پیدا و پنهان سیب زمینی و پیاز تولیدی کرمانشاه از سوی مسئولان

رسانه ملی در گزارشی در هفته گذشته به بالا بودن میزان نیترات در 2 محصول سیب زمینی و پیاز تولیدی در استان کرمانشاه اشاره کرد و در بخشی از این گزارش از قول یکی از مسئولان دانشگاه علوم پزشکی اعلام شده بود که نتایج بررسی میزان نیترات موجود در این محصولات محرمانه است.
این گزارش بازتاب های بسیاری در فضای رسانه ای و بخصوص در شبکه های اجتماعی داشت و همگان بر پاسخگویی دستگاه های متولی در این ارتباط تاکید داشتند.
اولین قدم برای پاسخگویی به این گزارش را معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه برداشت و جوابیه ای تهیه و آن را در اختیار رسانه ها قرار داد.

** نظارت کامل بر نیترات موجود در محصولات کشاورزی
در جوابیه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه آمده است که این دانشگاه به عنوان زیرمجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در استان همواره کوشیده است که در راستای تأمین سلامت جامعه به وظایف محوله خود براساس قوانین عمل کرده و در کنار همه تلاش ها برای دستیابی اقشار مختلف مردم به سلامت جسمی و روانی، همواره به ویژه در مواقع ضروری در خصوص عوامل تهدید کننده سلامت به صورت شفاف به همگان اطلاع رسانی نماید.
دانشگاه علوم پزشکی در ادامه جوابیه آورده است: در این میان تامین امنیت غذایی مردم همواره از دغدغه های اصلی دانشگاه علوم پزشکی بوده و در این راستا در سال های اخیر با اقدام های به موقع خود مانع ورود مواد غذایی ناسالم به سبد غذایی مردم شده که توقیف و پلمب بیش از چهار هزار و 700 تن برنج و بیش از یک هزار و 170 تن گندم آلوده و غیرقابل مصرف انسانی از جمله موارد متعددی است که می توان به آنها اشاره کرد.

** اطلاع رسانی ها در صورت نیاز انجام می شود
در ادامه این جوابیه آمده است: در خصوص پایش باقیمانده آفت کش ها، فلزات سنگین و نیترات در محصولات کشاورزی لازم به ذکر است براساس بند (و) ماده 34 قانون برنامه پنجم توسعه و بند (ت) ماده 72 قانون برنامه توسعه ششم، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، مقدار مصرف مجاز سموم و کودهای شیمیایی برای تولید محصولات باغی و کشاورزی را مشخص نماید.
در ادامه جوابیه دانشگاه علوم پزشکی همچنین آمده است: این برنامه به عنوان یک برنامه عملیاتی ملی سلامت محور براساس قوانین و وظایف سازمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، توسط معاونت های غذا و داروی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور هر ساله به صورت مستمر انجام و نتایج آن برای تحلیل و بررسی های تخصصی به سازمان غذا و دارو اعلام و متعاقب آن توسط این سازمان به دستگاه ها و نهادهای متولی برای برنامه ریزی و تدوین راهبردهای لازم و آگاه کردن ارگان های ذیربط از وضعیت باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی ( نیترات و فلزات سنگین) در محصولات کشاورزی ارسال می شود تا در صدور دستورالعمل های مربوطه برای کاربرد صحیح سموم و کودها، رعایت زمان سم پاشی و انجام آموزش های لازم به کشاورزان مورد استفاده قرار گرفته و موارد قانونی در این زمینه اعمال شود.
لازم به ذکر است برابر بخشنامه شماره 675/35282 مورخ 97/4/24 سازمان غذا و دارو، نتایج آزمایش ها با توجه به تخصصی بودن و ضرورت ارزیابی و مطالعه بیشتر توسط متخصصین امر، در مراحل اولیه قابلیت انتشار عمومی ندارد اما بدیهی است، وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت جامعه به دقت این موارد را پایش، تجزیه و تحلیل و جمع بندی کرده و در هر زمان که نیاز به اطلاع سانی عمومی در خصوص چگونگی مصرف محصولات کشاورزی باشد، نسبت به اجرای این مهم کوتاهی نخواهد کرد.
در بخش دیگری از این جوابیه آمده است: با انجام یک هزار و 920 مورد نمونه برداری در سال جاری با مراجعه به میادین مرکزی و اصلی میوه و تره بار برای بررسی و ارزیابی وضعیت باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی ( نیترات و فلزات سنگین ) در 30 قلم محصول کشاورزی از جمله سیب زمینی و پیاز، این سنجش به صورت پیوسته در حال انجام بوده و نتایج آن برای برنامه ریزی لازم به طور مستمر به سازمان غذا و دارو منعکس می شود.

