امروز هجدهم اسفندماه انتخابات اتاق آغاز می شود و افراد عضو اتاق به طور همزمان در مراکز استان ها به پای صندوق های رای می روند تا نمایندگان خود را برای حضور در پارلمان بخش خصوصی کشور انتخاب کنند.
در طول تاریخ حیات90 ساله اتاق همواره این نهاد غیر انتفاعی وظیفه حمایت از صنعتگران و تاجران خصوصی را بر عهده داشته است هر چند در دوره هایی این نقش کم اثر شده و در عمل تبدیل به دفتری برای مبادلات تجاری اعضای هیات رییسه شده بود.
هنگامی که حاج «امین اصفهانی» در 16 مهر 1305 «اتاق تجارت تهران» را بنیان نهاد شاید هیچ گاه فکر نمی کرد که سالها بعد اهمیت ریاست این اتاق به قدری باشد که افراد مختلفی و با استفاده از رانت های گوناگون برای رسیدن به کرسی ریاست این چنین هزینه کنند.
در ارتباط با اتاق بازرگانی و انتخابات امروز بیان چند نکته ضروری است:
1-اهمیت اتاق بازرگانی: در واقع اتاق ها مهم ترین رکن مشورت برای فعالان بخش اقتصادی و بهترین جایگاه برای پیگیری مطالبات این گروه است؛ به خصوص کشورهایی که دارای اقتصاد آزاد هستند و نقش دولت در تصدی گری اتاق کم است ارزش و جایگاه اتاق در این کشورها به مراتب بالاتر از هم صنف های خود در دیگر کشورها است.
اما وضعیت اتاق بازرگانی در ایران چگونه است؟ در اهمیت اتاق برای اقتصاد ایران همین بس که این نهاد خصوصی می تواند در واقع نقش کاتالیزوری بین دولت و اقتصاد باشد. اگر اقتصاد علمی ایران را به دو دوره پهلوی و بعد از آن تقسیم کنیم می توان به این نتیجه رسید که در هر 2 دوره دخالت مستقیم حکومت در امور اقتصادی سبب شده است که بخش خصوصی زیر دست و پای بخشنامه های حکومتی و دولتی له شود. به طوری که در دوره پهلوی به تشکیل هزار فامیل منجر شد که همه امور اقتصادی کشور را در دست داشتند و بعد از انقلاب هم تاسیس بنیاد ها و سازمان های مختلف سبب شد که بسیاری از کارخانه های تولیدی و بنگاه های اقتصادی زیر نظر دولت بروند و سرانجام همه این تفکرات اقتصادی چیزی به جز ورشکستگی و بیکار شدن بسیاری از کارخانه ها و بنگاه های بخش خصوصی نبود.
با فرمان رهبر معظم انقلاب و ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی که بر خصوصی سازی و واگذاری بنگاه های اقتصادی به مردم تاکید می کند فصل جدیدی در تاریخ اقتصاد ایران رقم خورد و اگر نا کار آمدی دولت پیشین در واگذار نکردن صحیح بنگاه ها به بخش خصوصی واقعی نبود شاید اکنون تعداد کارگرهای بیکار شده کمتر از این میزان بود.
اتاق بازرگانی قوی می تواند بار اجرایی سیاست های کلی اصل 44 را بر دوش بکشد و حداقل به دولت در این زمینه مشاوره بدهد. اکنون که دوره ی سیاست های عوام فریبانه و شعارهای تو خالی و تصمیم گیری های یک شبه تمام شده است و رییس دولت نیز جدا از شعارهایش به طور عملی هم تا حدودی اثبات کرده که برای بخش خصوصی اهمیت قایل است و از نظرات آنها در تبین سیاست های اقتصادی استفاده می کند، تمامی اینها نوید آغاز دوران طلایی اتاق را می دهد که وظیفه نمایندگی بخش خصوصی را دارد.
2- انتخابات دوره هشتم: با توجه به شرایط حساس کشور و مسایل مورد اشاره، دوره هشتم اتاق از اهمیت خاصی برخوردار شده است؛ به طوری که در این دوره بر خلاف دوره های قبل که همواره 2 گروه سنتی و تحول خواه روبروی هم صف آرایی می کردند این بار نزدیک به 6 گروه برای عضویت در هیات رییسه اتاق تهران تلاش می کنند. نکته جالب در این دوره آن است که طیف سنتی که تا دیروز در کنار یکدیگر بودند امروز از هم فاصله گرفتند و بازاریان قدیمی حزب موتلفه اکنون هر کدام برای خود گروهی را تشکیل داده اند.
