ایران به رغم شرایط آب و هوایی مناسب و داشتن صنعت زنبورداری قوی، در سال های گذشته تنها به تولید عسل می پرداخت و به دیگر محصولات متنوع زنبور عسل همچون تولید ژل رویال و موم توجه چندانی نداشت در حالی که این ماده مغذی دارای ارزش بالایی است.
ایران از لحاظ داشتن میزان کندوی زنبور عسل رتبه چهارم و از لحاظ تولید عسل رتبه هفتم جهان را به خود اختصاص داده است.
عسل مهمترین محصول زنبور عسل است که توسط زنبورهای کارگر تولید می شود، اما فعالیت زنبورهای کارگر منحصر به تولید عسل نیست و محصولاتی همچون ژل رویال و موم را نیز تولید می کنند.
ژل رویال (royal jelly) به عناوین دیگری همچون شاه انگبین، شیر زنبور عسل، شهد شاهانه و غذای ملکه نیز شهرت دارد؛ این ماده بسیار مغذی و نیرو بخش بوده و در واقع به عنوان غنی ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته شده است.
این ماده از گذشته های دور به عنوان اکسیر جوانی و مایه حیات در طب باستان استفاده می شد و اکنون نیز در کشورهای پیشرفته جهان استفاده طبی از آن بر پایه تحقیقات دانشمندان در دانشگاه ها و موسسه های تحقیقاتی معتبر رایج است.
در این رابطه حسن رکنی معاون تولیدات دامی وزیر جهادکشاورزی ابتدای این هفته در آیین رونمایی از سامانه معاملات صنعت زنبورداری کشور از برنامه این وزارتخانه برای آموزش و حمایت از زنبورداران برای تنوع تولید خبر داد و گفت: زنبورداران تنها نباید به تولید تک محصولی همچون عسل اکتفا کنند بلکه این صنعت نیازمند توسعه است و انتظار می رود تولیدات متنوعی همچون ژل رویال، گرده،موم و ژل رویال نیز مورد توجه فعالان باشد.
وی درباره تولید ژل رویال اظهار داشت: تولید ژل رویال در کشور از کمترین سطح تولید برخوردار است اما با تلاش های تحقیقاتی و آموزشی صورت گرفته دو زنبوردار توانستند از 40 کندو بیش از 20 کیلوگرم ژل رویال تولید کنند که استمرار و توسعه آن نیازمند برنامه ریزی است.
رکنی به جنبه های دارویی و تجاری ژل رویال اشاره کرد و گفت: اکنون قیمت هرکیلوگرم ژل رویال بین 300 تا 500 دلار در بازارهای جهانی مبادله می شود که می تواند ارزآوری خوبی برای کشور به همراه داشته باشد.
معاون وزیر جهادکشاورزی خاطرنشان کرد: چین یکی از کشورهای تولید کننده ژل رویال است که می تواند از هر کندو 10 کیلوگرم از این ماده ارزشمند را استحصال کند که با تولیدات کشورما قابل مقایسه نیست.
* بخش عمده عسل تولیدی کشور ارگانیک است
معاون تولیدات دامی وزیر جهادکشاورزی با اشاره به اینکه عسل را می توان جزء محصولات سبز برشمرد، تصریح کرد: اکنون بخشی از عسل تولیدی برخی مناطق کشور، به معنای واقعی ارگانیک تولید می شود که البته این امر مختص به همه استان های کشور نیست.
به گفته وی، برای توسعه این صنعت لازم است فرهنگسازی مستمر صورت بگیرد تا زنبورداران برای کوچ کندوهای خود با مشکل مواجه نشوند زیرا در اکثر کشورها به زنبوردار پول می دهند تا کندوی خود را به مزارع و باغات منتقل کند تا با عملیات گرده افشانی بتوانند در توسعه و حفظ باغات خود اقدامی انجام داده باشند.
وی اضافه کرد: این در حالیست که ایران سال های طولانی در حال اثبات فواید زنبور عسل در طبیعت است به این معنا که نه تنها حضور زنبور عسل در منابع طبیعی و باغات و مزارع زیان آور نیست بلکه مفید و در نهایت منجر به افزایش بهره وری تولیدات کشاورزی نیز می شود.
معاون تولیدات دامی وزیر جهادکشاورزی خاطر نشان کرد که برای تنوع در تولید محصولات صنعت زنبورداری، موضوع دانش و ارتقای سطح علمی زنبورداران در دستور کار این معاونت قرار دارد.