** اطلاع رسانی رسانه ملی ناقص بود
در بخش دیگری از جوابیه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه آمده است: در تماس تلفنی خبرنگار صدا و سیما با حوزه معاونت غذا و دارو، به وضعیت قابل قبول محصولات استان در خصوص باقیمانده نیترات اشاره شده است که متاسفانه این بخش از مطالب در گزارش حذف شده است.
با توجه به آنچه در گزارش مشهود است، نتایج آزمایش های سازمان جهاد کشاورزی در خصوص این محصولات ، بیانگر انطباق با استانداردهای مربوطه می باشد، اما خبرنگار با نادیده گرفتن آزمایش های یک مرجع قانونی، گزارش خود را بر مبنای اظهارات افرادی مجهول و فاقد وجاهت قانونی بنیان نهاده است.
در ادامه این جوابیه همچنین آمده است: ارائه هرگونه سندی در خصوص اعلام نتایج آزمایش ها برنامه پایش باقیمانده آفت کش ها ، فلزات سنگین و نیترات در محصولات کشاورزی که در گزارش صدا و سیما به آن اشاره شده به غیر از دستگاه های متولی برنامه فوق الذکر، مورد تائید نمی باشد.

** جهاد کشاورزی خبرنگاران را بر سر مزارع برد
اوایل ساعت اداری روز شنبه 12 آبان روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه خبرنگاران ، را برای نشستی خبری در ارتباط با این موضوع دعوت کرد و با حضور رئیس و معاونان این سازمان برای خبرنگاران توضیح دادند که سیب زمینی و پیاز تولیدی در استان کاملا سالم است.
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در این نشست اعلام کرد که استفاده از سموم دفع آفات نباتی و نیترات 9 برابر حد مجاز که در گزارش صدا و سیما به آن اشاره شده است، بشدت تکذیب می‌شود چرا که درهیچ یک از بررسی های صورت گرفته در این سازمان چنین موضوعی مشاهده نشده و در مراجعه حضوری که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی در روز پنجشنبه 10 آبان به واحد خبر صدا و سیمای مرکز کرمانشاه داشتند نیز مستندی در این زمینه توسط صدا و سیما ارائه نشده و می توان گفت چنین مستندی وجود ندارد.
خسرو شهبازی ادامه داد: گزارشگر در ابتدای گزارش می‌گوید «اغلب تولیدات سیب‌ زمینی و پیاز در استانی مثل کرمانشاه محصول کسانی است که آنها را کشاورزان مهاجر می‌خوانیم»، این در حالی است که در سال جاری بخش عمده‌ای از سیب ‌زمینی استان توسط کشاورزان بومی کشت شده و در حوزه تولید پیاز نیز حداکثر حدود 30 درصد پیاز توسط کشاورزان مهاجر تولید شده و بیشتر کارگران این مزارع نیز از کارگران بومی استان می باشند.
به گفته او ، حضور کشاورزان سایر استان ها و اجاره دادن زمین به آنها هیچ گونه منع قانونی ندارد.

