با ورود موج خشکسالی به ایران، لرستان نیز از تبعات آن در امان نمانده و آثار خشکسالی یکی پس از دیگری زخم عمیق خسارت را بر چهره این استان به جای گذاشته است.
لرستانی که دشت های سرسبز، رودهای خروشان، تنوع بسیار بالای گونه های گیاهی و حیوانی و وجود بیش از ۵۰ آبشار فصلی و دائمی آن را به منطقه ای رویایی و بکر تبدیل کرده در سال های اخیر به استانی کم آب به ویژه در حوزه کشاورزی تبدیل شده است.
با شدت خشکسالی و کاهش نزولات جوی، رفته رفته حجم برداشت های آب از منابع سطحی و زیرزمینی افزایش یافت به نحوی که کارشناسان اعلام کردند این سالها برداشت آب از دشت کوهدشت تا عمق ۸۰ متری نیز رسیده است.
علاوه بر کاهش بارندگی و خشکسالی، کشاورزان مهاجر و کشت گیاهان آبدوست نیز بلای بزرگتری در کشاورزی استان شد به نحوی که برای آبیاری تنها ۱۴ هزار هکتار کشت آبدوست استان ۴۱۰ میلیون مترمکعب آب در این اراضی مصرف می شد.
در این شرایط فرهنگ استفاده از منابع آب نیز در جامعه آنطور که باید اصلاح نشده و عده ای که تعداد آنان کم نیست هنوز در هوای روزهای پرآبی به سر می برند و انگار که صدای ترک لب های خشک زمین را نمی شنوند.
در این میان اهمیت گلخانه ها بیش از پیش نمود پیدا می کند، خانه های سبزی که با کاهش چشمگیر مصرف آب و راندمان بالا نسبت به فضای بیرون می توانند تا حدود زیادی منابع آبی را از وضعیت قرمز خارج کنند و جهش تولید را به معنای واقعی تحقق ببخشند.
رونق و توسعه گلخانه ها یعنی گل کردن تولید زیر سقف های شیشه ای، یعنی نجات وضعیت قرمز آب با کمک خانه های سبز و ایجاد روزگار خوش تولید در دوران تحریم، تولیدی که شاید برخی موانع مسیرش را بهانه کرده اند اما بدون شک گلخانه ها راهی مطمن و لذتبخش برای عبور از این گردنه های سخت هستند.
اینگونه است که تولید زیر سقف های شیشه ای و تابش خورشید گل می کند و تلاقی همت و کار علمی علاوه بر سودآوری، موجب اشتغالزایی، جهش تولید و ارزش افزوده بیشتری می شود.
بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی لرستان در بخش کشاورزی است
در حال حاضر ۶۰ درصد آب مورد نیاز لرستان از حوزه کرخه و ۴۰ درصد آب استان از حوزه دز تامین و سالیانه حدود ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب در استان مصرف می شود
که ۷۲ درصد آن از منابع سطحی و مابقی از منابع زیر زمینی برداشت می شود و از این مقدار ۹۲ درصد مصارف کشاورزی دارد، پنج درصد آب استان در زمینه آشامیدنی و مصارف بهداشتی و سه درصد در صنعت مصرف می شود.
کشت گلخانه ای، افزایش عملکرد با حفظ منابع آبی
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی لرستان می گوید: امروزه محدودیت منابع آبی و تغییر اقلیم و بروز خشکسالی های متواتر، به چالش بخش کشاورزی کشور تبدیل شده است.
نامدار صیادی افزود: به منظور مقابله با این چالش، برنامه ها و سیاست های متنوعی تدوین شده که یکی از آنها توسعه کشت محصولات کشاورزی در محیط های کنترل شده و گلخانه ای است.
وی اظهار داشت: توسعه کشت محصولات گلخانه ای می تواند در راستای اجرایی شدن سیاست های اقتصاد مقاومتی به افزایش عملکرد تولید در واحد سطح و همچنین افزایش راندمان آبیاری و حفظ منابع آبی کمک کند.
به گفته وی وزارت جهاد کشاورزی در برنامه ششم توسعه کشور، استان ها را برای توسعه این مهم مکلف کرده است و جهاد کشاورزی لرستان نیز باید در این راستا با استناد به برنامه های بالادستی اقدام به توسعه کشت های گلخانه ای به ۱۰۷ هکتار در افق ۱۴۰۰ کند.
کاهش آب مصرفی گلخانه به یک دهم لیتر بر ثانیه
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان گفت: مهمترین اهداف توسعه کشت های گلخانه ای تولید محصولات کشاورزی در مناطقی است که قابلیت کشت در فضای باز را ندارند.
صیادی تولید محصولات براساس نیاز و ذائقه مصرف کننده به منظور حضور در بازارهای صادراتی و امکان تولید محصول در تمام فصول و مناطق را از دیگر اهداف این نوع کشت عنوان کرد.
وی اظهار داشت: افزایش تولید در واحد سطح کشت گلخانه ای صرفه اقتصادی بالایی دارد به نحوی که با یکهزار مترمربع کشت گلخانه ای می توان به اندازه یک هکتار کشت در فضای باز و سنتی محصول تولید کرد.
