در شرایطی که استکبار جهانی با تنگ کردن حلقه تحریم برای منفعل کردن تولید و صادرات و به زانو در آوردن اقتصاد ایران تلاش می کند تولید محصولات بخش کشاورزی در آذربایجان شرقی نسبت به سال های گذشته در حال افزایش است، به گونه ای که بر اساس آخرین آمارهای رسمی صادرات این بخش راهبردی در سال نسبت به سال قبل رشدی ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
تولیدات محصولات گلخانه ای و کاشت محصولات کشاورزی بر اساس اصلاح الگوی مصرف آب، مازاد بر رفع نیازهای آذربایجان شرقی، ظرفیت مناسبی را نیز برای صادرات ایجاد کرده است که بازارهای جهانی به علت کیفیت و قیمت خوب خواهان محصولات آن هستند.
هر چند سود و ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی به دلیل نوسان قیمت نهاده ها و نیز ارز موجب می شود صادرکنندگان بخش کشاورزی آذربایجان شرقی به سود مورد انتظار بازار دست نیابند، اما ذات صادرات محصولات کشاورزی در فضای تحریمی، دستاورد ارزشمندی است.
البته به گفته فعالان بخش کشاورزی، صادرات محصولات کشاورزی از مشکلاتی همچون ضعف نظام حمل و نقل، نبود بسته بندی و سورتینگ مناسب و تصمیم های ناگهانی ممنوعیت صادرات برخی محصولات کشاورزی به دلیل نوسان قیمت نیز رنج می برد که در صورت رفع این موارد، آذربایجان شرقی به دلیل دسترسی به بازار روسیه و قفقاز و نیز نزدیکی به ترکیه، می تواند سهم بیشتری در کمک به تحقق توسعه صادرات غیرنفتی ایفا کند.
صادرات کشاورزی به روسیه، ارمنستان، ترکیه و کشورهای عربی
مسئول گلخانه و صادرکننده محصولات کشاورزی در آذربایجان شرقی با بیان اینکه باید به ظرفیت های تولید محصولات گلخانه ای در استان توجه بیشتری شود، گفت: اکنون سالانه ۱۲ هزار تن از این واحد گلخانه ای صادرات انجام می دهیم که این مقدار در زمان تاسیس آن در سال ۱۳۸۵ پنج تا ۶هزار تن بوده است.
سعداله اسکندری با اشاره به اینکه گوجه فرنگی و فلفل، تولید اصلی این واحد گلخانه ای است، اظهار کرد: بیشترین صادرات ما به کشور روسیه است که البته برخی مواقع به کشورهای عربی نیز ارسال می شود.
وی ادامه داد: ۲۰ سال است که صادرات محصولات کشاورزی را در آذربایجان شرقی انجام می دهیم و در سال زراعی امسال حجم صادرات همان طور که اشاره شد به ۱۲ هزارتن رسیده است؛ بر این اساس در هدف گذاری جدید سطح زیرکشت خود را افزایش می دهیم تا سالانه پنج هزار تن، حجم محصولات کشاورزی گلخانه ای به منظور صادرات افزایش یابد.
اسکندری با بیان اینکه بزرگترین طرح گلخانه ای خاورمیانه را در اختیار داریم، گفت: تاکنون برای ۸۵۰ نفر در این واحد کشاورزی اشتغال ایجاد شده که سال آینده با افزایش سطح زیرکشت، به این تعداد نیز افزوده می شود.
دیگر صادر کننده بخش کشاورزی گفت: ۵۰ تا ۶۰ تن خیار، گیوی و پیاز به کشورهای ارمنستان و ترکیه صادرات داشته ایم که به لحاظ وزنی نسبت به سال گذشته افزایش یافته است اما به لحاظ ارزی به علت نوسان قیمت ها و محدودیت های صادراتی انتظارات برآورده نشد.
حبیب رضایی اظهار کرد: نوسان قیمت ها و در واقع به نوعی افزایش قیمت محصولات کشاورزی و به دنبال آن قوانین و محدودیت های صادراتی، به صادرات بخش کشاورزی لطمه وارد می کند و بر این اساس از مسئولان انتظار حمایت و پشتیبانی داریم.
کشاورز و صادر کننده محصولات کشاورزی دیگر نیز که ۱۷ سال است صادرات انجام می دهد، گفت: امسال سه تا چهار میلیارد تومان انواع صیفی جات به ارمنستان و ترکیه صادرات انجام دادیم که البته سود مورد انتظار حاصل نشد.