** برگشت محصول به دلیل وجود نیترات کذب است
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در ادامه سخنان خود گفت: در بخشی از این گزارش، فردی به عنوان صادر کننده تره‌بار می‌گوید: «مورد زیاد داشتیم تو مرز پرویزخان حتی قرنطینه نباتی ایران هم تایید می‌کند، قرنطینه عراق برگشت می دهد»، که باید توضیح دهیم؛ وظیفه پست های قرنطینه نباتی در مرزهای رسمی، کنترل محموله‌ های کشاورزی از لحاظ عدم آلودگی به آفات، بیماری ها و علف های هرز بوده و دلیل برگشت داده شدن تعدادی از محموله‌ های سیب‌ زمینی ( که تعداد آنها در مقابل حجم محموله های صادراتی بسیار ناچیز است)؛ به دلیل آلودگی آنها به آفت سوسک کلرادو سیب‌ زمینی (محموله های صادره از استان همدان) و یا دارا بودن خاک همراه محصول و در پاره‌ای موارد ریزی یا درشتی محصول و عدم پذیرش توسط خریدار کشور مقصد بوده که سبب عودت آن شده که این عودت ها هیچ گونه ارتباطی با باقیمانده نیترات یا سموم نداشته و مصرف این نوع سیب زمینی ها هیچ گونه ضرری برای انسان ندارد.
شهبازی افزود: در بخشی از گزارش فردی می‌گوید«می‌آیند به خاطر اینکه غده سیب‌ زمینی درشت شود اسید می‌پاشند؛ اینها دارند سم به خورد مردم می‌دهند»، این در حالی است که همگان می دانند استفاده از اسید به هر میزان باعث سوختگی شدید می شود و پاشیدن اسید بر روی محصول غیرممکن و بسیار خطرناک است.
لازم به ذکر است میزان آهک در خاک های استان کرمانشاه بین حدود 10 تا 40 درصد بوده و میزان ph خاک نیز بیش از هفت است (حدود 8 یعنی خاک قلیایی) در این شرایط جذب عناصری همچون فسفر و نیز عناصر ریزمغذی نظیر آهن، روی و غیره با مشکل مواجه می‌شود لذا بهترین ph برای جذب این عناصر Ph اسیدی (کمتر از 7) است.

