وجود 2 هزار و 500 گونه وحشی و خود رو از گیاهان دارویی، خود موید این ادعا بوده که استان لرستان رویشگاه اصلی برای بسیاری از گونه‌های گیاهی است.
به دلیل شرایط آب‌وهوایی مساعد لرستان، چند سالی است که شاهد افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی خصوصا گل محمدی در اراضی شیب‌دار مناطق سردسیر این استان هستیم.
گل محمدی از گیاهان بسیار قدیمی و دارای ارزش فراوان برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان آن بوده و تطابق آن با شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی لرستان و نیاز آبی کم و امکان کشت بصورت دیم، گسترش کشت این محصول در سال‌های اخیر را به وجود آورده است.
همچنین به دلیل وجود پشتوانه ژنتیکی غنی از انواع رزهای وحشی به ویژه توده‌های مختلفی از گل محمدی، توسعه کشت این گیاه به عنوان یک گیاه اقتصادی امکان پذیر است.
این گیاه در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و به‌خصوص در صنعت عطرسازی کاربرد بسیار دارد.
کشش بازار برای انواع فرآورده‌های آن شامل گل، غنچه خشک، اسانس و گلاب، سبب احساس نیاز به واحدهای صنعتی با تکنولوژی برتر جهت فرآوری این محصول با ارزش بالای اقتصادی شده است.
با توجه به تاثیر محیط روی اسانس گل محمدی و لزوم حفظ رایحه سنتی، ویژگی‌های اساسی و ترکیب اسانس به منظور تثبیت بازار فروش، افزایش سطح کشت در لرستان به‌عنوان یک گیاه راهبردی سبب حمایت از اقتصاد روستاییان و اشتغال‌زایی می‌گردد.
متاسفانه یکی از دلایلی که سبب شده استان لرستان به قطب گیاهان دارویی کشور تبدیل نشود این است که تولید کنندگان برای بازاریابی محصولات خود دچار مشکل بوده و بازار هدفی برای محصولات خود پیدا نمی‌کنند.
مسلما اگر سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش صنایع تبدیلی و فراوری گیاهان دارویی بالاخص گل محمدی، سرمایه‌گذاری کرده و فروش محصولات را تضمین نمایند، شاهد ورود افراد بیشتری جهت تولید و پرورش گیاهان دارویی در استان لرستان خواهیم بود.
متضرر شدن گل محمدی‌کاران به دلیل نبود بازار هدف
در همین راستا یکی از فعالان عرصه کشت گل محمدی در شهرستان الیگودرز گفت: حدود 35 سال است که در زمینه کشت گیاهان دارویی و گل محمدی فعالیت می‌کنم.
وی با بیان اینکه ابتدا در مساحت کوچکی اقدام به تولید و پرورش گل محمدی کرده، بیان داشت: اکنون در زمینی به مساحت 2 هکتار گل محمدی را تولید می‌کنم و گلبرگ‌های آن را به صورت خام می‌فروشم.
منصور زرین تصریح کرد: شهرستان الیگودرز به دلیل داشتن خاک حاصلخیز و ارتفاعی که از سطح دریا دارد بسیار مستعد کشت گل محمدی بوده و اگر شرایط زیرساختی برای فروش و فراوری آن مهیا گردد، بسیار می‌تواند اشتغال زا باشد.
این گل‌کار الیگودرزی با انتقاد از مسئولین جهاد کشاورزی مبنی بر توصیه به کشت گل محمدی، یادآور شد: متاسفانه با وجود ظرفیت بالای استان در این زمینه، اما چون بازار هدفی برای فروش محصولات مشخص نشده، شاهد متضرر شدن کشاورزان به دلیل کشت بالای گل محمدی هستیم.
وی تاکید کرد: از آنجا که کیفیت گل محمدی که در استان لرستان تولید و پرورش می‌یابد، بسیار بالاتر از شهرهای مجاور همچون کاشان بوده، هر ساله در فصل برداشت به دلیل نبود بازار، کشاورزان مجبورند گل‌های خود را با قیمت پایین به این شهرستان‌ها بفروشند.
زرین از ورود محصولات تقلبی این فرآورده خبر داد و گفت: متاسفانه اخیرا شاهد شیشه‌های گلاب تقلبی هستیم که با اسانس‌های شیمیایی تهیه شده و موجبات ضرر کشاورزان را نیز فراهم آورده است.
عدم نظارت کافی بر عرضه گلاب تقلبی
این فعال عرصه کشت گیاهان دارویی با بیان اینکه نظارتی بر بازار فروش محصولات دیده نمی‌شود، ادامه داد: بسته‌بندی محصولات تقلبی بسیار طبیعی انجام شده، به طوری‌که این محصولات دارای پروانه ساخت و مجوز هستند و گلابی که حداقل بایستی به قیمت 10 هزار تومان به فروش برسد توسط عرضه کنندگان به قیمت لیتری 2 هزار به فروش می رسد.
