یحیی آل اسحاق رئیس اتاق مشترک بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق و همچنین عباس پاپی‌زاده سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس امروز در مناظره‌ای پیرامون احیای وزارت بازرگانی و قانون تمرکز وظایف بارزگانی کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی و در دانشگاه امام صادق (ع) شرکت کردند.
ابتدا مجری برنامه با بررسی ساختار صنعت، بازرگانی و کشاورزی اعلام کرد که طی 60 سال گذشته تقریبا هر 8 سال ساختار این وزارتخانه تغییر یافته و ادغام یا تفکیک شده است.
یحیی آل اسحاق اعلام کرد که ساختار متفاوت بخش بازرگانی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌ها در زمان و مکان خاص متفاوت بوده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر احیای وزارت بازرگانی به عنوان یک ابزار است، گفت: این تصمیم‌گیری با توجه به هدفی که الان وجود دارد، تغییر می‌کند.
از نظر آل اسحاق امروز کشور در شرایط خاصی قرار گرفته تحت تاثیر جنگ اقتصادی و تحریم‌ها است و به لحاظ اینکه معیشت مردم بیشتر مدنظر باشد، چنین تصمیمی از سوی دولت گرفته شده است.
آل اسحاق با اشاره به اهداف وزارت بازرگانی از جمله تنظیم روابط تجارت خارجی و برنامه‌های خارج از کشور، تنظیم امور بازرگانی داخلی گفت: این اهداف خطیر را باید وزارتخانه مستقلی اجرا کند و اینکه بخش‌های بازرگانی در وزارتخانه‌های مختلف پراکنده باشد، کاری از پیش نخواهد برد.
وی ادامه داد: 4 میلیون واحد صنفی وجود دارد و اینها ساماندهی می‌خواهد. بازار داخل نیاز به تنظیم دارد و بسیاری از اتفاقاتی که اکنون در حوزه بازار می‌افتد، متاثر از نابسامانی بخش بازرگانی است.
آل اسحاق به عنوان نمونه اشاره کرد که افزایش نرخ ارز در چند هفته گذشته به دلیل این بود که با اعلام دولت مبنی بر اینکه واردات با نرخ نیمایی و آزاد مشکلی ندارد، تقاضا برای ارز بیشتر شد و به تبع آن نرخ ارز در داخل کشور افزایش یافت.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی صنایع،معادن و کشاورزی ایران و عراق با بیان اینکه در حال حاضر روابط اقتصادی در نظام سیاسی تاثیر عمده‌ای دارد، گفت: جایگاه کشورها در تجارت جهانی و سطح تکنولوژی به عنوان دو شاخص عمده در رشد یا عقب‌ماندگی کشورها مطرح است، بنابراین احیای وزارت بازرگانی می‌تواند در جهت تحکیم روابط اقتصادی و تاثیر آن در نظام سیاسی باشد.
آل اسحاق همچنین گفت: الان کشور ما درگیر جنگ اقتصادی است و برای مقابله با آن سازوکار ویژه‌ای می‌خواهد که احیای وزارت بازرگانی می‌تواند به این شرایط شبه بحران کمک کند.
به گفته آل اسحاق بخش بازرگانی الان یک چهارم وزارت بازرگانی هم نیست و بنابراین وظایف مهم این بخش را نمی‌تواند به درستی انجام دهد.
وی مطرح کرد که 14 میلیارد دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی اختصاص یافته، اما چون متولی ویژه‌ای وجود ندارد ،کاری از پیش نمی‌رود.
آل اسحاق گفت: به گفته وزیر صنعت یک میلیارد دلار ارز برای واردات گوشت داده شده، اما قیمت‌ها تنظیم نشده است و همه اینها به این دلیل است که بخش بازرگانی قوی وجود ندارد.