داود جدیری اظهار کرد: یکهزار تا ۲هزار تن پیاز، ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ تن هویج، ۵۰۰ تن کیوی و ۲ تا سه تن خیار صادرات امسال ما بود که البته اگر ثبات قیمت و حمایت های صادراتی وجود داشت، ارز آوری بهتری حاصل می شد؛ زمانی که قرارداد صادرات با طرف های خارجی داریم، ممنوعیت صادراتی برای برخی محصولات کشاورزی موجب ایجاد مشکلات عدیده برای صادرکنندگان می شود.
وی افزود: بالا بودن قیمت محصولاتی مثل پیاز و سپس کاهش قیمت ها، روند صادرات و سود این محصول را دچار مشکل کرد.
رشد ۵۰ درصدی صادرات محصولات کشاورزی از آذربایجان‌شرقی
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی، ارزش صادرات محصولات کشاورزی از این استان را در پنج ماهه امسال ۱۵۹ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته است.
اکبر فتحی اظهار کرد: نقش تولیدات و محورهای مهم تجاری و زیرساخت‌های موجود استان بر کسی پوشیده نیست و اگر همه اقدامات برای تضمین صادرات انجام شود، این صادرات موجب اشتغال در استان و کشور می شود.
وی گفت: صادرات محصولات گلخانه‌ای از قبیل گوجه فرنگی، خیار، انواع فلفل، بادمجان، توت فرنگی، قارچ خوراکی و گل های زینتی امسال افزایش داشته است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: بررسی میزان تولید و میزان صادرات محصولات کشاورزی در استان حاکی از آن است که محصولات کشاورزی بیشتر از ظرفیت صادر شده است.
فتحی گفت: مهم‌ترین اولویت‌های صادراتی در شرایط پیش رو، صادرات در شرایط تحریم است که می‌تواند ارزآوری خالص و سالم به همراه داشته باشد و تا به حال نیز برای ارتقاء صادرات محصولات کشاورزی اقدامات مطلوبی انجام شده است.
وی همچنین سهم محصولات کشاورزی در صادرات غیرنفتی آذربایجان شرقی را حدود ۱۳ درصد اعلام کرد و افزود: سال گذشته ۲۶۷ میلیون دلار صادرات بخش کشاورزی استان بوده که ۴۵ درصد آن را کشمش تشکیل می دهد.
صادرات محصولات کشاورزی با مشکلات متعددی روبروست
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز نیز با اشاره به اینکه بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی اهمیت فراوانی دارد، اظهار کرد: با توجه به آنکه با توسعه صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی، دیگر نیازی به درآمدهای حاصل از صادرات منابع نفت نداریم، اما وجود برخی مشکلات و چالش ها در داخل موجب شده تا بخش کشاورزی در عرصه بین الملل و بازارهای جهانی سهم مناسبی نداشته باشد.
مسعود اسدی با اشاره به اینکه در برندسازی محصولات غذایی توفیقی نداشته ایم، افزود: با وجود آنکه بهترین زعفران جهان در ایران تولید می شود، اما عدم برندسازی محصول موجب شده تا اسپانیا پس از ورود زعفرانی ایرانی آن را در بسته بندی های جدید با برند خود به دیگر کشورها صادر کند.
اسدی، نبود بسته بندی و سورتینگ را از دیگر چالش های پیش روی توسعه صادرات غیر نفتی برشمرد و گفت: نبود بسته بندی مناسب موجب شده تا بخش عمده ای از محصول به صورت فله ای صادر شود که این امر جای تاسف دارد.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: عدم حمایت از صادرکننده از دیگر مشکلات پیش روی توسعه صادرات غیر نفتی به شمار می رود، در حالیکه دولت برای کاهش درآمدهای نفتی باید مشوق صادراتی مناسبی را برای بخش کشاورزی در نظر بگیرد.
وی با انتقاد از تصمیمات یک شبه مربوط به صادرات برخی کالاها پشت درهای بسته بیان کرد: هر از چندگاهی، مسئولان بدون هیچ توجیه قانونی صادرات برخی کالاها را به دلیل نوسان یا نگرانی از افزایش قیمت در بازار داخل ممنوع اعلام می کند.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز در پایان تشریح کرد: با توجه به آنکه صادرکنندگان در بازارهای خارجی هزینه های بالایی برای بازاریابی محصولات پرداخت کرده اند و به عبارتی در برابر تجار خارجی متعهد شده اند، از این رو صدور بخشنامه های یک شبه ضرر هنگفتی به صادرکنندگان وارد می کند.