محصولات جالیزی آب فراوانی را به مصرف می رسانند به طوری که آمارها نشان می دهد برای تولید هرکیلو هندوانه ۲۸۶ لیتر آب مصرف می شود البته طی یکی دوسال اخیر به این میزان رسیده و کاهش یافته و تا چند سال پیش میزان مصرف آب برای تولید این دسته محصولات در هر کیلو بیش از ۴۰۰ لیتر بود.
با این وجود بارندگی های خوب امسال موجب رشد کشت محصولات جالیزی از جمله خربزه و هندوانه در نقاط مختلف کشور از سوی کشاورزان شده است.
در عین حال برخی جالیزکاران از شرایط نامساعد بازار به دلیل قیمت پایین در بازار داخلی و نبود امکان صادرات برای محصولات خود برخلاف سال های گذشته خبر می دهند.
آنها می گویند این شرایط موجب شده تا نصف محصولات آنها که آب و هزینه زیادی برای تولیدشان صرف شده است، روی زمین باقی بماند و خراب بشود و یا در حالت خوشبینانه خوراک دام شود.
این در شرایطی است که ایران در سال های اخیر با بحران کم آب دست و پنجه نرم می کند و این مساله از چالش های مهم کشور ما محسوب می شود.
در چنین وضعیتی به نظر می رسد باید سیاست های اصلاح الگوی کشت و اعمال محدودیت کاشت محصولات پرآب بر از جمله جالیزی به ویژه خربزه و هندوانه جدی تر دنبال شود و در صورت صدور مجوز کشت این محصولات در مناطق مجاز و یا اراضی مجهز به سیستم های آبیاری نوین، حداقل شرایط برای صادرات این نوع محصولات و ارزآوری به کشور فراهم شود؛ البته این سیاست باید بسیار حساب شده اعمال و پیش برود تا شاهد پدیده صادرات حجم بالای آب مجازی در شرایطی که کشور با بحران کم آبی روبروست نیز نباشیم.
محصولاتی که در مزرعه می مانند و خوراک گاو و گوسفندان می شوند!/ اجازه صادرات خربزه داده نمی شود
یدالله مرادخانی کشاورزی که امسال در سطح ۳۰ هکتار از اراضی بخش بخش آبگرم شهرستان آوج را به کشت خربزه و ملون اختصاص داده است، گفت: متاسفانه امسال شرایط برای جالیزکاران مساعد نیست و محصولات ما از بازار خوبی برخوردار نیست و خیلی از جالیزکاران مجبورند محصول خود ول و رها کنند.
وی ادامه داد: بازار داخلی کشش ندارد و از صادرات محصولات نیز جلوگیری شده و بارهای ما اجازه خروج از مرز را پیدا نمی کنند در حالی که سال صادرات و ارزآوری داشتیم اما این فرصت از ما گرفته شده است.
این کشاورز با بیان اینکه امسال برای کشت محصولات جالیزی (خربزه) حدود ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه گذاری کرده و برای ۲۰ نفر نیروی کار ایرانی نیز اشتغالزایی کرده است،گفت: با این وجود تنها قادر به فروش نصف محصول خود هستیم و به دلیل نبود مشتری نیمی دیگر در مزارع رها بوده و خوراک دام شده و یا ضایعات می شوند.
مرادخانی گفت: برخی ها که کشاورز نیستند با توجه به بازار خوب یک محصول در سال گذشته با هدف کسب سود، اقدام به کشت می کنند و در اصل با این کار کار کشاورزان واقعی را خراب می کنند که باید با آنها برخورد کرد.
وی با بیان اینکه کشاورزی شغل آبا و اجدادی خانواده ماست و تاکنون در چندین استان حضور داشته ام،گفت: اگر به این کار که شغل خیلی از انبیا و ائمه اطهار(ع) بوده است، مشغول نباشیم باید چه کنیم؟
مرادخانی با بیان اینکه قیمت خربزه سال گذشته بین ۲ تا ۲هزار و ۳۰۰ تومان بود در حالی که امسال به زور آنرا کیلویی هزار تومان به فروش می رسانیم، گفت: برای تولید محصول در هر هکتار بین ۲۰ تا ۲۲ میلیون تومان هزینه کرده ایم اما در هر هکتار فروش ما تنها هشت میلیون تومان است.