* ۶ بار ادغام و تفکیک وزارت بازرگانی ظرف ۶۰ سال
در ادامه عباس پاپی‌زاده سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به اینکه طی 60 تا 70 سال گذشته 6 بار تفکیک و ادغام انجام شده و اگر این بار هم صورت بگیرد، هفتمین بار خواهد شد، گفت: اصلا آدم عاقل اگر یک بار اشتباه کرد، باید درس بگیرد هرکدام از این ادغام‌ها و تفکیک‌ها حداقل چند ماه و یا چند سال وقت، انرژی و سرمایه این کشور را از بین برده است. مثلا ادغام وزارت جهاد و کشاورزی را ما هنوز به درستی انجام نداده‌ایم و اثرات منفی آن طی چند سال حذف نشده است.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی کشور دیگر توان پرداخت هزینه این ادغام و تفکیک‌ها را ندارد گفت: پس از سال‌ها هنوز بخش بازرگانی در وزارت صنعت به طور کامل ادغام نشده مصوبات و اصلاحات ساختاری آن صورت نگرفته است و در چنین شرایطی نه تنها نمی‌توانیم به اشتباه بودن این ادغام قضاوت کنیم .
* ۱۰۰ هزار کارمند در وزارت جهاد کشاورزی
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: مشکل اصلی این است که دولت آ ن قدر بزرگ است که نمی‌تواند به خیلی از وظایفش برسد، در حالی که در کشوری مثل ژاپن کل کارمندان این کشور 200 هزار نفر است، در حالی که در وزارت جهاد کشاورزی ما بیش از 100 هزار نفر کارمند وجود دارد. وی تاکید کرد: سیاست تجاری ما در خدمت بخش تولید باید باشد، اما در سال‌های گذشته با وجودی که وزارت امور خارجه تلاش کرده معاونت اقتصادی را در این وزارتخانه دایر کند، اما کاری از پیش نبرده است.
پاپی‌زاده ادامه داد: گذشته وزارت بازرگانی را اگر بررسی کنیم، همواره به واردات تاکید داشته و واردات بهتر بوده و این اقدامات با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی منطبق نیست. نمی‌توانیم افزایش واردات و کاهش تولید در اقتصاد مقاومتی داشته باشیم و دقیقا برعکس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است.
وی افزود: اگر ما سیاست تجاری درستی داشته باشیم باید در خدمت افزایش تولید باشد و در کنار آن زنجیره تولید را باید شکل بدهیم، اما احیای وزارت بازرگانی در تضاد با این است.
*وزارت بازرگانی فقط واردات نیست
در ادامه یحیی آل اسحاق رئیس اتاق مشترک بازرگانی صنایع،معادن و کشاورزی ایران و عراق گفت: وظایف بازرگانی یک مساله تخصصی است و نداشتن یک مسئول در سازمان‌های بین‌المللی برای بخش تولید و بازرگانی کشور دردسرساز می‌شود. وزارت بازرگانی فقط واردات نیست، بلکه صادرات هم دارد و این صادرات هم در خدمت تولید است.
وی در واکنش به صحبت‌های پاپی‌زاده گفت: رویکرد وزارت بازرگانی خلاف اقتصاد مقاومتی نیست، واردات باید در خدمت تولید و در جهت صادرات باشد. مشکل اکثر تولیدکنندگان ما در حوزه تجارت محصولاتشان است.
آل اسحاق در پاسخ به اینکه چرا در سال‌های گذشته ساختار تجارت و بازرگانی تعریف کرده است، گفت« اتفاقا این تغییرات درست بوده و بر حسب مکان و زمان صورت گرفته است. اگر زمانی ادغام نیاز بوده انجام شده و اگر تفکیک لازم بوده آن هم صورت گرفته است.
*چرا به رغم این واردات گوشت قیمت در بازار تنظیم نیست
وی گفت: من از وزیر جهاد کشاورزی سوال کردم که چرا به رغم این واردات گوشت قیمت در بازار تنظیم نیست و ایشان جواب دادند بخش‌هایی از کار که مربوط به من بود، درست انجام دادم، اما مساله اصلی این است که شبکه‌های توزیع در دست من نیست.