زرین افزود: اگرچه در این شهرستان کشت گل محمدی می‌تواند راهکاری موثر در افزایش اشتغال روستاییان باشد، اما متاسفانه دو عامل مهم نبود بازار هدف برای فروش محصولات و ورود محصولات تقلبی سبب شده که افراد در زمینه کشت گل محمدی مایوس شوند.
عدم حمایت مسئولین لرستانی در راستای خرید نهال
مهدی رضایی دیگر تولید کننده نهال گل محمدی و اهل روستای گایکان گفت: حدود 20 سال است که در زمینه تولید نهال گل‌های زینتی و گل محمدی مشغول به فعالیت هستم.
وی با اشاره به میزان تولید گل‌های زینتی روستای گایکان، اظهار کرد: روستای گایکان سالیانه حدود پنج میلیون بوته گل تولید کرده که از این میزان یک میلیون بوته آن گل محمدی است.
این تولید کننده نهال گل محمدی از مسئولان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گلایه کرده و عنوان کرد: متاسفانه با وجود پیگیری‌های فراوان مبنی بر عدم خرید نهال تولیدی استان توسط مسئولین، باز شاهد مراجعه این افراد به استان‌های همجوار جهت تامین نهال هستیم.
رضایی یادآور شد: نهال‌های دیگر استان‌ها همین نهال‌های لرستان هستند که به دلیل عدم خریدار با قیمت پایین به آن‌ها فروخته شده و حال اینکه مسئولین به جای خرید به قیمت بالا از دلالان، می‌توانند محصول را با قیمت پایین از ما خریداری کنند.
این فعال عرصه گل محمدی نبود صنعت فراوری این محصول در استان را یک ضعف عنوان و بیان کرد: متاسفانه به دلیل نبود صنعت فراوری، کشاورزان مجبورند در فصل برداشت، گلبرگ‌های گل محمدی را به قیمت پایین به متقاضیان استان‌های همجوار بفروشند.
وی ادامه داد: حال اگر کارخانه گلاب‌گیری و اسانس‌گیری در استان وجود داشت، این گل‌ها برای عصاره‌گیری به آنجا فرستاده می‌شد و ضمن استفاده از این ظرفیت استان، شاهد ضرر و زیان کشاورز نیز نبودیم.
نبود سیستم آبیاری قطره‌ای و مکانیزه، مشکل کشاورزان فعال در عرصه تولید گیاهان دارویی
رضایی نبود سیستم آبیاری قطره‌ای و مکانیزه را دیگر مشکل کشاورزان فعال در عرصه تولید گیاهان دارویی عنوان و خاطر نشان کرد: ضرورت دارد سازمان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی در این زمینه ورود پیدا کرده و با ایجاد زیرساخت‌های لازم و لوله‌کشی مناسب، سطح زیر کشت این محصولات را در زمین‌های بایر افزایش دهند.
وی با اشاره به اینکه سود خالص حاصل از کشت گل محمدی به شرط فراهمی زیرساخت‌ها بسیار بالا بوده، گفت: سال گذشته مدیریت ارشد استان لرستان با هیات همراه خود بازدیدی از روستا داشته و قول‌هایی در جهت بهبود اوضاع داده شد که متاسفانه هیچ کدام عملی نشدند.
تولید و فراوری گل محمدی، سرمایه گذاری پر سودی را به همراه دارد
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی لرستان با اشاره به سطح زیر کشت گلستان‌های گل محمدی استان، اظهار کرد: 133 هکتار از زمین‌های لرستان زیر سطح کشت گل محمدی قرار دارد که از این میزان تولیدی در حدود 170 تن گل حاصل می‌شود.
وی متوسط عملکرد را 2 تن و 500 کیلوگرم عنوان و خاطر نشان کرد: پیش‌بینی می‌شود در صورت استفاده از ژنوتیپ‌های برتر گل محمدی و مدیریت مزرعه و همچنین استفاده از نهال‌های کشت بافت، در سال‌های دوم برداشت سه تا 6 تن عملکرد را شاهد باشیم.
اسفندیار حسنی مقدم تصریح کرد: گلبرگ گل محمدی کیلویی هشت تا 17 هزر تومان فروش داشته و بنابراین سرمایه‌گذاری بر کشت این گل، بسیار درآمدزا خواهد بود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی لرستان عنوان کرد: با بررسی‌های انجام گرفته ثابت شده میزان و ترکیبات اسانس گل محمدی لرستان نسبت به سایر شهرها بالاتر بوده و در صورت هدف‌گذاری درست در بلند مدت، می‌تواند به قطب تولید گل محمدی در کشور تبدیل شود.
حسنی مقدم افزود: متاسفانه در صنعت گل محمدی امروز تنها کاری که انجام می‌شود گلاب گیری بوده که گاها تقلباتی در آن دیده می‌شود، در حالی‌که در خارج کشور برای طلای مایع گل محمدی که همان اسانس آن بوده، بازار خوبی وجود دارد.