این کشاورز افزود: اراضی که برای کشت محصولات جالیزی در نجف آباد آبگرم اجاره کرده ام دارای چاه مجاز و مجهیز به آبیاری قطره ای است و قطره ای آب در این مزرعه هدر نمی رود اما وقتی بازار نباشد محصولات روی زمین مانده و به نوعی دیگر شاهد هدررفت منابع و آب هستیم.
وی در خصوص اطلاع رسانی جهاد کشاورزی در خصوص محدودیت های کشت نیز گفت: هیچ فردی در این خصوص با ما صحبت نکرد و اگر از قبل به ما اطلاع و هشدار می دادند هرگز اقدام به کشت خربزه نمی کردیم.
مرادخانی همچنین گفت: اطلاع رسانی به کشاورزان در خصوص محدودیت های کشت باید به شیوه ای نظام مند و قبل از کشت و کار و سرمایه گذاری انجام شود نه اینکه در حین آغاز و برداشت محصول این کار صورت بگیرد که البته این مورد را نیز شاهد نبوده ایم.
این کشاورز اظهار داشت: از مسئولان تقاضا داریم تا تدابیری برای صادرات محصولات جالیزی از جمله خربزه اتخاذ کنند تا حداقل با صادرات آنها به کشور ارزآوری داشته باشیم چرا که محصولات ما به دلیل نبود مشتری در بازار داخلی و عدم اجازه صدور و وضع تعرفه در مزرعه خراب می شوند و ما دچار آسیب و زیان می شویم.
جهاد کشاورزی متولی تولید است نه بازار/ کشت محصولات جالیزی باید محدود شود
تورج بنیادی مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی قزوین نیز گفت: هرساله در خصوص کشت انواع محصولات از جمله جالیزی سهمیه ای به استان ها از سوی وزارت جهاد کشاورزی اختصاص پیدا می کنید.
وی ادامه داد: ما سکاندار تولید هستیم و در خصوص فروش و بازاریابی وظیفه ای نداریم و نمی توانیم به این بخش ورود پیدا کنیم البته حمایت از کشاورزان در خصوص محصولات اساسی از روش های مختلف از جمله خرید تضمینی جزو سیاست های دولت و وزارتخانه است.
این مسئول گفت: امسال با توجه به بارندگی های خوب که شرایط مساعدی برای کشت و کار ایجاد کرد، احتمال می دادیم که با رشد کشت برخی محصولات آنها روی دست کشاورزان بمانند که در این خصوص اطلاع رسانی گسترده ای دادیم اما متاسفانه برخی کشاورزان به این موضوع بی توجه بوده و کار خودشان را کردند.
بنیادی با اشاره به فعالیت ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در استان قزوین،گفت: ما عملا فرصت و امکان گفت و گوی چهره به چهره با همه این کشاورزان را نداریم بنابراین آنها باید اطلاعیه های کشاورزی را دنبال کرده و یا پیش از کشت برای مشاوره نزد کارشناسان جهاد در مناطق خود بروند.
وی ادامه داد: امسال شاهد کشت خربزه در سطح یک هزار و ۸۰۰ هکتار از مزارع استان قزوین بوده ایم و قیمت این محصول نیز براساس عرضه و تقاضا و فعالیت واسطه ها تعیین می شود و جهاد کشاورزی در این خصوص مانند سایر محصولات غیراساسی دخالت ندارد.
این مسئول با بیان اینکه عمده کشت محصولات جالیزی و سبزی و صیفی جات استان به محصولاتی چون گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز بازمی گردد،گفت: البته با هدف جلوگیری از ضرر و زیان به کشاورزان کشت کننده سبزی و صیفی جات هماهنگی و رایزنی هایی با تعاون روستایی برای خرید گوجه فرنگی از کشاورزان و تحویل به کارخانجات رب انجام داده ایم.
وی ادامه داد: به دلیل محدودیت منابع آبی باید کشت محصولاتی چون خربزه و هندوانه محدود و کم شود که این سیاست را دنبال می کنیم و همه ساله به کشاورزان در این خصوص توصیه و هشدارهای لازم را ارایه می کنیم،افزود: منطقی نیست آب را از چاه های با عمق ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر که حکم طلا را دارد بالا بیاوریم و آنرا به کشت چنین محصولاتی اختصاص دهیم که در بازار نیز زیر هزار تومان به فروش می رسند.