* یک میلیارد دلار صرف واردات گوشت شد
آل اسحاق ادامه داد: از وزیر صنعت هم این سوال را کردم که ایشان جواب داد یک میلیارد دلار برای واردات گوشت ارز دادیم، اما به دلیل اینکه وزارت جهاد کارش را درست انجام نداده، به این مشکلات برخوردیم و همه اینها نشان می‌دهد که اکنون بخش کشاورزی بین دو وزارتخانه سرگردان است و کار به درستی پیش نمی‌رود و اگر این وزراتخانه مستقل بشود، عامل هماهنگی بین دو وزارتخانه خواهد بود.
وی گفت: در حال حاضر 14 میلیارد دلار پول برای واردات کالاهای اساسی در نظر گرفته شده است، اما امکان واردات هم هست، اما قیمت‌ها پایین نمی‌آید، به دلیل اینکه متولی خاصی در این بخش نیست.
پاپی‌زاده تغییرات مقطعی ساختار وزارتخانه‌ها را قبول نکرد و گفت: ما نباید راه‌های رفته را دوباره برویم. تغییرات درست است، اما چند بار این تغییر باید صورت گیرد، ما باید از راه‌هایی که کشورهای دیگر رفته‌اند، الگو بگیریم و ادامه بدهیم.
وی در ادامه به ساختار بخش تجارت وبازرگانی در کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: مطالعه کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که سیاست‌های تجاری آنها در خدمت تولید بوده مثلا کره جنوبی وزارت صنعت و تجارت داشت و اخیرا بخش انرژی را هم به این وزارتخانه اضافه کرد. در ژاپن ساختار به صورت وزارت تجارت خارجی و صنعت است و پس از جنگ جهانی دوم وزارت اقتصاد تجارت و صنعت شد. در مالزی، هنگ‌کنگ و سنگاپور هم ساختار وزارت صنعت و تجارت است. در کشور پیشرفته‌ای مثل آلمان ساختار آنها براساس خدمت به تولید انجام شده است و کشورهای آمریکایی هم عموما از ادغام بخش تولید و بازرگانی استقبال کردند.
* ابزار تمرکز را به وزارت جهاد کشاورزی ندادند
پاپی‌زاده در پاسخ به اینکه چرا گوشت به رغم واردات گران است، گفت: اجازه ندادند که وزارت جهاد کشاورزی قانون تمرکز بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی را به درستی اجرا کند، یعنی ابزارش را به وزارت جهاد ندادند. بخش تولید در دست وزارت جهاد است، اما اصناف که عامل تاثیرگذار در توزیع است، در وزارت جهاد مدیریت نمیشود.
وی تاکید کرد: دولت هم با نقض قانون اختیار توزیع را به وزارت صمت داده است.
پاپی‌زاده در ادامه گفت: اجرای قانون انتزاع تحول بزرگی را در بخش کشاورزی ایجاد کرد، مثلا در سال‌های گذشته که رشد اقتصادی کشور صفر یا منفی بود، رشد کشاورزی در سال 95 به میزان 5 درصد شد. رشد کشاورزی ما از سال 92 تا 95 به میزان 21 درصد شد.
وی ادامه داد: در حالی که تراز تجاری کشاورزی در سال 92 ، منفی 8.1 میلیارد دلار بود در سال 95 به منفی 3 میلیارد دلار رسید، یعنی وضعیت تراز 5 میلیارد دلار بهتر شد.
پاپی‌زاده گفت: ارزش این تراز تجاری به اندازه‌ای مهم است که اگر در شرایط فعلی 5 میلیارد دلار می‌تواند از خروج 30 درصد ارز کشور جلوگیری کند.
وی ادامه داد: از سال 95 به بعد در تولید گندم خودکفا شدیم و اگر این خودکفایی حاصل نمی‌شد، دولت مجبور بود به جای پرداختن 1300 تومان به کشاورز به ازای یک کیلو گندم آن را به قیمت 2600 تا 3 هزار تومان از کشاورزان خریداری کند.
وی گفت: احیای وزارت بازرگانی تکرار تجربه شکست خورده سال‌های گذشته است.