* سامانه الکترونیکی، راهی برای تضمین معاملات زنبورداری
مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور نیز با اشاره به برگزاری نخستین کنگره زنبور عسل در بهمن ماه سال جاری گفت: سامانه الکترونیکی صنعت زنبور عسل راهکاری برای تضمین معاملات زنبورداری در کشوراست.
بهزاد بانکی پور با بیان اینکه این سامانه با هدف کمک به فعالان صنعت و با همکاری بانک توسعه تعاون ایجاد شد، افزود: درآمد تعاونی ها به واسطه این طرح افزایش خواهد یافت و همین امر می تواند منجر به پیشرفت روزافزون این صنعت شود.
به گفته وی، اتحادیه ها و تعاونی ها می توانند از این پس نیازهای خود را در قالب زنجیره قبل و بعد از تولید از طریق سامانه تامین کنند؛ البته صندوق نیز منابع مالی خود را به این سامانه انتقال خواهد داد و شکل کار، از حالت نقدی به گردش کالا و اعتبار تبدیل خواهد شد.
وی با بیان اینکه در این سامانه کالاهای صنعت زنبورداری شناسنامه دار و قابل پیگیری می شود، اظهار داشت: در این اقدام رقابت مناسب در قیمت گذاری و معاملات شفاف انجام می شود ضمن آنکه این معاملات تحت نظر بانک توسعه تعاون تضمین شده است و ایمن عمل خواهد کرد.
مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور درباره ارتقای سطح علمی زنبورداران گفت: نخستین کنگره زنبور عسل ایران در بهمن سال جاری با هدف افزایش دانش تولیدکنندگان و استفاده از آخرین دستاوردهای علمی دنیا برگزار می شود.
وی اضافه کرد: بحث های علمی و آموزشی، بررسی آخرین دستاوردهای تحقیقاتی و قرائت مقالات علمی درباره صنعت زنبورداری از مهم ترین مواردی است که در کنگره گنجانده شده است.
وی گفت: صندوق حمایت از صنعت زنبورداری، اگرچه خدمات مالی و اعتباری خود را مانند گذشته دنبال می کند، اما این منابع باید هدفمند و اثربخش هزینه شود تا ارزش افزوده بالاتری را نصیب صنعت زنبوداری کشور کند.
به گفته بانکی پور، تولید ژل رویال در هر کندو 200 گرم بود که با انتقال دانش و تکنولوژی اکنون از هر کندو یک کیلوگرم از این محصول استحصال می شود.
به گفته وی، اکنون بخشی از ژل رویال مصرفی کشور ما از چین وارد می شود که کیفیت آن قابل تایید نیست.
* تعاونی های بخش کشاورزی قوی تر از سایر بخش ها عمل می کنند
مدیرعامل شرکت سامانه متمرکز الکترونیک بانک توسعه تعاون نیز گفت: به باور بانک توسعه تعاون، تعاونی های بخش کشاورزی از دیگر بخش ها جدی تر و بنیانی تر هستند به طوری که در بین تعاونی های اقتصادی موجود در کشور، به نظر می رسد بخش کشاورزی در این زمینه موفق تر و قوی تر عمل می کند.
امیرهوشنگ عصارزاده با اشاره به سهم 25 درصدی تعاونی ها در اقتصاد کشور، اظهارداشت: طرح پروژه شهامت (شبکه هوشمند ارتباطات و معاملات تعاونی ها) به عنوان پایلوت برای نخستین بار در بخش کشاورزی به اجرا در آمد زیرا تعاونی های فعال در دیگر بخش ها عقب تر و ضعیف تر از کشاورزی هستند.
به گفته وی، طرح «شهامت» با ایجاد سامانه خرید و فروش میوه در نوروز سال 93 برای نخستین بار اجرا شد و تمام معاملات از طریق سامانه الکترونیکی صورت گرفت و موفقیت در آن منجر می شود برای دومین بار، آن را در خصوص زنبورداری به مرحله اجرا بگذارند.
مدیرعامل شرکت سامانه متمرکز الکترونیک توسعه تعاون ضمن امیدواری برای در اختیار گرفتن منابع بانک توسعه تعاون به بخش کشاوزی، اضافه کرد: تنها نمی توان به تاسیس صندوق ها اکتفا کرد، بلکه باید منابع موجود در تعاونی ها را در راستای بهبود وضعیت و ارتقای سطح کیفی آنها به کار برد که در این زمینه بانک دولتی توسعه تعاون، آماده هر گونه همکاری است./ ایرنا