برخی فعالان صنعت طیور معتقدند که استعداد و ظرفیت استان گلستان فدای تامین مرغ ارزان برای تهران شده است و علی رغم این حجم تولید اما گویا تنها ضرر عاید زنجیره های تولید این صنعت به خصوص کشتارگاه ها می شود.
ضمن اینکه اخیرا طبق سیاست های اعمالی، میزان نهاده تخصیصی به مرغداران در گلستان نسبت به سایر نقاط کشور کاهش یافت که این موضوع موجب حیرت فعالان این صنعت شده است.
از طرفی مسدود سازی صادرات مرغ هم یکی دیگر از مواردی است که بر نارضایتی فعالان این صنعت می افزاید.
خبرنگار ما در خصوص بررسی بیشتر چالش های صنعت طیور به خصوص در استان گلستان گفتگویی را با «ساسان اسدی» معاونت مجتمع تولید گوشت مرغ سفید رزبال ترتیب داده است.
اسدی معتقد است که کشور علی رغم تلاش گلستان برای تامین گوشت مرغ تهران، هزینه های مادی و معنوی این حجم از تولید را نمی پردازد و علاوه بر آن با راه اندازی سامانه های مختلف و کاهش نهاده تخصیصی به استان، فعالان این صنعت را بی انگیزه کرده است.
به باور وی اگر صنعت مرغ در گلستان مورد توجه و حمایت بیشتری قرار بگیرد قطعا می تواند کمبود های بازار را تامین و با قدرت بیشتری به تولید بپردازد.
مشروح این گفتگو را در زیر می خوانید.
* تاخیر در واردات و کاهش نهاده چه تبعاتی برای صنعت مرغ به دنبال دارد؟
در صنعت کشتارگاهی مرغ حدود چهار هزار نفر مشغول به کار هستند و این عدد در شبکه زنجیره ای تولید مرغ به بیش از هفت هزار نفر می رسد.
طبق اثر پروانه ای؛ کوچکترین تاثیر در بدو حرکت ممکن است بزرگترین مشکل را در انتهای چرخه ایجاد کند؛ این مثال مصداق بارز زنجیره تولید گوشت مرغ است. کشتارگاه حلقه انتهایی این زنجیره بوده که از تصمیمات و کوتاهی ها در حلقه اول متاثر می شود.
یک دوره پرورش مرغ حدود ۴۵ روز به طول می انجامد و در این مدت کیفیت خوراک قطعا در گوشت استحصالی بسیار اهمیت دارد. کیفیت نهاده، واردات کافی، تخصیص ارز و شبکه توزیع نهاده بسیار در این چرخه اهمیت دارد. تاخیر یک هفته ای در واردات یا توزیع نهاده یک دوره پرورش شامل ۱۲۰ میلیون قطعه مرغ را تحت تاثیر قرار می دهد که نتیجه آن عدم وزن گیری استاندارد مرغ است. این کاهش وزن موجب کاهش عرضه در بازار و بروز التهابات می شود.
صلابت بازار اقتصادی به آزاد بودن آن است و این عرضه و تقاضا است که قیمت را تعیین می کند اما دولت طی یک اقدام غیر کارشناسی برای تامین سبد معیشت دهک های پایین جامعه سبب متضرر شدن کل زنجیره طیور شده است.
* سامانه «ستکاوا» چه مشکلاتی برای فعالان صنعت مرغ ایجاد کرده است؟
بخش خصوصی بارها در قالب جلسات انجمن و ستاد امنیت غذایی اعلام کرده که با راه اندازی سامانه «ستکاوا» و مکانیزه شدن مشکلی ندارد.
این سامانه به صورت شتابزده از دی ماه سال گذشته آغاز به کار کرد و کشتارگاه ها و مرغداران ملزم به ثبت اطلاعات در «ستکاوا» شدند که در مقابل از بخش خصوصی کارمزد اخذ می شود.
عملکرد ستکاوا بسیار ناقص است زیرا شروع کار آن از حلقه انتهایی زنجیره تولید گوشت مرغ یعنی کشتارگاه بوده، این در حالی است که قاعدتاً باید کل زنجیره در این سامانه رصد شود.
«ستکاوا» که توسط جهاد کشاورزی راه اندازی شده کارایی موازی با سامانه جامع تجارت دارد. در سامانه جامع تجارت هیچ کارمزدی اخذ نمی شود اما وزارت جهاد کشاورزی نقصان وظیفه نظارتی خود را به سامانه ای سپرده است که کارمزد اخذ می کند. حال این سوال پیش می آید که چه لزومی دارد مصرف کننده هزینه سامانه ای غیر کارشناسی با کارایی موازی را پرداخت کند؟
به گواه مدیران «ستکاوا»؛ تنها استانی که از گزارشات این سامانه به عنوان اهرم فشار استفاده می کند جهاد کشاورزی گلستان است که باعث ایجاد پرونده های تعزیراتی برای واحد های کشتارگاهی شده است. خواسته ما درج فروش تمام حلقه های زنجیره تولید گوشت مرغ در این سامانه است.
