توسعه کشت ارگانیک/ مبارزه با وجود هرگونه ماده شیمیایی در محصولات کشاورزی

امروزه رویکرد جهانی نیز به سمت کشاورزی ارگانیک تغییر جهت داده زیرا در این روش که برگرفته از نظام کشاورزی سنتی است، تلاش می شود تا از نهاده هایی که منشاء شیمیایی دارند، استفاده نشود و یا از این نهاده ها که نقش موثری در افزایش تولید دارند، کمتر و یا به صورت کنترل شده، استفاده شود.

کارشناسان بخش تحقیقات کشاورزی معتقدند، تاثیر نامطلوب اثرات باقی مانده مصرف انواع کود شیمیایی، سموم، هورمون ها و غیره در تولید مواد غذایی در کشورهای صنعتی موجب شده، روش های تولید این نوع محصولات از شیوه های نوین به قدیمی بازگردد و بهره گیری از کودهای شیمیایی کمتر مورد توجه قرار گیرد. در این کشورها تلاش بر این است که از مصرف هرگونه مواد شیمیایی ساخته شده توسط انسان در تولید و پخش محصولات زراعی، باغی و دامی جلوگیری شود.

به گفته این کارشناسان؛ در کشاورزی ارگانیک، به جای بهره جستن از کودهای شیمیایی، از کودهای طبیعی موسوم به کود سبز استفاده می شود و برای مبارزه با آفات بیشتر از روش های بیولوژیکی بهره گیری می شود؛ به عبارتی هدف از ترویج کشاورزی ارگانیک، بهره گیری از تکنولوژی و علوم مختلف است تا بالاترین میزان و مناسب ترین روش تولید در این بخش اجرایی شود.

از نظر اقتصادی نیز عدم مصرف مواد شیمیایی با توجه به قیمت گران آن، برای کشاورزان مقرون به صرفه بوده و زارعان به جای استفاده از کودهای شیمایی و سموم به منابع بیولوژیکی و روش های ارزان روی خواهند آورد.

از سویی؛ تولید انواع مواد غذایی ارگانیک مانند میوه، سبزی و گوشت به روش کاملا طبیعی و بدون استفاده از هرگونه ماده شیمیایی، روشی مناسب و دارای سابقه یکصد ساله است و مصرف این نوع مواد، طرفداران زیادی دارد و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده می شود.

این روزها، مصرف میوه و سبزیجات تازه برای سلامت بیشتر توصیه می شود اما در شرایط فعلی که کشت ارگانیک در اکثر مناطق کشور ضعیف و در سطح محدودی صورت می گیرد، راه طولانی برای استفاده از این نوع مواد در پیش داریم.

هم اکنون استفاده از سموم مبارزه با آفات، از جمله روش های پر کاربرد در کشاورزی است و در حالیکه مصرف بی رویه سموم باعث مقاوم شدن آفات و بروز انواع بیماری ها می شود زیرا حتی برخی از این سموم تا مدت ها در محصول باقی می ماند به طوری که پس از مصرف توسط انسان، در بدن تجزیه نشده و موجب بروز بیماری هایی از جمله سرطان می شوند.

به هر حال؛ آلودگی ها در یک زنجیره پیوسته در حرکت است و از طریق آب آلوده، خاک نامناسب، کودها، سموم، آفت کش ها، به زنجیره غذایی انسان و حیوان وارد می شوند که اگر از حد استانداردهای جهانی و ملی عبور کنند، سلامت انسان را تهدید خواهند کرد.

از این رو؛ سازمان حفظ نباتات کشور به عنوان متولی کنترل آفات و بیماری ها، سموم مورد استفاده در محصولات کشاورزی را تحت کنترل و نظارت وارد می کند و با توصیه های فنی کارشناسان خود، سموم با حجم کم و دوره کارنس پایین را پس از رعایت سایر روش های مبارزه غیرشیمیایی توصیه می کند زیرا این موضوع در ارتباط مستقیم با سلامت شهروندان است.

همچنین؛ استفاده مجاز و معین از هر نوع ماده شیمیایی در تمام مراکز تولید باید تحت کنترل باشد تا خریداران مواد غذایی معمولی و غیرارگانیک، در معرض خطر قرار نگیرند.

عیسی صالحی استاد دانشگاه در این باره می گوید: سمومی که برای دفع آفات گیاهی مصرف می شود، باید مدت معینی روی میوه و محصولات کشاورزی باقی بماند تا تجزیه شود؛ اما چون در بسیاری از موارد، میوه و محصولات کشاورزی زودتر از وقت معین شده برای عرضه به بازار مصرف، برداشت می شود، مقادیری از سموم در بافت میوه به صورت تجزیه نشده باقی می ماند؛ در نتیجه سم باقیمانده بر روی بافت میوه ها بتدریج در معده و کبد که وظیفه دفع سموم را برعهده دارند، جمع و موجب بروز بیماری های مختلف می شوند.

وی افزود: به نظر می رسد؛ تحقیقات جامعی در زمینه تاثیر سموم کشاورزی بر سلامت مصرف کنندگان صورت نگرفته و حتی اظهار نظری در خصوص اینکه آیا در درازمدت امکان ابتلا به سرطان هایی نظیر کبد و معده براثر مصرف میوه هایی که دوره کارنس آن ها طی نشده است، وجود ندارد.

احمد طاهری کارشناس کشاورزی نیز معتقد است: برای کنترل تاثیرات سموم، باید خلاءهای آموزشی کشاورزان برطرف و از سموم دارای استاندارد استفاده شود و اگر کشاورزان قصد استفاده از سموم خارجی را داشتند، این سموم به تایید مراجع ذیربط برسد.

به اعتقاد وی؛ لازم است برای کنترل کیفیت محصولات و بررسی میزان سموم استفاده شده در آن، کارشناسانی در مزارع حضور یابند و اگر در تولید محصول مشکلی مشاهده کردند، محصولات را علامت گذاری کنند تا تایید محصولات در محل کاشت صورت گیرد، ضمن آنکه باید به این نکته توجه داشته باشند که امکان پیگیری کیفیت محصولات در بازارهای میوه و تره بار و یا در میادین میوه و تره بار، وجود نخواهد داشت.

احمد آریایی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز با اشاره به مشکلات ناشی از استفاده از سموم در تولیدات کشاورزی، گفت: بهره گیری غیراستاندارد از سموم دفع آفات کشاورزی نه تنها مفید نیست بلکه به شدت ارتباط مستقیم با آلوده سازی محصولات کشاورزی دارد.

وی با بیان آنکه تاکنون اقدام موثری در خصوص آموزش کشاورزان برای نحوه استفاده از این سموم صورت نگرفته، افزود: با توجه به ارتباط مستقیم استفاده از سموم با سلامت محصولات و در نهایت مصرف کنندگان، ضروری است خلا آموزشی در این زمینه برطرف شود.

این نماینده مجلس افزود: نظارت ها در این زمینه کافی نبوده و باید هرچند وقت یکبار میزان سموم موجود در محصولات کشاورزی بررسی و موارد مشکوک مشخص شود.

لازم به ذکر است؛ کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شواری اسلامی در نشست 31 تیرماه خود که با حضور وزرای بهداشت و کشاورزی برگزار شد، تاثیر استفاده از سموم در تولید محصولات مورد بررسی قرار داد.