیروهای نظامی و انتظامی و نمایندگان مجلس این زمین را به شرکت سازمان کوثر واگذار کردند و بومی‌های محلی قبول کردند به ازای دریافت 10 درصد از این زمینه‌ها به صورت اصلاح‌شده، این زمین‌ها به ما واگذار شود.
وی در پاسخ به سؤال دیگر فارس که چرا به رغم مصرف فراوان سبزیجات و صیفی‌جات، طرح کشت این گونه محصولات را دارید، گفت: قرار است همه اینها به صورت آبیاری تحت فشار انجام شود.