قیمت مرغ زنده در سامانه ۶۰ هزار تومان به ثبت رسیده اما در عمل اطلاعات غیر واقعی به ثبت می رسد چرا که مرغ با این قیمت در بازار وجود ندارد و عملا کشتارگاه مرغ را با قیمت هر کیلو ۷۱ هزار تومان می خرد. لذا سامانه بر اساس قیمت های غیر واقعی قیمت فروش گوشت را برای کشتارگاه تا سقف ۷۹ هزار تومان تعیین کرده است. ستاد تنظیم بازار استان باید پاسخگوی این قیمت های غیر کارشناسی باشد که متاسفانه استان اذعان می کند که نقشی در این قیمت گذاری ندارد و این خواست وزارتخانه بوده که مرغ با این قیمت به خصوص در بازار تهران عرضه شود.
* میزان ارزش افزوده صنعت مرغ را برای گلستان چطور ارزیابی می کنید؟
این استان شمالی غذای حدود ۳۶ روز کل کشور را فراهم می کند اما در سطح کلان توجه کافی به این استان نشده و هزینه مادی و معنوی این حجم از تولید پرداخت نمی شود.
تمام ۱۵ مرکز کشتارگاهی استان گلستان بابت تامین روزانه ۲۰۰ تن گوشت مرغ مورد نیاز بازار بهمن تهران، متضرر می شوند.
شرکت و زنجیره های تولید مرغ غیر بومی به گلستان وارد شده اند و از ظرفیت ها و استعداد استان استفاده کرده اما هزینه های استان را پرداخت نمی کنند. به نوعی گلستان صرفا به عنوان یک بستر سرویس دهنده محسوب می شود. مسئولان می گویند جوجه ریزی نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده اما کفه ترازوی یأس و ناامیدی در این صنعت بیشتر از انگیزه است.
عمل غیر کارشناسی مسدود سازی صادرات یکی از چالش های مرغدار است. مرغدار در شرایط سرریز تولید توقع دارد که مورد حمایت دولت قرار بگیرد اما شرکت پشتیبانی امور دام توانایی جبران خسارات مرغدار را ندارد.
صادرات پودر گوشت و پای مرغ صرفا هزینه های استهلاک و کشتارگاهی را تامین می کند. کارمزد کشتارگاه در تعیین قیمت نهایی گوشت دو هزار و ۳۰۰ تومان تعیین شده که مصوب فروردین ۱۴۰۱ است و در حال حاضر هیچ توجهی به افزایش تورم یکسال قبل نشده و همچنان با همین کارمزد قیمت گوشت محاسبه می شود. ضمن اینکه هزینه حمل مرغ زنده هم در تعیین این کارمزد در نظر گرفته نمی شود.
این در حالی است که مصوب انجمن کشتارگاه های استان گلستان سه هزار و ۹۰۰ تومان بوده اما این رقم عملیاتی نمی شود لذا صادرات متعلقات مرغ صرفا تورم موجود را جبران و از خسارت های بیشتر جلوگیری می کند.
* به نظر شما نژاد آرین مورد پسند ذائقه ایرانی است؟
کشور ما نیازمند یک نژاد بومی است اما مصرف کننده ایرانی نژاد راست را می پسندد. سویه آرین بسیار شتاب زده وارد بازار تجاری شد. علی رغم اینکه ذائقه دنیا مرغ هزار و ۲۰۰ گرمی را می پسندد اما این سویه مطابق با ذائقه مصرف کننده ایرانی نیست بنابراین برای دست یابی به ذائقه ایرانی باید از یک نژاد با ضریب تبدیل خوب با وزن گیری بالا استفاده کنیم.
سویه آرین بر خلاف سویه راست در وزن پایین ضریب تبدیل خوبی دارد اما زمان وزن گیری و نزدیک شدن به ذائقه ایرانی ها کاهشی بوده که این مسئله فاقد بازده اقتصادی برای مرغدار است. استاندارد تخصیص نهاده بر اساس سویه راست است و این میزان نهاده برای وزن گیری نژاد آرین کافی نیست.
میزان نهاده در سامانه از چهار هزار و ۸۰۰ گرم به سه هزار و ۹۵۰ گرم رسیده است و متوایان دلیل اعمال این کاهش را هم شرایط خوب پرورش مرغ در استان گلستان عنوان می کنند.
این در حالی است که برای افزایش انگیزه مرغدار و توسعه کسب و کار و استحصال گوشت بیشتر باید میزان نهاده افزایش پیدا کند اما سیاست ها بر عکس در نظر گرفته شده است. با اعمال سیاست تخصیص نهاده بیشتر به این استان، از التهاب ناشی از کاهش گوشت مرغ در بازار کاسته می شود.