وی افزود: میزان آب مصرفی کشت گلخانه ای نیز به یک دهم لیتر بر ثانیه نسبت به فضای باز می رسد درحالیکه کشاورزی سنتی ده ها و صدها لیتر بر ثانیه آب مصرف می کند، همچنین ارتقای مدیریت کشت در کشت گلخانه ای منجر به افزایش کیفیت محصول تولیدی می شود چرا که کنترل دقیق آبیاری، کوددهی و آفات و بیماری ها به روش های غیرشیمیایی انجام می شود.
موانع و مشکلات توسعه کشت های گلخانه ای در لرستان
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی لرستان بالا بودن هزینه اولیه احداث واحدهای گلخانه ای را از مهمترین مشکلات پیش رو دانست و بیان کرد: ضعف سیستم بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی در استان نیز از مسائل موجود است.
صیادی ادامه داد: نبود یا کمبود صنایع بسته بندی با کیفیت صادراتی و نبود پایانه‌های صادراتی جهت انتقال سریع محصولات با دوام پایین به بازارهای هدف نیز مشکل دیگری در مسیر کشت گلخانه ای لرستان به شمار می رود.
وی اظهار داشت: با برندسازی مناسب و تقویت شرکت های تبیلغاتی برای معرفی بهینه محصولات کشاورزی می توان گام مهمی در راستای افزایش ارزش افزوده محصول گلخانه ای لرستان برداشت چراکه این استان سه عنصر اصلی، نیروی انسانی توانمند، آب و خاک حاصلخیز را در اختیار دارد.
۱۳هزار تن محصول گلخانه‌ای در لرستان تولید می‌شود
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز به ایرنا گفت: در حال حاضر سطح زیرکشت گلخانه های لرستان ۶۵ هکتار بوده و سالانه ۱۳ هزار تن محصولات گلخانه ای شامل گوجه، خیار، فلفل دلمه ای وآلوئورا برداشت و صادر می شود.
اسفندیار حسنی مقدم با بیان اینکه سطح گلخانه ها با توجه به ظرفیت استان بسیار کم می باشد تصریح کرد: چهار میلیون شاخه گل رز در گلخانه های استان تولید و به بازارهای داخلی و استان های همجوار ارسال می شود.
حسنی مقدم در خصوص مزایای کشت گلخانه ای نسبت به فضای آزاد گفت: افزایش تولید در واحد سطح، صرفه جویی مصرف آب، محصول سالم و اشتغالزایی بالا از نتایج این نوع کشاورزی است.
وی ادامه داد: در فضای باز از هر هکتار گوجه فرنگی ۲۰ تا ۲۵ تن برداشت می شود که در محیط گلخانه تا ۲۰ برابر یعنی ۵۰۰ تن در هکتار قابل افزایش می باشد و این درحالیست که نیاز آبی یک هکتار گلخانه نسبت به فضای باز یک سوم می باشد و با توجه به بحران کم آبی، حرکت به سمت این نوع کشت ضروری است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: به همین منظور تکمیل طرح های نیمه تمام در دستور کار قرار دارد که یکی ازپروژه های مهم و بنیادین وزارت خانه برای باغات به ویژه انار، زردآلو، سیب و مرکبات به منظور پیشگیری از آفتاب سوختگی، سرمازدگی و تگرگ احداث سایبان می باشد.
حسنی مقدم اظهار داشت: در همین راستا احداث سایبان برای شرکت فجر صفا شهرستان خرم آباد به مساحت ۲۵٠ هکتار در دست اقدام است و انتظار می رود تا پایان سال جاری تکمیل و بهره برداری شود.
وی تاکید کرد: سازمان جهاد کشاورزی از سرمایه گذاری بخش خصوصی در فعالیت های گلخانه ای استقبال می کند که در این راستا متقاضیان بایستی با مراجعه به سازمان و بازدید از زیرساخت شهرک های آماده کار اقدام کنند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان همچنین گفت: ۳۳۴هکتار از اراضی ملی استان طی سالهای گذشته برای واگذاری به شرکت شهرک‌های گلخانه‌ای برای کاشت محصول اختصاص یافته است و علاوه بر این، تسهیلات ارزان قیمت بانکی تبصره ۱۸ بند الف به متقاضیان پرداخت می شود.
کرونا هفت میلیارد تومان به گلخانه‌های لرستان خسارت زد
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان اضافه کرد: شیوع کرونا موجب خسارت هفت میلیارد تومانی به گلخانه‌های استان شد که تاکنون ۲ میلیارد تومان تسهیلات در این بخش پرداخت شده است.
حسنی مقدم افزود: تاکنون ۱۶۶ پرونده برای پرداخت خسارت کرونا به گلخانه داران استان تشکیل شده و روند پرداخت تسهیلات ادامه دارد.
وی ادامه داد : سالانه بیش از چهار و نیم میلیون گل شاخه بریده در استان تولید می‌شود که با توجه به شیوع ویروس کرونا حداقل یک و نیم میلیون گل شاخه بریده استان خسارت دید و به بازار مصرف عرضه نشد.
وی بیان کرد: تولید محصول گلخانه‌ای باعث صرفه‌جویی ۹۵ درصدی آب، تولید ١٠ برابری محصول و اشتغال هفت برابری در قیاس با فضای آزاد می‌شود بنابراین باید در راستای تقویت این حوزه تلاش کرد.