گلستان با دارا بودن جنگلها، مراتع وسیع و سرسبز، باغهای فراوان و شرایط مناسب برای رشد انواع گیاهان مرتعی و زراعی به عنوان یکی از مراکز پرورش زنبور عسل در کشور محسوب میشود، با این وجود در حالیکه توجه به توسعه صنعت زنبورداری در استان میتواند زمینه اشتغال فراوانی برای جوانان گلستانی را فراهم کند اما مشکلاتی از جمله فضای کسب و کار سنتی، بیتوجهی به محصولات جانبی زنبور عسل، عدم بسته‌بندی مناسب عسل، واردات فراوردههای تقلبی و بی کیفیت از کشورهای چین و روسیه و مشکلات مربوط به بازرگانی و فروش موجب شده تا صنعت زنبورداری در گلستان فرسنگها از استانداردهای لازم فاصله داشته باشد تا آنجایی که این صنعت به معنای واقعی نتوانسته نقش مهمی در اشتغال، اقتصاد و توسعه گلستان ایفا کند.
با وجود پتانسیلهای فراوان برای تولید عسل در گلستان اما تولید استان جوابگوی نیاز استان نیست و یکی از مهمترین دلایل این امر عدم مهارت و معلومات علمی بهرهبرداران زنبور عسل میباشد.
*نگاه سنتی بهرهبرداران به پرورش زنبور عسل
در همین رابطه یک کارشناس پرورش زنبور عسل در استان معتقد است توسعه زنبورداری در گلستان میتواند موجب دستیابی به اهدافی از جمله افزایش راندمان تولید محصولات کشاورزی، کمک کردن به امر تلقیح گیاهان توسط زنبور عسل، ایجاد اشتغال در زمینههای تولیدات سایر فرآوردههای زنبور عسل، کمک به تأمین نیازهای غذایی و دارویی در جامعه شود.
اسماعیل حسینی افزود: با وجود شرایط مناسب در استان برای پرورش زنبورداری اما این استان جایگاه قابل قبولی در توسعه این صنعت را ندارد یکی از مهمترین دلایل این امر آن است که اکثر بهرهبرداران از معلومات علمی کافی برخوردار نیستند و به این حرفه به چشم یک تفنن مینگرند.
وی ادامه داد: اکثر زنبورداران استان از ملکههای خوب و اصلاح شده استفاده نمیکنند بنابراین اگر شرایط مساعد پرورش نیز وجود داشته باشد نمیتوان انتظار افزایش تولید را داشت، در سالهای گذشته به طور میانگین تولید عسل در هر کندو 9 کیلوگرم بوده در حالیکه با استفاده از ملکه اصلاح شده این میزان تا 14 کیلوگرم و بیشتر افزایش خواهد یافت.
کارشناس پرورش زنبورداری خاطرنشان کرد: زنبور عسل در گرده افشانی گیاهان و ثبات اکوسیستمها نقش مهمی دارد علاوه بر تولید محصولاتی چون عسل، موم، ژله رویال و... که دارای ارزش بالایی میباشد در صنایع دارویی و غذایی نیز نقش مهمی ایفا میکند.
حسینی خواستار فراهم شدن امکانات لازم و مورد نیاز زنبورداران شد و افزود: برای رونق بیشتر زنبورداری که در کشاورزی نیز بسیار سودمند است باید تمام امکانات مورد نیاز زنبورداران توسط شرکتهای تعاونی زنبورداران و ادارههای مربوط فراهم شود هم چنین در زمینه فروش نیز از طریق تشکلهای بازاریابی اقدامات لازم انجام شود.
*مغفول ماندن اهمیت صنعت زنبورداری در منظر مسوولان
وی بیان کرد: معرفی اهمیت زنبور عسل و تولیدات آن میتواند این فعالیت را از تک محصولی صرفأ عسل نجات داده و منابع درآمد جدیدی را برای تولیدکنندگان این بخش ایجاد کند.
