با توجه به حساسیت موضوع و نیز با در نظر گرفتن توسعه و گسترش رشته های مختلف دامپروری تولید خوراک دام ،طیور و آبزیان بصورت یک صنعت جداگانه درآمده و سرمایه گذاریهای سنگینی جهت ایجاد اینگونه تاسیسات در کشور صورت گرفته است. بر اساس برآورد آمارهای جهانی برای تولید یک کیلوگرم گوشت مرغ و تخم مرغ حدوداً 6/1 کیلوگرم خوراک به شرط استفاده از خوراک آماده فرآوری شده در کارخانجات صنعتی و دارای تکنولوژی مدرن مورد نیاز است در صورتیکه با روش های موجود و سنتی در کشور عملاً ضریب تبدیل افزایش یافته و موجب اتلاف مواد اولیه و افزایش قیمت تمام شده محصولات دامی می گردد.
عوامل اصلی و تاثیر گذار بر روی ضریب تبدیل عبارتند از : کیفیت خوراک مصرفی ، اجزا و ترکیبات جیره و شکل فیزیکی خوراک . روش های فرآوری خوراک از جمله موارد پر اهمیت و موثر بر ضریب تبدیل غذایی است به عبارت دیگر استفاده از دانش روز و تکنولوژی کارخانجات خوراک دام موجب کاهش ضریب تبدیل یعنی افزایش مقدار محصول به خوراک مصرفی شده ضمن صرفه جویی در مصرف مواد علوفه ای که عمدتاً وارداتی است ، کمیت و کیفیت محصولات دامی نیز افزایش می یابد زیرا با فرآوری صورت گرفته بر روی خوراک (حرارت و فشار) ضمن خوشخوراکی و بهبود ارزش تغذیه ای ، غذایی سالم و فاقد اجرام میکروبی و بیماریزا در اختیار حیوانات پرورشی قرار گرفته و از آنجائیکه ارتباط مستقیمی بین سلامت خوراک دام و غذای مصرفی انسان وجود دارد در نتیجه با مصرف خوراک آماده و فرآوری شده توسط کارخانجات صنعتی در واحدهای پرورشی دام،طیور و آبزیان سلامت جامعه انسانی تضمین می گردد.
یکی از وظائف مهم دستگاههای مسئول و متولی صنعت دامپروری جلوگیری از تولید خوراک دام و طیور و آبزیان در واحدهای پرورشی می باشد تا با این اقدام و حمایت از واحدهای تولید خوراک دام صنعتی ضمن رسیدن به استانداردهای جهانی ، محصولات دامی با کیفیت و ارزانتر تولید شوند.
وجود کارخانجات خوراک دام پشتوانه بزرگی برای کشور می باشد لذا حل مسائل و مشکلات مربوط به تامین نقدینگی ، سرمایه در گردش، مالیات ، تعرفه بیمه کارگری ، تعرفه های انرژی ، رفع موانع و مشکلات در صادرات محصول ، تامین نهاده های مورد نیاز و ....می بایستی در اولویت قرار گیرد.
بر اساس آمار و اطلاعات در حال حاضر بیش از 650 واحد کارخانه تولید خوراک دام ، طیور و آبزیان با ظرفیت اسمی نزدیک به 20میلیون تنی با تولید بیش از 50نوع محصول و خوراک مورد نیاز دام ، طیور و آبزیان در سطح کشور فعال هستند میزان سرمایه گذاری در هریک از این واحدها رقمی بین 5 تا 40 میلیارد تومان برآورد می گردد و با توجه به امکانات مدرن تولید و توان علمی و عملیاتی موجود قادر می باشند ضمن تامین کامل نیاز کشور به انواع کنسانتره و خوراک آماده دام ، طیور و آبزیان ، مازاد تولید خود را نیز به خارج از کشور صادر نمایند.
توضیح اینکه استان مازندران با وجود بالغ بر 50واحد صنعتی و نیمه صنعتی در تولید انواع خوراک دام ،طیور و آبزیان با ظرفیت اسمی 8/1 میلیون تن از نظر تعداد در رتبه اول و از نظر ظرفیت تولید خوراک آماده دارای جایگاه دوم کشوری است.
بی شک این واحدها بدلیل نقش پر اهمیت خود در بخش کشاورزی و صنعت دامپروری در تامین محصولات دامی و مایحتاج پروتئینی کشور از صنایع استراتژیک محسوب می شوند.
لذا حمایت های ویژه دولت در این بخش ضروری است.
اهم مسائل و مشکلاتی که این بخش از تولید با آن مواجه است.
