شهریار دادگر، قائم مقام مدیرعامل شرکت هراز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از راهکار تامین مواد اولیه با توان شرکت‌های داخلی سخن می‌گوید. وی بیان می‌کند کماکان فقدان برخی محصولات که توان تولید آن در کشور وجود ندارد، باعث شده تا کیفیت برخی محصولات لبنی با کاهش مواجه شود.
مشکلات کنونی صنعت لبنیات که شما را با چالش مواجه کرده است، چیست ؟
یکی از مهم‌ترین مشکلات کنونی ما مربوط به کاهش سرانه مصرف لبنیات در کشور است. در این زمینه پیش بینی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۸ نیز شاهد کاهش ۲۵درصدی مصرف لبنیات در سفره خانوارهای ایرانی باشیم. این کاهش مصرف علاوه بر اینکه صنعت لبنیات را متضرر می‌کند، در شرایط سلامتی مردم نیز اثرگذار است. این یک خبر ناگوار است که به واسطه مشکلات اقتصادی مردم مصرف لبنیات به‌عنوان یک منبع پروتئینی را کاهش می‌دهند.
دلیل این اتفاق چیست؟
روشن ترین دلیل این امر به کاهش توان خرید مردم باز می‌گردد که مستقیما در سفره مردم نمایان است. از سوی دیگر، صنعت لبنیات به نسبت دیگر صنایع غذایی با حمایت ویژه‌ای از سوی دولت همراه نمی‌شود و به واسطه قیمت‌گذاری تعزیراتی و سایر مسائل مشابه، بسیاری از شرکت‌های لبنی تحت فشار هستند. بسیاری از شرکت‌ها ضررده شده یا مانند شرکت هراز با سختی خودشان را حفظ می‌کنند. در کل وضعیت صنعت طی چند سال اخیر رو به نزول بوده است. همچنین شرایط تحریم اقتصادی، باعث شده در زمینه واردات مواد اولیه، ماشین آلات و نقل و انتقال پول، با مشکلات بسیاری مواجه شویم. این موضوع طی این مدت به خوبی در کیفیت محصولات تولیدی مشاهده شده است.
در زمینه حل این مشکلات اقدامات موثری صورت گرفته است؟
تهیه مواد اولیه که یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت لبنی کشور است، به تولیدکنندگان ایرانی سپرده شده است. در این زمینه تبادل دانش بسیاری با تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه صورت گرفت که توانست تا حدی این مشکل را مرتفع کند. با این حال به واسطه فقدان برخی مواد اولیه که به هیچ عنوان، نمونه داخلی ندارند دچار مشکل هستیم. این موضوع علاوه براینکه تبعات کیفی بسیاری داشته، ضررهای مالی بسیاری را نیز به همراه داشته است.
با این تفاسیر به نظر شما تولید محصولات غذایی در ایران توجیه اقتصادی ندارد؟
نه، این به آن معنا نیست که توجیه اقتصادی ندارد. اگر این‌طور بود در حال حاضر واحدهای تولیدی بسیاری در کشور فعالیت نمی‌کردند. اما در همین مدت برخی واحدهای تولیدی با حاشیه سودهای پایین به فعالیت خود ادامه داده‌اند. روش‌هایی وجود دارد که در این دوره تولیدات بسیار، با توجیه اقتصادی داشته باشیم. این روش‌ها بسیار سخت بوده و نیازمند تاکتیک‌های مدیریتی و تکنولوژی‌هایی است که بتواند کلیت سیستم را مدیریت بهینه کند.