در ادامه آل اسحاق رئیس اتاق مشترک بازرگانی صنایع،معادن و کشاورزی ایران و عراق تاکید کرد: احیای وزارت بازرگانی بیشتر برای در نظر گرفتن شرایط مردم است. ما باید رعایت حال مصرف‌کننده را هم بکنیم. در شرایط فعلی معیشت برای مردم بسیار مهم است و علی‌رغم واردات گوشت قیمت آن به کیلویی 120 هزار تومان رسیده است و این نشان می‌دهد که مشکل بازرگانی وجود دارد.
پاپی‌زاده ضمن رد این مساله گفت: اتفاقا مقصر اصلی در گرانی گوشت وزارت صنعت است، چرا که این وزارتخانه وظیفه خودش را در توزیع به درستی انجام نداد. در قرنی که از ابزار های پیشرفته کامپیوتری استفاده می‌شود، هنوز مردم ما به صورت سنتی در صف گوشت می‌ایستند و این در شان مردم ایران نیست.
آل اسحاق در واکنش به این موضوع گفت: اتفاقا وزارت صنعت هم می‌گوید که کالا به موقع وارد نمیشود و ثبت سفارش‌ها دیر انجام می‌شود و بنابراین این دوگانگی وجود دارد.
پاپی‌زاده گفت: دولت با نقض قانون اختیارات را به وزارت صنعت داد و این وزارتخانه هم مساله توزیع را به درستی انجام نداد. بیشترین توزیع را در قسمت شمال شهر تهران انجام داده که آدم‌های متمول‌تری هستند و من مطمئنم که اگر با استفاده از سیستم‌های کامپیوتری و اپلیکیشن‌ها و استفاده از جوانان فعال این کارها را انجام می‌دادند، توزیع به درستی انجام می‌شد.
* خودروسازی فشل همچنان دست دولت است
پاپی‌زاده گفت: مشکل اصلی دولت این است که طبق قانون واگذاری‌ها را انجام نمی‌دهد، مثلا خودروسازی فشل همچنان دست دولت است. در حالی که دولت باید نظارت‌های خودش را بیشتر کند. اگر دولت نظارت‌ها را به درستی انجام می‌داد 50 درصد مشکلات ما حل بود.
* احیای وزارت بازرگانی ابزاری برای رفع مشکل کنونی بازار
در ادامه آل اسحاق تاکید کرد: شرایط فعلی کشور اضطرار است، الان جامعه در حال انفجار است و با این وضع شما اصرار دارید، این روش فعلی ادامه یابد. احیای وزارت بازرگانی یک ابزاری است برای غلبه بر مشکلات فعلی بحث‌های نظری یک قِران هم ارزش ندارد. باید وزارتخانه‌ای ایجاد شود که معیشت مردم را در نظر بگیرد. الان مردم گرسنه‌اند، فشار بر مردم زیاد است و از این ساختارهای جدید باید به عنوان ابزار برای غلبه بر این مشکلات استفاده کنیم.
پاپی‌زاده گفت: در شرایط بحرانی نمیشود وظایف بازرگانی به صورت پراکنده در بخش‌های دیگر باشد. اگر قبول دارید درگیر جنگ اقتصادی و تحریم هستیم، سیستم فعلی جواب نمی‌دهد و چه اصراری دارید که این وضعیت فعلی را که جواب نمی‌دهد، ادامه دهید.
* دولت کی وقت می‌کند به مردم خدمت کند
در ادامه پاپی‌زاده سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: مطمئن باشید اگر وزارت کشاورزی همین امشب تشکیل شود دو سال طول خواهد کشید تا وزراتخانه جدید جا بیفتد، بنابراین همه اینها وقت هدر دادن است. رئیس‌جمهور نهایتا دو سال در این دولت است و چرا وقت را با این کارها هدر می‌دهد. پس کی وقت می‌کند به مردم خدمت کند.
پاپی‌زاده تاکید کرد: اتفاقا من معتقدم اگر وزارت بازرگانی احیا شود، وضعیت مردم طی دو سال آینده بدتر از این هم خواهد شد.