حسینی ابراز کرد: زنبورداری یک چرخه پاک و یک صنعت سبز محسوب میشود که هیچ‌گونه آلودگی برای منابع آب و خاک و محیط زیست ندارد، در وقع حرفهای است که با حداقل سرمایهگذاری میتواند زمینه ساز اشتغال برای تعداد زیادی از افراد جامعه باشد.
وی گفت: متأسفانه عدم تفکر توسعه در عموم بهرهبرداران زنبور عسل موجب شده تا تشکلهای فعال در این عرصه از فعالیت پویا و اقتصادی دور باشند از 250 تشکل زنبورداری در کشور تنها 100 تشکل دارای فعالیت پویا و اقتصادی هستند شاید بخشی از این مشکل به این مسأله باز می‌گردد که هنوز اهمیت صنعت زنبورداری به طور مناسب و کامل برای مسوولان آشکار نشده است.
* سیستم بانکی تمایلی برای ارائه تسهیلات به زنبورداران ندارد
از سویی دیگر مدیر امور طیور جهاد کشاورزی گلستان یکی از چالشهای مهم در مسیر توسعه صنعت زنبورداری در استان را فقدان مهارت، تخصص و علم بهرهبرداران عنوان کرد و
گفت: در صورت عدم بهرهمندی زنبورداران از علم این صنعت، بدون تردید قادر به نگهداری زنبور نخواهند بود در نتیجه تولید کم و کاهش فروش رقم خواهد خورد.
غلامعلی هلاکو افزود: از طرفی اکثر بهرهبرداران زنبور عسل تنها به یک محصول، آن هم عسل اکتفا میکنند در حالیکه سایر محصولات جانبی زنبور عسل درآمد بیشتری دارد البته تحقق این امر مستلزم ورود سرمایه به صنعت زنبورداری است، با این وجود نگاه تک محصولی موجب شده درآمد چندانی از این صنعت نصیب استان نشود در واقع امروزه با تولید تنها یک محصول نمیتوان با دنیا رقابت کرد.
وی عدم بسته‌بندی و برندینگ عسل را از دیگر مشکلات موجود در صنعت زنبورداری استان برشمرد و گفت: در حال حاضر تنها پنج مکان را به صنایع بسته‌بندی عسل اختصاص دادهایم، در این اماکن عسل خریداری و بسته‌بندی میشود اما معتقد هستیم این تعداد مکان برای بسته‌بندی عسل محدود است.
هلاکو در خصوص ارائه تسهیلات به زنبورداران گفت: زنبورداری تحت تأثیر اقلیم است از این‌رو در بعضی مواقع با تغییرات آب و هوایی زنبورداران قادر به پرداخت تعهدات خود به بانکها نخواهند بود این امر موجب شده تا سیستم بانکی برای ارائه تسهیلات به زنبورداران چندان علاقهمند نباشد و دو سالی میشود تسهیلات بانکی به زنبورداران بسیار محدود شده است.
وی خاطرنشان کرد: حدود 70 درصد از محصولات تغذیهای به گرده افشانی زنبورها بستگی دارد بنابراین میتوان گفت زنبورها نقش مهمی در چرخه تولید محصولات را عهدهدار هستند در صورت نبود زنبورها شاهد نابودی بسیاری از گونههای گیاهی خواهیم بود بنابراین ضرورت ارتقای این صنعت باید بیش از پیش در منظر مسوولان آشکار شود.
بر اساس این گزارش، اشتغالزایی در صنعت زنبورداری به واسطه تولید محصولات جانبی بی‌شمار و کاربرد آن در صنایع مختلف بسیار قابل توجه است بنابراین لازم است توجه به این امر همواره در برنامهریزی مسوولان مورد توجه قرار گیرد با این وجود صنعت زنبورداری از اعتبارات کافی برخوردار نیست و تا زمانی که این صنعت مورد بیمهری مسوولان قرار داشته باشد مشکلات زنبورداران رفع نخواهد شد و آنها نمی توانند تولیدات خود را از نظر کیفی و کمی ارتقا دهند. /فارس