1-قانون تمرکز وظائف و فعالیت های بخش کشاورزی مصوبه سال 91 مجلس شورای اسلامی در سطح دو وزارت خانه جهاد کشاورزی و صنعت،معدن و تجارت تا کنون بصورت کامل اجرائی نشده و مدیران این کارخانجات در بلاتکلیفی بسر می برند(برابر قانون اشاره شده این صنایع جزو صنایع تبدیلی بخش کشاورزی از وزارت صنعت،معدن و تجارت منتزع و به وزارت جهاد کشاورزی ملحق گردیده اند)
2-دریافت مالیات کلان از کارخانجات خوراک دام توسط سازمان امور مالیاتی یکی از مشکلات و معضلات اساسی و مهم این بخش است که می بایستی همچون سایر صنایع کشاورزی از حمایت و بخشودگی مالیاتی بهره مند باشند چراکه تولید کنندگان این بخش مواد اولیه خود را از کشاورزان که از معافیت مالیاتی برخوردارند تهیه و محصولات خود را نیز در اختیار دامداران ، مرغداران و آبزی پروران که آنها نیز از معافیت بهره مند هستند می گذارند لذا بر اساس قوانین و مقررات و نظام صنفی کارهای کشاورزی ، تولید کنندگان خوراک دام ، طیور و آبزیان جزء مشاغل کشاورزی بوده و باید از پرداخت مالیات معاف گردند.
3- تعرفه های بیمه اجتماعی کارگری در بخش کشاورزی 10درصدی است لیکن برای این صنایع 30درصد محاسبه شده که یکی از عوامل افزایش هزینه های تولید می باشند .
4-تعرفه های آب و برق کماکان بصورت صنعتی و با نرخ بالا می باشد.
5-برطرف نمودن موانع و مشکلات صادراتی و کاهش تعرفه صادراتی جهت نفوذ به بازارهای کشورهای همسایه و تداوم حضور در این بخش.
6-تامین سرمایه در گردش در راستای تهیه مواد اولیه ونهاده های دامی مورد نیاز با نرخ کم بهره در راستای حمایت از تولید و کاهش قیمت تمام شده محصولات .
7-جمع آوری و ممنوعیت استفاده از آسیاب میکسر در واحدهای پرورشی که بصورت سنتی اقدام به آماده کردن خوراک می نمایند و همچنین جلوگیری از فعالیت واحدهای غیر مجاز که با عرضه و تولید خوراک غیر بهداشتی و نا متعادل ضمن به خطر انداختن امنیت بهداشتی در این حوزه باعث تهدید سرمایه گذاریهای انجام شده در کارخانجات صنعتی می گردند.
8- عرضه و توزیع مواد اولیه بصورت خام از جهت اقتصادی و بهداشتی و علمی توجیح ندارد و با توجه به ظرفیت های ایجاد شده در سطح کشور در صنایع خوراک دام در جهت اعمال مدیریت تغذیه نوین و بهره مندی مزارع پرورشی از خوراک آماده پیشنهاد می نماید در فاز اول حداقل 50درصد از واردات مواد اولیه در سطح کشور که از سوی دولت و بخش خصوصی صورت می گیرد در اختیار این واحدها قرار گرفته تا با همکاری تشکل های مرتبط نسبت به تولید و عرضه خوراک آماده دام ، طیور و آبزیان اقدام گردد. در این راستا نیازمند همکاری و اراده جدی وزارت جهاد کشاورزی و سازمانها و شرکت های وابسته به وزارت خانه مذکور هستیم.
9-با عنایت به ظرفیت اسمی ایجاد شده و اینکه در حال حاضر 40درصد این ظرفیت عملیاتی می باشد و نظر به ایجاد ظرفیت مازاد و اشباع ظرفیت در کشور و ریسک بالای سرمایه گذاری در این بخش نیازی به صدور موافقت اصولی و پروانه تاسیس جدید نمی باشد بدین منظور پیشنهاد می گردد سازمانهای متولی و مسئول ضمن جلوگیری از احداث واحدهای جدید اقدامات مورد نیاز را جهت افزایش تولید در سطح کارخانجات موجود با بهره گیری از توان کارشناسی و حمایت های ویژه خود به انجام رسانند.
10-همانگونه که بیان شد و با درنظر گرفتن پتانسیل موجود در صنایع خوراک دام کشور و توجه به بیانات و تاکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت توجه به تولیدات داخلی و همچنین سیاست های حمایتی دولت محترم انتظار دارد با اعمال تعرفه های بالا و جلوگیری از واردات محصولات خارجی مشابه تولید داخلی در حوزه خوراک آماده و انواع کنسانتره دام ، طیور و آبزیان تدابیر لازم جهت محدودیت ورود این اقلام و حمایت از تولید محصولات داخلی اتخاذ گردد.