حاج «اسدالله عسگر اولادی» تاجر معروف پسته به همراه دوست شیک پوش وکرواتی خود «مجید رضا حریری» گروه «پیشگامان وفاق» را تشکیل داده اند تا نشان دهند در اقتصاد پیراهن یقه تخت با کروات مارک «ورساچه» در کنار هم می توانند باشند. «محمدرضا بهزادیان» نماینده ی مجلس سوم و دوست صمیمی رییس دولت اصلاحات با فهرست «تحول خواهان» به میدان آمده و با شعار اصلاح طلبی و اقتصاد شفاف سعی بر آن دارد که دوران طلایی اقتصاد ایران حدفاصل سالهای 76 تا 84 را برای تاجران یاد آوری کند. وی یکبار رییس اتاق تهران شده است اما نتوانست دوران ریاست خود را به اتمام برساند و رقیبانش با استفاده از انواع رانت ها او را استیضاح کردند و حتی کارت بازرگانی وی را باطل کردند اما اکنون وی پس از سال ها نه با کمک اتاق که وظیفه حمایت از بخش خصوصی را دارد بلکه با به جریان انداختن پرونده قضایی دوباره کارت بازرگانی خود را گرفته است و با همراهی «محسن مهرعلیزاده» معاون رییس دولت اصلاحات از بخت بسیار بالایی برای ریاست اتاق برخوردار است. گروه «ائتلاف بزرگ» نیز که همان طیف سنتی اتاق است که بعد از انقلاب همواره پای ثابت اتاق بوده است و به غیر از دوران ریاست بهزادیان بر اتاق همواره این گروه ریاست اتاق را بر عهده داشته است با سرتیمی «یحیی آل اسحاق» و «ابراهیم جمیلی» وارد کارزار شده است؛ هرچند حضور فرزند «محمد نهاوندیان» و «میر محمد صادقی» از اعضای قدیمی حزب موتلفه بر بار سنتی گروه افزوده است. گروه «کانون کارآفرینان» با سر تیمی «سلطانی نیا» که بیشتر آنها متشکل از پیمانکاران هستند نیز با ارایه برنامه هایی در انتخابات شرکت کرده اند؛ هرچند از بخت کمی برای رسیدن به اتاق برخوردار هستند.
گروه «ائتلاف برای فردا» که به نظر می رسد سر سخت ترین رقیب برای گروه خواستاران تحول باشد با سر تیمی «پدرام سلطانی» و حضور «مهدی جهانگیری» سعی دارد بیشترین کرسی ها را از آن خود کند.
3-اتاق سیاسی یا غیر سیاسی: ذات اتاق های بازرگانی در تمام دنیا این است که از سیاست دوری کنند و در واقع مانع مداخله سیاستمداران در تصمیمات بخش خصوصی شوند اما در ایران همواره عکس این امر اتفاق افتاده است؛ از برکناری بهزادیان با رانت دولتی تا ریاست چندین ساله «علینقی خاموشی» بر اتاق همه این ها عاملش دخالت دولتی ها بوده است. تاثیر گذاری دولت بر اتاق چنان بوده است که «یحیی آل اسحاق» همگام با رییس دولت دهم در جلسه اتاق، تحریم ها را «کاغذ پاره» خواند؛ به طوری که در همان جلسه «جمشید عدالتیان» به وی متذکر می شود که اتاق جای سیاست بازی و مدح دولتیان نیست. این دوره هم حضور بستگان درجه یک سیاستمدارن در انتخابات اتاق نشان از سیاست زدگی اقتصاد ایران است و تنها این امیدواری وجود دارد تا فرزندان و برادران این افراد از شخصیت حقوقی مستقلی برخوردار باشند.
فعالیت های انتخاباتی این دوره سبب شد تا ظرفیت های پنهان اتاق تا حدودی نمایان شود و گروه برنده بداند در صورت کم کاری یا ضعیف بودن گروه های دیگر آماده ورود هستند.
*از: نازیلا مهدیانی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)