** جهاد کشاورزی میزان استفاده از کود و سم را کنترل می کند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه در ادامه سخنان خود گفت: بنابراین یکی از راه های حصول به این عدد که در منابع علمی نیز به صورت مکرر به آنها اشاره شده و توسط کارشناسان استان ترویج می‌شود استفاده از کودهای اسید زا نظیر «گوگرد بنتونیت‌ دار» همراه با باکتری «تیوباسیلوس»، سولفات آمونیم و اسید سولفوریک است.
شهبازی افزود: توصیه ما در استان بیشتر روی استفاده از گوگرد همراه با باکتری تیوباسیلوس متمرکز است، استفاده از این کود باعث افزایش حلالیت عناصر غذایی خاک شده و مواد موجود در خاک آزاد شده و به راحتی در دسترس گیاه قرار خواهد گرفت؛ البته برای مبارزه با بیماری های قارچی از جمله سفیدکها نیز مناسب است.
او اظهار داشت: با این وجود تعدادی از کشاورزان (عمدتاً غیربومی) به خاطر واکنش فوری در خاک، علاقه مند به استفاده از اسیدسولفوریک هستند و اسید سولفوریک در آب آبیاری ضمن خنثی کردن اثر آهک باعث کاهش آن و در نتیجه کاهش Ph خاک خواهد شد و جذب عناصر را سهولت بخشیده و نفوذپذیری خاک را افزایش می‌دهد، فلذا استفاده کنترل شده اسید در آب آبیاری نه تنها مذموم نیست بلکه مورد تایید مراجع علمی نظیر آقای دکتر ملکوتی از متخصصین برجسته تغذیه گیاهی کشور است و هیچ گونه ضرری را متوجه خاک، گیاه، محیط زیست و انسان نمی کند.
او تصریح کرد: ضمناً هیچ گونه اسید یا سمی درون چاه ریخته نمی‌شود و موارد مذکور در مسیر سیستم آبیاری تحت فشار و درون مخازن مربوطه قرار داده می شود و در صورتیکه اسید در درون چاه ریخته شود باعث خوردگی لوله و اتصالات خواهد شد.
وی یاداوری کرد که در گزارش صدا و سیما آمده «بعد از چند روز سازمان جهاد کشاورزی پذیرفت که آزمایش نیترات را بدون دخالت ما انجام دهد»، این در حالی است که کارشناسان و مدیران سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه بلافاصله دعوت آنها را اجابت کرده و برای انجام آزمایش اعلام آمادگی کردند و همانگونه که در تصاویر پخش شده در گزارش مشخص است در تمام مراحل نمونه برداری و آزمایش گزارشگر صدا و سیما حضور دارد و عدم دخالت آنها در این فرایند منتفی است.
به گفته او ؛ نتایج آزمایش انجام شده از سیب ‌زمینی هایی که توسط گزارشگر صدا و سیما انتخاب شده در سایزهای مختلف همگی حاکی از استاندارد بودن وضعیت نیترات است.
در بخشی دیگر از این گزارش، گزارشگر می‌گوید «چند روز بعد اسنادی بدستم رسید که نتایج آزمایش های نیترات سیب زمینی در 2 سال اخیر را نشان می داد»، با متوقف کردن فیلم، مشخص می‌شود آنچه در نمایشگر دیده می‌شود «جدول مرز بیشینه نیترات در محصولات کشاورزی است!» که در کتابها و نشریات مختلف موجود است! و هیچ ارتباطی با میزان نیترات سیب‌ زمینی های کرمانشاه ندارد و در مراجعه حضوری معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی به واحد خبر صدا و سیمای مرکز کرمانشاه سند دیگری در این خصوص ارائه نگردید.
وی توضیح داد: همانطور که مستحضرید مرجع رسمی هر مستندی در این مبحث، معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه است که آنها نیز طبق جوابیه رسانه ای اعلام کردند که هیچ گونه آمار و اسنادی مبنی بر بالا بودن نیترات سیب زمینی استان را در اختیار گزارشگر مذکور قرار نداده‌اند.
گزارشگر می‌گوید «پس از 20 روز جستجو کسی را پیدا کردیم که حاضر شد بدون آنکه شناخته شود آزمایش جدیدی برای ما انجام دهد»، سازمان جهاد کشاورزی استان همواره به عنوان یک بخش دولتی مورد وثوق کشاورزان و مردم بوده و بیان مطلب فوق باعث ایجاد تردید در ذهن مخاطب و عدم اطمینان به این تشکیلات می شود.
فارغ از صحت و سقم آزمایش صورت گرفته اعم از کالیبره بودن دستگاه و ... در تحلیل آن در مورد محصول پیاز گزارشگر می‌گوید« نتایج برای محصول پیاز هم بیش از سه برابر حد بحرانی اعلام شده بود« که همزمان با آن تصویر نیترات سنج عدد 300 را نشان می‌دهد. این در حالی است که حد مجاز نیترات برای محصول پیاز 1000ppm است یعنی محصول آزمایش شده هیچ گونه مشکلی از لحاظ باقیمانده نیترات نداشته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در ادامه گفت: در گزارش آقای دکتر مستوفی از معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی در عین حال که اعلام نتایج را محرمانه بیان می‌کند، می‌گوید که وضعیت سیب‌ زمینی استان کرمانشاه در حد قابل قبول است که متاسفانه این بخش از گفته‌های ایشان از گزارش صدا و سیما حذف شده است.
در این راستا روز شنبه تعدادی از خبرنگاران خبرگزاری ها و رسانه های استان در معیت خبرنگار صدا و سیمای مرکز کرمانشاه از مزارع سیب زمینی و پیاز استان (مزارع پیاز و سیب زمینی کشاورزان بومی و مهاجر) بازدید کرده و نمونه برداری توسط خود خبرنگاران انجام و در محل سازمان جهاد کشاورزی مورد آزمایش و سنجش قرار گرفت که براساس نتایج به عمل آمده سطح نیترات سیب زمینی 246 ppm برای محصول سیب زمینی (حد مجاز 280 تا 290 ppm) بوده و برای پیاز به میانگین 150 ppm دست یافتند ( حد مجاز 1000 ppm است)، لذا براساس نمونه های گرفته شده توسط خبرنگاران استان میزان نیترات تمام نمونه ها در حد طبیعی و استاندارد بودند. 

