همه ساله در فصل برداشت محصولات صیفی بنا به دلایل متعدد همچون مازاد تولید، فقدان یا از دست دادن بازارهای صادراتی، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، ضعف سیستم سردخانه و انبارداری شاهد تکرار سناریو رهاسازی محصولات در کنار مزارع و جاده ها هستیم و گویا قرار نیست مسئولان راه چاره ای برای رفع این بحران بیندیشیند.
طی تماس های مکرر کشاورزان از فروش نرفتن محصولاتشان و نبود سنخیت قیمت فروش با هزینه های تولید گلایه مند هستند و همواره انتظار دارند که مسئولان امر تدابیری برای جلوگیری از متضرر شدن آنها بیندیشند که متاسفانه ضعف سیاست‌های تجاری بخش کشاورزی بر گرفتاری های تولیدکنندگان دامن‌می زند.
آمارها حاکی از آن است که در یک دوره تولید محصولات به قدری مازاد است که به سبب قیمت پایین کشاورزان متضرر می شوند و در دوره بعدی کشت به سبب نبود انگیزه و کاهش تولید قیمت به حدی بالاست که مصرف کنندگان توان خرید را ندارند و سالهاست که سونامی در تولید محصولات پیاز، گوجه فرنگی و سیب زمینی تکرار می شود و مسئولان وزارت جهاد نتوانستند تدابیری بیندیشند.
در این میان ضعف سیاست‌های تجاری و اتخاذ تصمیمات یک شبه هر ازگاهی منجر به ممنوعیت صادرات و زمین گیر شدن تولید انبوه روی زمین کشاورزان و زیان آنها می‌شود که امسال هم این ماجرا برای برخی صیفی جات همچون گوجه فرنگی و پیاز رخ داده است.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا علت اصلی این سناریو تکراری در بخش کشاورزی و متضرر شدن کشاورزان و راهکارهای مناسب برای رفع این آفت بزرگ با خبر شویم:
ایجاد زنجیره تولید راهگشای مشکلات تنظیم بازار/ مازاد عرضه گوجه فرنگی دردسر ساز شد
عباس پاپی زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به عوامل نابه سامانی بازار گوجه فرنگی اظهار کرد: بازار گوجه فرنگی تابع عرضه و تقاضاست و بدیهی است که از تلاقی این ۲ نمودار قیمت عادلانه بدست می آید.
وی افزود: با مازاد عرضه بیش از تقاضا، قیمت محصول به کمتر از نرخ تمام شده تولید می رسد که این موضوع کماکان در محصول گوجه فرنگی رخ داده است.
پاپی زاده با انتقاد از این مسئله که بخشی از زنجیره تولید در اختیار وزارت صمت است، بیان کرد: با توجه به آنکه بازار رسانی و توزیع در وزارت صمت است، از این رو نمی توان در بخش کشاورزی برنامه ریزی و سطح زیر کشت را مدیریت کرد.
مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر زنجیره از تامین نهاده تا تولید، توزیع و مصرف در وزارت جهاد کشاورزی خلاصه شود، بسیاری از مشکلات قابل حل خواهد بود.
به گفته وی، دولت از طریق تخصیص مشوق و بکارگیری برخی سیاست ها می تواند به سهولت سطح زیر کشت را کاهش یا افزایش دهد.
پاپی زاده خرید توافقی گوجه فرنگی را یکی از راهکارهای کاهش زیان کشاورزان برشمرد و گفت: با توجه به ماندگاری پایین محصول و ازدیاد تولید، سازمان تعاون روستایی باید بخشی از محصول تولیدی را از کشاورزان خریداری کند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی خرید توافقی گوجه فرنگی را در بازار قابل توجه دانست و گفت: ورود سازمان تعاون روستایی به به امر خرید توافقی بدان معنا نیست که ۱۰۰ درصد محصول تولیدی کشاورزان را خریداری کند.
پراکندگی کشاورزان و نبود آمار دقیق علت اصلی نابه سامانی بازار گوجه فرنگی
سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به دلایل نابه سامانی بازار گوجه فرنگی اظهار کرد: با وجود پراکندگی کشاورزان در سطح کشور و نبود آمار دقیق تولید، تولیدکنندگان اطلاع دقیقی از کشت محصولات در مجاورت روستا یا شهر خود ندارند.
وی افزود: کشاورزان بر مبنای بازار فصل قبل برای کشت برنامه ریزی می کنند که همین امر موجب شده در برخی فصول تولید محصولات صیفی به قدری در بازار افزایش یابد که به همان نسبت خریدار وجود ندارد.
حسینی ادامه داد: در شرایط فعلی سازمان تعاون روستایی برای اصلاح قیمت در بازار به امر خرید توافقی گوجه فرنگی و پیاز ورود کرده است چرا که مازاد بر مصرف محصول داریم.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی قیمت محصولات کشاورزی را تابع مکانیزم عرضه و تقاضا دانست و گفت: با توجه به مازاد تولید گوجه فرنگی نسبت به نیاز بازار، کشاورزان متحمل زیان قابل توجهی هستند که مسئولان امر برای جلوگیری از تکرار این داستان باید یک بار برای همیشه این معضل را حل کنند.
خرید توافقی راهکار تنظیم بازار گوجه فرنگی نیست/کشاورزی قراردادی راهی برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی اجرای الگوی کشت را تنها راهکار تنظیم بازار گوجه فرنگی دانست و گفت: اگر مسئولان وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید الگوی کشت را متناسب با شرایط اقلیم هر منطقه و استان اعلام کنند، دیگر شاهد معضلات مختلف در بخش کشاورزی نخواهیم بود.
وی افزود: تا زمانیکه به دنبال کشاورزی قراردادی و اجرای مصوبه الگوی کشت نرویم و همواره کشاورزان بر مبنای بازار فصل قبل و بیهوده تولید کنند، مشکلات مازاد تولید و ضرر و زیان کشاورزان استمرار خواهد داشت.
خان محمدی ادامه داد: همه ساله کشاورزان بدون توجه به نیاز بازار اقدام به تولید می کنند که در برخی مواقع به سبب اشباع بازار ، قیمت به قدری کاهش می یابد که جوابگوی هزینه های تولید نیست.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه خرید توافقی راهکار تنظیم بازار گوجه فرنگی نیست، بیان کرد: علی رغم آنکه کار سازمان تعاون روستایی ساماندهی است، اما نمی دانیم به چه علت به امر خرید توافقی ورود می کند.
وی در پایان تصریح کرد: سال گذشته سازمان تعاون روستایی به امر خرید توافقی گوجه فرنگی ورود کرد، در حالیکه این موضوع تاثیری در تنظیم بازار ندارد، از این رو همه ساله شاهد برهم ریختگی و آشفتگی بازار محصولات کشاورزی هستیم.