در حالی که طبق آمار فائو در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ کشور چین پیشرو ترین تولید کننده عسل طبیعی در سراسر جهان بوده و نسبت به ترکیه به عنوان دومین تولید کننده تا ۵ برابر تولید داشته است، کشورهای ایران، آرژانتین و اوکراین نیز در رده های بعدی برترین تولید کننده های عسل طبیعی محسوب می شوند.
تولید عسل طبیعی در سال ۲۰۲۱ به ۱.۷۷ میلیون تن رسید
این در حالی است که به گفته کارشناسان، عسل طبیعی عاری از هرگونه افزودنی، رنگ یا طعم دهنده است و بر اساس آنچه فائو می گوید حجم تولید عسل طبیعی در سراسر جهان بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته و به حدود ۱.۷۷ میلیون تن در ۲۰۲۱ رسیده است.
عبادی، استاد دانشگاه صنعتی اصفهان: عسل طبیعی در صنعت ما کیمیا شده و عده زیادی از زنبور داران ما به سمت تولید عسل صنعتی یا عسل غیرطبیعی رو آورده اند؛ به این معنا که به زنبورهای خود شکر و شربت می دهند چون صحرا جواب نمی دهد
با این وجود «دکتر رحیم عبادی» استاد دانشگاه صنعتی اصفهان و فعال صنعت، معتقد است عسل طبیعی در صنعت ما کیمیا شده است.
عبادی در گفتگو با بازار می گوید: به نظر بنده در حال حاضر مهمترین چالش در بخش تولید این است که متاسفانه عسل طبیعی در صنعت ما کیمیا شده و عده زیادی از زنبور داران ما به سمت تولید عسل صنعتی یا عسل غیرطبیعی روی آورده اند؛ به این معنا که به زنبورهای خود شکر و شربت می دهند چون صحرا جواب نمی دهد.
فروش عسل های صنعتی به نام عسل طبیعی در بازار
وی ادامه داد: در واقع چون گیاهان شهد زایی کافی ندارند با دادن شربت به زنبور، عسل غیر طبیعی تولید می کنند و اینها وارد بازار می شود و گرفتاری اصلی اینجا است که این عسل ها را به عنوان عسل طبیعی به مصرف کننده ها می فروشند.
عبادی همچنین با تاکید بر اینکه زنبور داران در حال حاضر با چالش های مختلفی مواجه هستند، گفت: به نظر بنده یکی از مهمترین مشکلات زنبور داران این است که متولی خیلی قوی و توانمندی که آنها را حمایت کند، به آنها برنامه بدهد و به عبارتی آنها را هدایت کند ندارند. در حالی که اصولا صنعتی مثل صنعت زنبور داری باید برنامه داشته باشد مثلا باید بداند برای ۵ سال آینده به کدام نقطه می خواهد برسد یا به چه سطح پیشرفتی می خواهد برسند. اما این را نداریم و زنبور داران هر کدام راه خود را می روند.
صنعت زنبورداری مانند گذشته مطالبه گر نیست
وی ادامه داد: مشکل دیگر اینکه متاسفانه زنبور داران اصلا برنامه ای برای کوچ روی یا تولید محصول ندارند؛ یعنی در یک منطقه می بینیم که زنبور داران زیادی متمرکز می شوند که آن منطق توان جوابگویی را ندارد.
عبادی همچنین با اشاره به اینکه دیگر مشکل صنعت زنبور داری به بحث ملکه بر می گردد گفت: متاسفانه به دلیل قاچاق ملکه و واردات ملکه، در حال از دست دادن نژاد ایرانی هستیم. ضمن اینکه متاسفانه یکی از مواردی که صنعت زنبور داری از آن آسیب می بیند این است که تشکل های قوی صنفی این حوزه آن طور که باید و شاید خوب کار نمی کنند و یا شاید اتحاد لازم را ندارند. این در حالی است که متاسفانه خود زنبور داران هم آنقدر مطالبه گر نیستند و مثل گذشته خواسته های خود را مطالبه نمی کنند علت هم این است که در گذشته هر چقدر پیگیری کرده اند نتیجه نگرفته اند لذا رها شده اند و هر کدام کار خود را پیش می برند.
بازار ۱.۸ میلیارد دلاری عسل ارگانیک تا ۲۰۳۲
وی ادامه داد: موارد نامبرده در کنار مشکلات دیگری همچون شیوع بیماری های گوناگون و آفات است که داروهای لازم در اختیار زنبور داران نیست و همین طور اشاعه پیدا می کند. همچنین بسیاری از اتفاقات و رویدادهای دیگر مثل گرد و غبار که در برخی مناطق است رسما صنعت را فلج می کند چون در چنین شرایطی زنبور شهد کافی ندارد که بتوانند عسل تولید کنند و از آن طرف از زنبوردار هم حمایت لازم برای صادرات محصولات نیست.
فائو: در حالی که انتظار می رود بازار جهانی عسل طبیعی تا سال ۲۰۲۸ به ارزش ۱۱.۸ میلیارد دلاری برسد، برای محصول عسل ارگانیک نیز بازاری به ارزش ۱.۸ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۲ برآورد می شود
گفتنی است بر اساس این گزارش، در سراسر جهان بحث تولید و توزیع عسل های ارگانیک نیز بسیار رواج یافته و تقاضای بالایی در جهان برای این نوع تولیدات وجود دارد. این در حالی است که به گفته کارشناسان تولید عسل ارگانیک نیز از دستورالعمل های مشابه سایر محصولات ارگانیک پیروی می کند؛ به این معنا که در طول تولید یا فرآوری عسل هیچ گونه آفت کش یا ماده شیمیایی استفاده نشده است. بر اساس آنچه فائو اعلام کرده انتظار می رود ارزش بازار جهانی عسل ارگانیک تا سال ۲۰۳۲ به ۱.۸ میلیارد دلار برسد. این در حالی است که در مورد بازار عسل طبیعی نیز برآورد شده است تا سال ۲۰۲۸ به ارزشی بالغ بر ۱۱.۸ میلیارد دلار برسد.
گفتنی است بر اساس آنچه از سوی سازمان های جهانی منتشر می شود در حال حاضر حداقل ۲ تریلیون زنبور عسل در سراسر جهان وجود دارد. این در شرایطی است که تخمین زده می شود که تعداد کلنی های زنبور عسل در سراسر جهان تا ۸۱ میلیون باشد و بخش قابل توجهی از آنها مدیریت شده توسط زنبورداران است. از سوی دیگر برآورد می شود هر کندو بین ۱۰ هزار تا ۶۰ هزار زنبور دارد و از سوی دیگر گفته می شود حدود ۲۰ هزار گونه زنبور عسل در سراسر جهان وجود دارد.
وجود این حشرات مفید در حالی مورد تاکید در طبیعت است که گفته می شود تداوم زندگی بدون زندگی زنبور عسل به خطر خواهد افتاد. با این حال در سراسر جهان زنبور عسل با خطرات و تهدیدهای بسیاری مواجه است که از مهمترین آنها می توان به خطر بالا رفتن تلفات در این بخش به دلیل استفاده از سموم و آفت کش های در باغات و مزارع اشاره کرد که غالبا به دلیل عدم هماهنگی بین زنبورداران و باغداران رخ می دهد و تلفات بسیاری نیز به جا می گذارد.