لبنیات از نمونه محصولاتی به شمار می رود که نقش و سهم آن در سبد غذایی خانوارهای ایرانی بسیار مهم و برجسته است.
در طول سالیان اخیر به کرات نسبت به کاهش اسفاده از محصولات لبنی و بخصوص شیر در سفره غذایی مردم هشدار داده شده اما تشدید برخی مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید برخی خانوارهای ایرانی،امکان افزایش ضریب تولیدات مرتبط با این حوزه را ناممکن ساخته است.
البته طرح این موضوع به معنای بیگانه بودن مردم با محصولات لبنی نیست، اما مصرف چنین محصولاتی بخصوص شیر در دهک های پایین و ضعیف جامعه کافی نیست و به اعتقاد برخی از کارشناسان، ادامه وضعیت موجود در دراز مدت می تواند هزینه های سنگینی را در بخش بهداشت و سلامت در پی داشته باشد.
فارغ از پیامدهای پایین بودن سرانه مصرف لبنیات در اقشار کم درآمد جامعه که موضوع بسیار مهمی است، از حیث اقتصادی نیز کارخانجات و مراکز تولید محصولات لبنی در شرایط مطلوبی به سر نمی‌برند.
بسیاری از فعالان این حوزه، رکود را اصلی ترین عامل گرفتاری های این حوزه عنوان می‌کنند، رکودی که ابعاد متعددی از فعالیت های صنعتی، تولیدی ، خدماتی و صنفی را درگیر کرده و صنعت لبنیات نیز از این عارضه مصون نمانده است.
چالشی تحت عنوان نرخ و قیمت گذاری محصولات لبنی
چندی پیش برخی از کارخانجات لبنی، آرام و بی سر و صدا، به افزایش قیمت برخی از محصولات خود، اقدام کرده که البته این موضوع با واکنش و ورود دستگاه های ذی ربط نظارتی، حل و فصل و مرتفع گردید.
در این میان، فعالان این عرصه معتقدند؛ باید به همان میزان که نسبت به نرخ تولیدات لبنی و حمایت از جامعه مصرف کننده حساسیت نشان داده می شود برای رفع مشکلات صنعت مذکور نیز، تدابیر و تمهیدات لازم، تامین و پیش بینی شود.
صنعت لبنیات از عرصه هایی به شمار می رود که از حیث اشتغالزایی و جذب جوانان جویای کار، به سهم خود تا حدودی موفق عمل کرده و در صورت بروز نارسایی و انسداد در مسیر فعالیت عادی و طبیعی این بخش، پیامدهای ناخوشایندی در انتظار افراد و گروه هایی خواهد بود که در مراکز تولید لبنیات مشغول به فعالیت هستند.
در حال حاضر، عمده ترین دغدغه فعالان این بخش، به موضوع قیمت گذاری و تعیین نرخ جدید برای محصولات لبنی معطوف می شود.
چندی پیش، رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی در ارتباط با قیمت گذاری تولیدات لبنی، اظهار کرد: سازمان حمایت، چندین ماه پیش، آنالیز قیمت محصولات لبنیِ پُر مصرف را دریافت کرده ولی همچنان برای نرخ گذاری جدید این محصولات تصمیمی اجرایی و اتخاذ نشده است.
وی می افزاید: پیشنهاد ما افزایش 20 تا 30 درصدی محصولات لبنی است که البته این میزان افزایش باعث کاهش هر چه بیشتر ضریب تقاضا خواهد شد، موضوعی که بخش قابل توجهی از نارسایی ها و گرفتاری مرتبط با این صنعت، ریشه در همین معضل پایین بودن تقاضا دارد.
وضعیت بغرنج و ناگوارِ محوری ترین محصول لبنی
بدون تردید، شیر یکی از اصلی ترین و محوری ترین محصولات در صنعت لبنیات به شمار می رود و در صورت شرایط مطلوب و رضایت بخش در ارتباط با این محصول، شرایط برای دیگر مشتقات لبنی ، مساعد خواهد شد.
سعید دشتی، یکی از فعالان حوزه تولید محصولات لبنی در شهرستان ملارد در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به مشکلات متعدد دامداران برای تولید و فروش شیر به قیمت مناسب، اظهار کرد: متاسفانه برخی از واسطه ها و دلالان، شرایط ناگوار و بغرنجی را برای فعالان این بخش رقم زده اند و با عنایت به شرایط خاص نگهداری از این محصول و ماندگاری بسیار پایین شیر، واسطه ها از اقتضائات حاکم بر برخی دامداری ها و تولیدکنندگان شیر سوء استفاده کرده و شیر را به قیمت پایینی خریداری می‌کنند.
وی افزود: هماهنگی دلالان با یکدیگر نیز از عجایب است و گویی واسطه ها با برخورداری از شبکه ارتباطی منسجم، متحد شده اند که شیر را به نرخی معین و مشخص خریداری کنند و متاسفانه تولیدکنندگان نیز قادر به مقاومت در برابر آنها نیستند، زیرا در صورت عدم فروش محصولاتشان به دلیل استعدادی که این محصول در سر رسید انقضای مصرف دارد،ذبا ضرر و زیان بسیاری مواجه خواهند شد.
دشتی گفت:ذدر صورت افزایش و تقویت حمایت های دستگاه های ذی‌ربط از دامداران و فعالان این عرصه، بخش قابل توجهی از معضلات اشاره شده مرتفع می شود و در چنین شرایطی انگیزه فعالان حوزه مذکور برای فعالیت هر چه بیشتر مضاعف و دو چندان خواهد شد.
ضرورت هدایت هدفمند و موثر یارانه های صنایع لبنی
برخی از کارشناسان و فعالان این عرصه معتقدند؛ یارانه هایی که به این حوزه اختصاص داده می شود آنچنان که باید هدفمند نیست و در صورت اتخاذ تدابیر اصولی در این بخش می توان نسبت به حل و فصل برخی از مشکلات پیش روی صنعت لبنیات امیدوار تر بود.
در کنار موضوع یارانه ها، ضریب تقاضای پایین برای خرید محصولات لبنی از دیگر معضلاتی است که توان و بنیه صنعت مذکور را تضعیف کرده و در صورت رفع این نارسایی و بهبود ضریب تقاضا، شرایط و وضعیت متفاوتی برای لبنیات کشور رقم خواهد خورد.
امید آن می رود؛ دستگاه های ذی ربط، بستری را فراهم کنند که سرانه مصرف و ضریب تقاضا برای محصولات مذکور، بیش از پیش افزایش یابد که در صورت حصول این امر، علاوه بر ارتقای سلامت عمومی جامعه، در بهبود و مساعد تر شدن چشم انداز اقتصادی صنعت لبنیات کشور نیز، توفیقات هر چه بیشتری حاصل خواهد شد.