بسیاری از فعالان صنعت غذا بر این باورند که میزان نقدینگی و سرمایه در گردش شرکت‌ها بسیار کاهش یافته است. نظر شما در این زمینه چیست؟
بله. در زمانی که شرایط اقتصادی سخت می‌شود و تحریم‌ها تشدید می‌شود، استراتژی دفاعی بر کل صنعت حاکم می‌شود که منجر به کاهش نقدینگی می‌شود. یکی از امراض مهم اقتصادی کنونی نیز همین است. اما در این زمینه راهکارهایی وجود دارد که اگر اجرایی شود می‌تواند تا حدی از سرعت روند کنونی بکاهد. در این زمینه، واحدهای دولتی باید بتوانند فعالیت‌های خود را بیش از گذشته تسریع کنند. به‌عنوان مثال، درخصوص تغییر قیمت‌ها از زمانی‌که قیمت مواد اولیه تغییر می‌کند تا ارسال اسناد به واحد قیمت‌گذاری، یک زمان طولانی سپری می‌شود که شرکت‌ها را با ضرر مواجه می‌کند. در سیاست‌گذاری کلان اقتصادی نیز مسائلی وجود دارد که نمی‌توان تخمین زد با شرایط فعلی ما در جهان، تا چه حد قابلیت تغییر دارد. با این حال، در کوتاه‌مدت، بهترین استراتژی این است که دولت دید خود را نسبت به شرکت‌های تولیدی مثبت‌تر کند و به نیازهایی که مطرح می‌شود، پاسخ سریع‌تری دهد.
در بخش تامین مالی شرکت‌های تولیدکننده، چه ابزارهایی باید در دستور کار قرار بگیرد؟
این موضوع برای شرکت‌های مختلف، متفاوت است. با وجود این، شرکت هراز طی این مدت در زمینه تامین مالی از منابع خارجی مشکلی نداشته است. این شرکت وام و تسهیلات قابل توجهی تاکنون دریافت نکرده، به همین دلیل مشکل خاصی نیز نبوده است. اما دیگر همکاران در بخش‌های تولیدی با بانک‌ها مشکلات عدیده‌ای داشته‌اند. افزایش نرخ‌های سود بانکی از یکسو و کاهش تولید و فروش برای این واحدها منجر به کاهش سود و حتی زیان‌های سنگین شده است. متاسفانه همواره میان تولیدکنندگان و بانک‌ها، دولت حمایت ویژه‌ای از بانک‌ها داشته است. به واسطه قدرتی که نظام بانکی دارد، کفه ترازو همیشه به سمت این نهاد است.
مهم‌ترین مشکلات در اجرای قانون مالیات ارزش افزوده چیست؟ زیرساخت‌های اجرای این قانون تا چه اندازه در کشور فراهم است؟
در طرح جدیدی که از سال ۹۰ اجرایی شد، شرایط بهتر و نظام‌مندتر شده است. بسیاری بر این باورند که در ایران نباید تولیدکننده مالیات ارزش افزوده بپردازد و مشتری نهایی باید آن را پرداخت کند. این موضوع درست است، اما در کشوری که قدرت خرید مردم رو به کاهش است این مالیات هزینه سنگینی برای عموم به شمار می‌رود. پرداخت ۹ درصد مالیات از سوی تولیدکننده می‌تواند تا حدی از ضرر کاهش تقاضا در بازار بکاهد و در شرایط فعلی راهکار درستی است.
شرایط صادراتی در شرکت هراز چگونه است؟
این شرکت تقریبا به تمامی کشورهای همسایه صادرات دارد. اما مانند بسیاری از شرکت‌های غذایی دیگر مهم‌ترین بازار ما عراق است. بازار عراق بازار خوبی بود که اخیرا تحت تاثیر سیاست‌های جدید دولت عراق با چالش مواجه شده است. دولت عراق در راستای حمایت از کالاهای این کشور، تعرفه‌های سنگینی بر کالاهای ایرانی تخصیص داده است. از سوی دیگر، مشکلات امنیتی در این کشور، توان رقابت را برای بسیاری از کارخانه‌ها کاهش داده است. همین موضوع باعث شده تا تولیدکنندگانی از دیگر کشورها مانند ترکیه وارد عراق شوند. با وجود این، اگر دولت در این زمینه اقدام به مذاکره کند و تعرفه کالاهای ایرانی را کاهش دهد، کیفیت محصولات ایرانی باعث می‌شود تا بسیاری از کشورها مانند ترکیه و کشورهای عربی از این بازار خارج شوند.