** تجار عراقی مشتری پروپاقرص سیب زمینی و پیاز کرمانشاه
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمانشاه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: براساس آزمایش ها و بررسی فراوانی که بر روی محصولات کشاورزی استان کرمانشاه انجام شده محصولات این استان جزو سالم ترین و با کیفیت ترین محصولات کشور است.
ناصر مرادی در مورد سیب زمینی و پیاز استان کرمانشاه نیز افزود: به اذعان مشتریان خارجی و داخلی، سیب زمینی و پیاز استان جزو سالم ترین و با کیفیت ترین محصولات است و همین الان هم از کشور عراق مشتریان زیادی خواهان این 2 محصول تولیدی استان هستند.
وی با بیان اینکه کشت این 2 محصول در استان کرمانشاه پیشینه طولانی ندارد، گفت: به همین دلیل زمین های کشاورزی که در آن سیب زمینی و پیاز کشت می شود به سموم و کود آغشته نیستند که محصولات را آلوده کنند.
او با بیان اینکه صادرات محصولات کشاورزی از یک ماه قبل با هدف تنظیم بازار متوقف شده است، گفت: تجار عراقی به شدت خواهان سیب زمینی و پیاز استان کرمانشاه هستند و کیفیت و سلامت آن را قبول دارند.
او گفت: اکنون فرصت بسیار خوبی برای صادرات این محصولات به کشور عراق است که امیدواریم با صادرات آن موافقت شود.

** ارائه آمارهای غلط تاثیر منفی دارد
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمانشاه در ادامه از ارائه آمارهای غلط توسط برخی از رسانه ها گلایه کرد و گفت: در انتشار مطالب باید ابتدا همه جوانب آن سنجیده شود و اگر به نتیجه قطعی رسیدیم بعد منتشر شود.
مرادی به تاثیر منفی این نوع گزارش ها در افکار عمومی و همچنین صادرات محصولات دانست و افزود: با انتشار این گزارش غلط بسیاری از کشاورزان سیب زمینی و پیاز کار استان کرمانشاه متضرر شده اند.
او هرگونه آلودگی این محصولات به سم و سرطان زا بودن آن را رد کرد و گفت: هیچ دلیل و مدرک علمی برای تایید این موضوع وجود ندارد و نباید این نوع گزارش ها منتشر شود.
وی اظهار داشت که در کشورهای صاحب کشاورزی دنیا هیچ وقت به تخریب محصولات کشاورزی خود نمی پردازند.
وی تاکید کرد که در این شرایط نباید علیه تولیدات داخلی خودمان تبلیغات منفی کنیم.
وی تصریح کرد اگر فرد یا افرادی در این ارتباط تخلف کرده اند باید با آنها برخورد شود اما نباید همه را با یک چشم دید و تمام محصولات را زیر سوال برد.
او با اشاره به اینکه اکنون فصل برداشت سیب زمینی و پیاز است، گفت: نباید اجازه دهیم با اطلاعات غلط به مردم، کشاورزان متضرر شوند.
وی از حمایت و همکاری رسانه ها با بخش کشاورزی استان قدردانی کرد و افزود: اعتقاد دارم که رسانه ها همواره همیار و کمک کننده این بخش بوده اند و انتظار داریم با دید مثبتی به این بخش بنگرند.
وی این نکته را نیز یادآور شد که باتوجه به اینکه کیفیت سیب زمینی و پیاز استان کرمانشاه از سایر استان ها بالاتر است شاید برخی افراد برای جلوگیری از رشد این محصولات در استان دست به شیطنت زده اند و از طریق رسانه ها می خواهند جلو توسعه و رشد محصولات کشاورزی استان را بگیرند.
استان کرمانشاه 946 هزار و 871 هکتار زمین کشاورزی دارد و سالانه بیش از چهار میلیون و 600 هزار تن انواع محصولات کشاورزی در این استان تولید می شود.
براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه؛ امسال هفت هزار و 100هکتار از اراضی کرمانشاه زیرکشت سیب زمینی و 2 هزار و 200 هکتار نیز زیرکشت پیاز رفته است که پیش بینی می شود 350 هزار تن سیب زمینی و حدود 150 هزار تن پیاز از زمین های کشاورزی استان تولید شود.
استان کرمانشاه با 371 کیلومتر مرز مشترک با 2 بخش کُرد و عرب نشین عراق و داشتن 6 مرز رسمی و بازارچه فعال، سالانه حدود نیمی از کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشورمان به عراق را به خود اختصاص می دهد.
سالانه بیش از 2 میلیارد دلار کالا از کرمانشاه به عراق صادر می شود که بیش از 50 درصد کل صادرات ایران به این کشور را تشکیل می دهد.