امسال قصه تولید و فروش محصولی هم چون گوجه فرنگی به یکی از غصه های کشاورزانی تبدیل شده که به امید سود، بذر امید در دل مزارع خود کاشتند اما برداشتی از این مزارع نداشتند.
به گزارش خبرنگار ما دقیقا در روزهای میانی شهریور ماه بود که کشاورزان خراسانی به ویژه تولید کنندگان چنارانی از اینکه گوجه فرنگی برداشت شده آن ها به فروش نمی رسید دست به گله و شکایت برداشته بودند و کارخانه های رب سازی را متهم می کردند که دسترنج آن را به قیمت ناچیزی پیش خرید می کنند.
این اعتراض ها به فروش گوجه فرنگی کیلویی ۳۵۰۰ تومانی در حالی ادامه داشت که آن ها سال گذشته همین محصول را کیلویی ۴۵۰۰ تومان فروخته بودند و لذا نمی توانستند قبول کنند در حالی که هزینه خدمات و سم و کود ۱۰۰ درصد رشد داشته است اما آن ها می بایست هزار تومان هم از سال گذشته محصولاتشان را ارزان تر عرضه کنند!
بسیاری از این کشاورزان که مجبور بودند گوجه های برداشت شده را به کیلویی ۳۵۰۰ تومان به فروش برسانند و هنوز هم چک های آن ها پاس نشده در حالی که می بینند این روز ها قیمت گوجه فرنگی به کیلویی ۴۵ هزار تومان در بازار مصرف رسیده لذا زانوی غم بغل کرده و از این همه بی تنظیمی بازار گلایه دارند.
تولید بدون برنامه
حسین مقدم کارشناس اقتصاد کشاورزی اظهار کرد: متاسفانه امسال به دلیل بلاتکلیفی در قیمت گذاری بسیاری از کشاورزان نه تنها از قیمت های خریداری شده رضایت نداشتند بلکه بسیاری از آن ها به دلیل سرباز زدن کارخانه ها از خرید محصول خود پشیمان شدند و لذا این موضوع بدون شک بر روی سطح زیر کشت این محصول در سال آینده تاثیر خواهد گذاشت.
وی با بیان اینکه افزون بر ۶۰ درصد ظرفیت تولید رب کشور مربوط به مشهد و استان خراسان رضوی است بیان کرد: از آن جا که سیاست های تولید و توزیع از برنامه ریزی منسجم و هدایت شده ای برخوردار نیست لذا امسال مشاهده کردید به دلیل اینکه کارخانه های تولید رب نتوانسته بودند محصولات سال گذشته خود را صادر یا به فروش برسانند لذا میزان تولید خود را کاهش دادند و این کاهش تولید منجر به خودداری از خرید محصول کشاورزان و در نهایت ضرر آن ها شد.
مقدم با اشاره به این موضوع که کاشت محصول در مزارع تا برداشت ومرحله صادرات به صورت زنجیر وار باید مورد برنامه ریزی و هدف گذاری قرار بگیرد ادامه داد: وقتی ما برآوردی از میزان تولید و برداشت و تناسبی برای صادرات و مصرف داخلی نداریم و هنوز تولیدات و صادرات ما به صورت سنتی در حال فعالیت است لذا این مشکلات که هر روز در خصوص یک محصول دچار اختلال در تنظیم بازار هستیم طبیعی و قابل انتظار است.
وی با اشاره به این موضوع که ما خلاء های قانونی برای ساماندهی بازار نداریم و بیشتر شاهد ضعف در اجرا و برنامه ریزی هستیم به ما گفت: به طور مثال یکی از وظایف اداره تنظیم بازار محصولات کشاورزی و جهاد کشاورزی برنامه ریزی لازم جهت ساماندهی بازار محصولات کشاورزان است.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی ادامه داد: در همین رابطه سازمان جهاد کشاورزی و کارشناسان آن پیگیری مسائل مربوط به قیمت محصولات از طریق سازمان بازرگانی، ایجاد تعامل و هماهنگی با سازمان بازرگانی و نظارت و کنترل تنظیم بازار استان و شرکت در جلسات بصورت هفتگی را در زمره وظایف خود دارند اما با تمامی این وظایف محوله شاهد هستیم که با مشکلات بسیار عدیده ای در حوزه تنظیم بازار روبرو می شویم.
سیاست های کنترل بازار ناکارآمد است
به گزارش خبر نگار ما رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که چرا صادرات برخی محصولات تولیدی در خراسان رضوی مانند تولیدات کارخانجات رب دچار اشکال و اخلال است به بازار گفت: سیاست‌های کنترل بازار تا امروز ناکارآمد عمل کرده و سیستم دستوری قیمت‌گذاری در ایران نیز تولیدکننده را ناگزیر به سمت تولید با کیفیت پایین‌تر سوق می‌دهد.
محمدرضا توکلی‌زاده با بیان اینکه صنایع غذایی و تبدیلی ما امروز با موضوعاتی همچون تورم، قوانین دست‌وپاگیر و چالش‌های مربوط به تامین مالی دست به گریبان هستند ابراز کرد: تمامی این عومال یاد شده در قیمت نهایی محصول تاثیر گذار است.
