پس از جشن خودکفایی گندم در سال زراعی 95-94، برگزاری جشن ملی شکر و اعلام تولید یک میلیون و 643 هزار تن از این محصول در کشور یکی از مهمترین رخدادهایی بود که در تاریخ کشاورزی ایران تحقق پیدا کرده است.
در جشن ملی شکر که با حضور «محمود حجتی» وزیر جهاد کشاورزی و «محمد نهاوندیان» رییس دفتر رئیس‌جمهوری برگزار شد مسوولان اعلام کردند در سال زراعی گذشته رکورد 120 ساله تولید شکر ایران شکسته شد.
در مراسم جشن ملی شکر یا به بیانی شکرگزاری «حجتی» با اشاره به افزایش ٥٠ درصدی تولید شکر و رسیدن آن به بیش از یک میلیون و٦٠٠ هزار تُن گفت: مصرف شکر در کشور ٢میلیون و١٠٠هزار تن تا دو‌میلیون و ٢٠٠هزار تن است و می‌توانیم در ٤سال آینده به خودکفایی در این محصول دست یابیم.
اما شکستن رکورد 120 ساله تولید شکر در کشور پیام هایی دارد که تدبیر ویژه دولت در بخش کشاورزی را نشان می دهد؛
1- مقایسه جشن خودکفایی گندم و رکورد تولید شکر در ایران نشان از آن دارد که این رکورد هر چند در بعد رسانه ای و تبلیغاتی به اندازه جشن خودکفایی گندم مورد توجه قرار نگرفت، اما شاید اهمیتی بیش از خودکفا شدن گندم داشته باشد.
تولید بیش از یک میلیون و 600 هزار تن شکر در ایران زمانی می تواند بیش از دیگر محصولات کشاورزی اهمیت یابد که مشخص شود شکر محصولی غیر بومی و وارداتی است و توسعه کشت و خودکفایی آن در ایران با اجرای برنامه هایی خاص ممکن می شود. در حالی که گندم محصولی بومی است که به ادعای برخی از کارشناسان خاستگاه اصلی آن فلات ایران بوده است.
2- رکورد تولید شکر در حالی در ایران شکسته شد که به گفته کارشناسان حوزه جهاد کشاورزی، این میزان تولید در ایران با کمترین میزان مصرف آب به دست آمده است. در حالی که براساس آمارهای مختلف در سال 1381 به ازای هر مترمکعب آب متوسط 120 گرم شکر تولید می شد که این میزان در سال 95 به 437 و در سال 96 به 600 گرم به ازای هر متر مکعب رسیده است.
افزایش میزان بهره وری در کشت شکر، حاصل برنامه ای بلند مدت واصلاح الگوی کشت چغندر قند از فصل بهار به کشت پاییزه بود. با این تدبیر دولت، آب مصرفی در کشت چغندر بیشتر از آب «سبز» یعنی آب باران تامین می شد. تغییر اصلاح الگوی کشت چغندر نه تنها به صرفه جویی در مصرف آب منجر شد بلکه میزان تولید این محصول را از 50 تن در هکتار به 70 تن افزایش داد.
3- رکورد تولید ملی شکر در شرایطی در دولت یازدهم شکست که پیش از این به ویژه در دو دولت گذشته، ایران یکی از بزرگترین وارد کننده های این محصول به شمار می رفت. نگاهی به سیاست دولت های نهم و دهم نشان می دهد که میزان تولید شکر در نخستین سال دولت نهم، یک میلیون و 250 هزار تن بود که این میزان در سال 1387 به 550 هزار تن در سال کاهش یافت و واردات بی رویه شکر جایگزین تولید داخلی شد.
سیاست تبدیل مزارع نیشکر و چغندر به کشت سیب زمینی موجب شد تولید شکر به شدت افت پیدا کند، افزون بر این، واردات شکر نیز چندین برابر نیاز داخلی بود.
واردات شکر به کشور و جایگزین کردن کشت سیب زمینی در پایان دولت نهم به هم خوردن تنظیم بازار سیب زمینی را به دنبال داشت تا جایی که دولت در آن سال ها ناچار شد سیب زمینی را رایگان بین مردم توزیع کند. نتیجه چنین الگوی کِشتی، وارد شدن واژه ای با عنوان«سیب زمینی انتخاباتی» به ادبیات رایج ایران بود.
4- هر چند که بیش از 120 سال از کشت چغندر و نیم قرن از تولید نیشکر در ایران می گذرد اما سیاست های کشت این محصول فراز و فرودهای بسیاری داشت و در برخی مقاطع زمانی، افت تولید شکر در ایران خیلی چشمگیر بود.
دولت تدبیر و امید با علم به اهمیت امنیت غذایی در جامعه و تکیه بر سیاست های اقتصاد مقاومتی، احیای کشت و تولید شکر را در سال 1393 پیگیری کرد. به موجب این طرح، افزایش کشت چغندر و خوداتکایی تولید شکر در دستور کار دولت قرار گرفت. برنامه میان مدت دولت تدبیر و امید خیلی زود به ثمر نشست و پس از گذشت 2سال تولید شکر نه تنها جایگاه پیشین خود را به دست آورد، بلکه با تولید یک میلیون و 600 هزار تُن شکر رکورد تازه ای از تولید این محصول برای ایران ثبت شد.
5- استمرار برنامه افزایش تولید شکر تا رسیدن به خودکفایی، از مهم ترین برنامه های پیش روی دولت دوازدهم در بخش کشاورزی است. روند رو به رشد تولید شکر در حالی شروع شد که ایران در هشت سال گذشته بیشتر نیازهای خود به این محصول را از طریق واردات تامین می کرد.
اگر برنامه های دولت دوازدهم همچنان در راستای تکیه بر تولید ملی به عنوان یکی از نمودهای اقتصاد مقاومتی باشد، به یقین می توان گفت که در راستای امنیت غذایی و اشتغالزایی تحولات مهمی صورت خواهد گرفت.
با توجه به آنچه گفته شد احیای کشت و تولید شکر با استفاده از ظرفیت های داخلی می تواند الگویی مناسب برای دیگر محصولات وارداتی باشد. رکورد تولید شکر در ایران با صرفه جویی در مصرف آب و افزایش بهره وری بر اهمیت این خودکفایی می افزاید.