بنیادی گفت: متاسفانه برخی کشاورزان مهاجر با اجاره اراضی کشاورزی و بدون اطلاع از شرایط بازار روز و با توجه به ارزیابی سال گذشته بازار اقدام به کشت صیفی جات و محصولات جالیزی می کنند و در نتیجه دچار ضرر و زیان می شوند ضمن آنکه با این کار، به منابع آبی و خاکی نیز آسیب وارد می کنند.
این مسئول بخش کشاورزی ادامه داد: منطقی نیست فردی ۵۰۰ میلیون تومان بر روی مزرعه ای سرمایه گذاری کند اما قبل این کار از متولی بخش تولید هیچ سوالی نپرسد و مشاوره نگیرد که چه نوع محصولی را باید امسال کشت کند.
وی در خصوص محدودیت های حوزه صادرات در خصوص محصولات کشاورزی نیز گفت: متولی بخش صادرات وزارت جهاد کشاورزی و سازمان ها و ادارات تابع آن نیستند اما سیاست های این بخش نیز با توجه به نیاز کشور و وضعیت بازار و کنترل بر آن و براساس یک رویه منطقی اتخاذ می شود و شاید یکی از اهداف مربوط به سیاست های محدود کننده برای صادرات محصولات جالیزی، کاهش کشت محصولات پر آب بر باشد و جلوگیری از صادرات آب مجازی باشد.
رابطه معنی دار بین دلالان و محصولاتی که روی دست کشاورزان باد می کنند/ کشت محصولات پر آب بر در کشور کم آب ما منطقی نیست
دکتر محمد رسولی استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تاکستان نیزگفت: متاسفانه راهنمایی جامع و کاملی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به کشاورزان در خصوص کشت محصول ارایه نمی شود و الزامات قانونی محکمی نیز در این رابطه وجود ندارد.
وی ادامه داد: از سویی دیگر سیستم بانکی کشور حامی کشاورزان نیست و آنها را در شرایط دشوار همراهی نمی کند و فرهنگ بیمه نیز جا نیافتاده و پوشش گسترده ای در خصوص محصولات مختلف ندارد.
رسولی با بیان اینکه در کشور ما با اقلیم نیمه خشک و خشک و در شرایطی که باید آب را از چاه های عمیق به بالا آورد اصلا به صلاح نیست که هندوانه و خربزه که مصرف آب بالایی دارند کشت شود،افزود: با این وجود به دلیل نبود الزامات قانونی و دلایل دیگر هرساله شاهد کشت چنین محصولاتی هستیم.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: در شرایطی که با محدودیت شدید منابع آبی مواجه هستیم برخلاف کشورهای توسعه یافته که از چنین شرایطی برخوردار نیستند در بازیابی آب نیز با مشکل روبرو هستیم و فاضلاب ها را نمی توانیم به طور استاندارد تصفیه و به مصارف کشاورزی و غیرشرب اختصاص دهیم.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات مهم کشاورزی کشور که بازار محصولات این بخش را تحت شعاع خود قرار داده است "دلال بازی" است،افزود: اقتصاد این بخش توسط واسطه ها آسیب های فراوان دیده است.
رسولی ادامه داد: دلالان با حضور در مزارع محصولات را با قیمت پایین خریداری و پس از ۲ ماه نگهداری وارد بازار می کنند و چند برابر به فروش می رسانند در صورتی که کشاورز بیش از ۷ تا ۸ ماه برای کشت محصول زحمت می کشد و کمترین سود به وی می رسد و گاهی اوقات نیز همین سود حداقلی نصیب او نمی شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بعضی اوقات یک محصول سه بار روی دست دلالان می چرخد و در نهایت با قیمت بالا به دست مردم (مصرف کننده) می رسد، افزود: به دلیل چنین وضعی و در شرایطی که هزینه های کشاورزی از جمله قیمت نهاده ها از جمله سم و کود افزایش قابل توجهی پیدا کرده است، بعضی کشاورزان محصولات خود را در مزارع رها می کنند و از این شغل کناره می گیرند.
وی اظهار داشت: در چنین شرایطی حذف واسطه ها از طریق گسترش تسکل ها و تعاونی ها که به طور مستقیم کار تولید و عرضه را برعهده بگیرند، ضرورت دارد.