وی با بیان اینکه قیمت گذاری دستوری برای بسیاری از محصولات تولیدی و صادراتی جواب نمی دهد به بازار گفت: یکی از اثرات منفی قیمت‌گذاری دستوری را از دست رفتن فرصت‌های رقابتی در بازار و تقلیل یافتن کیفیت محصولات است و لذا متاسفانه گاهی همین سیاست‌های دستوری در بخش قیمت‌گذاری نتیجه عکس داشته و به پوششی برای گران‌فروشی تبدیل می‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به این موضوع که اگر شرایط بازار و تقاضا خود تعیین‌کننده بهای کالا باشد، قطعا تعادل نیز برقرار می‌شود و حتی اثرات تورمی نیز برای تولیدات این بخش، تعدیل می‌گردد بیان کرد: بهای فعلی محصولاتی همچون رب گوجه فرنگی مربوط به یک سال و نیم پیش است لذا اگر اجازه داده شود که تولیدکنندگان قیمت رقابتی کالای خود را تعیین و تا هر میزانی که می‌خواهند برای مصرف کننده نهایی تخفیف قائل شوند، قطعا هم رقابت در این بخش رو به افزایش می‌گذارد و هم مولفه‌هایی مثل کیفیت، نوآوری و توجه به نیاز مشتری در اولویت تولیدکنندگان قرار میگیرد.
قیمت گوجه ۴۰ هزار تومانی موقتی است
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد نیز قیمت نجومی گوجه فرنگی را در بازار موقتی دانسته و به بازار می گوید: حداکثر تا دو هفته دیگر محصولات استان های جنوبی کشور از جمله استان هرمزگان برای عرضه به سراسر کشور وارد بازار خواهد شد و لذا این قیمت ها موقتی و به بدون شک فرو خواهد ریخت.
محمد قنبری شکوه در پاسخ به خبرنگار ما مبنی بر اینکه چرا تا این حد قیمت گوجه فرنگی روند افزایشی پیدا کرده است بیان کرد: صادرات گوجه فرنگی به کشور های همسایه از جمله عراق یکی از اصلی ترین عوامل تاثیر گذار در بازار است زیرا محصولی که باید در میادین میوه و تره بار عرضه شود به سمت مرز های همسایه بارگیری و صادر می شود و طبیعی که بازار با کمبود عرضه دچار تنش خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که تا چه میزان دلالان در دامن زدن به گرانی برخی محصولات مانند گوجه فرنگی نقش دارند نیز گفت: البته همیشه برخی افراد و دلالان عمده در قیمت ها تاثیر گذار بوده و نقش آفرینی می کنند و حتی ممکن است در این بازار و عرضه کمتر گوجه فرنگی سوء استفاده کنند اما گرانی گوجه ناشی از فعالیت این دلالان نیست.
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد با بیان اینکه نرخ هر کیلو گوجه فرنگی در میادین بار بسته به کیفیت و نوع آن متفاوت بوده و حتی به کیلویی ۲۰ هزار تومان هم می رسد بیان کرد: همان طور که در بازار و در سطح خرده فروشی ها ملاحظه می شود این قیمت ها بنا بر کیفیت محصول متغیر است.
وی در پاسخ به علت گرانی میوه و افزایش چند برابری نسبت به سال گذشته نیز گفت: عوامل بسیاری بر روی قیمت محصولات کشاورزی تاثیر پذیر بوده است که نمی توان آن را انکار کرد.
قتبری افزود: به طور مثال قیمت حامل های انرژی، سم ، کود و هزینه کارگر و حتی هزینه های حمل و نقل به شدت افزایش پیدا کرده و لذا این عوامل به طور مستقیم بر روی قیمت نهایی محصول تاثیر گذار است.
قصه تکراری
در حالی این روز ها مردم گوجه فرنگی را به قیمت ۴۸ هزار تومان خریداری می کنند که درست تا دو ماه پیش تولید انبوه، نبود بازار و تقاضای متناسب با تولید و بالا بودن تعرفه صادرات، موجب کاهش قیمت گوجه‌فرنگی و تشدید مشکلات گوجه‌کاران در شهرهای مشهد، فریمان، چناران و سایر شهرهای استان شده بود.
متاسفانه در بسیاری از شهرها از جمله فریمان گوجه‌فرنگی روی دست کشاورزان ماند و در حالی که آن‌ها یک صدا از مسئولان درخواست داشتند تا برای جلوگیری از زیان گوجه‌کاران خرید حمایتی را در دستور کار قرار دهند و یا محصولات آن ها را به سردخانه‌ها و کارخانه‌های تولید رب گوجه‌فرنگی انتقال دهند اما توجه چندانی به این خواسته ها نشد.
در این راستا بسیاری از کارشناسان معتقدند که برای حل این مشکل باید کارخانه‌ها پیش از آغاز کشت وارد قرارداد با کشاورز شوند و براساس کیفیت محصولی که نیاز دارند، از کشاورز گوجه‌فرنگی با قیمت مناسب را خریداری کنند و از طرفی با اجتناب از قیمت گذاری دستوری دست تولید کننده را برای رقابت باز گذاشت تا سال دیگر دوباره با این قصه تکراری روبرو نشویم.