جذب سرمایه‌گذار در زمینه فراوری محصولات گل محمدی
وی از جذب سرمایه‌گذار در زمینه فراوری محصولات گل محمدی خبر داد و گفت: اگر اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری هماهنگی لازم را برای تخصیص و واگذاری زمین اعلام کند، 200 هکتار از زمین‌های الیگودرز را برای کشت، تولید به سرمایه‌گذار خواهیم داد.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی لرستان ادامه داد: سرمایه‌گذار نیز صنعت فراوری را به استان لرستان خواهد آورد و می‌توان با استفاده از این فناوری، از عصاره و اسانس گل محمدی نیز بهره کامل را برد.
این مسئول با دعوت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در راستای توسعه و گسترش محصولات فراوری شده از گل محمدی، اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در این بخش ضمن ایجاد اشتغال برای روستائیان و عشایر، سرمایه‌گذاری پایدار و همراه با سود بالایی خواهد بود.
ضرورت اسانس گیری گل محمدی در راستای توسعه تولید و اشتغال
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به ظرفیت بالای لرستان در راستای کشت گل محمدی، اظهار کرد: گل محمدی از جمله محصولات بهاره بوده که رنج وسیعی از این گل می‌تواند در استان تولید و پرورش یابد.
وی خاطر نشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی ابتدا باید کارهای آموزشی و ترویجی در خصوص کشت گل محمدی را به صورت پایلوت ایجاد کرده و سپس کشاورزان را ترغیب به کشت عمده این محصول کند.
حسین خدیش با بیان اینکه تاکنون صادراتی در زمینه گل محمدی صورت نگرفته، بیان داشت: اتاق بازرگانی در تولید و فراوری این محصول نقشی نداشته و تنها می‌تواند زمینه تسهیل صادرات محصولات کشاورزی و مواد استحصالی را فراهم کرده و بازارهای هدف را نیز شناسایی نماید.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان در خصوص اهمیت فراوری گل محمدی، یادآور شد: پایه و اساس عطر و ادکلن‌ها و مواد آرایشی و بهداشتی روغن گل‌ها بوده و امروز بیشتر تکنولوژی‌های دنیا به سمت اسانس‌گیری رفته و لذا ضرورت دارد در کنار تولید، فراوری نیز صورت پذیرد.
وی اظهار کرد: صحبت‌های اولیه‌ای با شرکت بلغارستانی جهت فراوری گل محمدی انجام شده و قرار است یک هیات اقتصادی از کشاورزان باتجربه در زمینه تولید گل محمدی به این کشور فرستاده و از امکانات آنجا بازدید به عمل آورند.
پیگیری شکایت فعالان عرصه تولید گل محمدی بر عرضه محصول تقلبی
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان در خصوص صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی استان، اظهار کرد: صنایع تبدیلی برخی محصولات همانند زعفران انجام گرفته، اما تاکنون واحد متقاضی برای گل محمدی به این سازمان مراجعه نکرده است.
وی خاطر نشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی بایستی به عنوان دستگاه متولی امر، بحث صنایع تبدیلی گل محمدی را در شورای برنامه ریزی مطرح کرده و ظرفیت خود را در این زمینه بیان کند.
مسعود رضا با بیان اینکه 359 کد مشترک جهاد کشاورزی و سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان به سازمان جهاد کشاورزی منتقل شده، بیان داشت: جهاد کشاورزی استان با توجه به متولی بودن می‌تواند نسبت به فراوری محصولات اقدام کند.
این مسئول در خصوص نظارت بر کالای عرضه شده و بازار فروش، یادآور شد: برای بازرسی 2 مسیر وجود دارد؛ از جمله طرح خرید محصول از بازار عرضه توسط بازرسین به صورت نامحسوس و پیگیری شکایات مردمی.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان تصریح کرد: تاکنون هیچ شکایتی مبنی بر کالای تقلبی در زمینه محصولات گل محمدی به این سازمان تنظیم نشده است.
وی با ابراز اینکه موضوع عرضه کالای تقلبی یک مشکل در کل کشور بوده، تاکید کرد: کشاورز، تولید کننده و عرضه کننده یک برند معتبر ابتدا بایستی شکایت خود را در راستای تولید مشابه تقلبی محصول خود بیان کنند تا مسئولان حوزه بازرسی نسبت به صحت ادعا، بررسی‌های لازم را انجام دهند.
بنا بر این گزارش، یکی از ظرفیت‌های رونق تولید و اشتغال حوزه گیاهان دارویی بوده و گل محمدی به عنوان شاخص در زمینه گیاهان دارویی می‌تواند هزاران شغل را در برنامه ششم توسعه فراهم کند.
از آنجا که کشت گل محمدی در اراضی شیب‌دار کم‌بازده و در معرض فرسایش انجام می‌گیرد، لذا افزایش سطح زیر کشت این محصول ضمن حفاظت از آب و خاک، افزایش بهره‌وری از زمین های کم بازده را نیز موجب می‌گردد.
گل محمدی به عنوان ملکه گل‌ها و اسانس آن به عنوان طلای مایع قابلیت این را دارد که ظرفیت بالایی از تولید واشتغال را در استان لرستان فراهم آورد و این امکان تنها در سایه همت مسئولین در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت تولید، توسعه و فراوری این محصول فراهم می‌شود. /فارس