خودفریبی و راهبردهای نادرست در عرصه تولید گندم

مهندس اسماعیل اسفندیاری پور مشاور وزیر و مجری طرح محوری گندم که در صداقت و مسئولیت پذیریش جای سخنی نیست، در چارچوب یک بحث راهبردی و فراتر از امور اجرایی در عرصه گندم در گفتگو با رسانه ها، با اشاره به نادرست بودن مقایسه قیمت جهانی گندم با قیمت های داخلی می گوید: مقایسه قیمت گندم داخلی با بازارهای جهانی نادرست است و اضافه می کند: آیا منطقی است که ما امنیت ملی را با این سیاست ها گره بزنیم!

ایشان در همین گفتگو می افزاید :این نگاه و سیاست ها برای محصول استراتژیک و تاثیرگذاری مانند گندم که در امنیت غذایی و ملی نقش تعیین کننده دارد نادرست و استدلال هایی که می شود پذیرفتنی و منطقی نیست. مهندس اسفندیاری پور برای اثبات نظر خود در عرصه این قیاس می گوید: طی سالهای 89، 90 و 91، قیمت جهانی گندم به ازای هر تن در مبادی 330 دلار بود، آیا در آن مقطع زمانی منطقی بود که به تولید نپردازیم؟

مشاور وزیر در چند جای دیگر از مصاحبه خود به رابطه میان تولید تمامی گندم مورد نیاز کشور در داخل با هر قیمتی و در هر شرایطی و رابطه مستقیم آن با امنیت غذایی و نهایتا امنیت ملی اشاره دارد و خواستار افزایش قیمتی تضمینی بیش از 1300 تومان برای گندم تولید داخل می شود، وی این شیوه را راه موثری در حمایت از کشاورزان و تولید ملی می داند و تاکید می کند: به هیچ وجه نباید قیمت گذاری محصولات کشاورزی و استراتژیک متاثر از قیمت این کالاها در بازار جهانی باشد. بدون تعارف و صریح باید گفت اَشکال دیگری از این سخنان و دیدگاه های بسیاری زیبا ولی عوام فریبانه را، پیش از این، از کسانی که» دلواپسان و کاسبان تحریم« نامیده می شوند شنیده و می شنویم، کسانی که دستاوردهای راهبردی برجام را بر بستر تعاملات جهانی و بهره گیری از شرایط بالقوه موجود اقصاد و بازرگانی دنیا، اعم از مبادلات دانش و تکنولوژی تا تنظیم سیاست های ملی بازرگانی در عرصه آنچه که کشورهای جهان به ما نیاز دارند و ما به توانمندی ها یا کالاهای آنان نیاز داریم، خود باختگی، غرب شیفتگی و در مخاطره قرار دادن امنیت ملی می نامند. این نوع دیدگاه ماهیتا همان دیدگاه مخالفان برجام و کسانی است که تعاملات جهانی را سلطه پذیری و تسلیم قلمداد نموده و دولت یازدهم را از این دریچه به شدت نقد و محکوم می کنند!

در واقع، مهندس اسفندیاری پور مشاور وزیر و مجری طرح محوری گندم اگر بر این باورند که واردات ضروری یا همان انتقال آب مجازی، امنیت ملی و غذایی را در مخاطره قرار می دهد، باید به این پرسش پاسخ دهند که وقتی برای تامین نیاز پرورش دام، طیور و تولید شیر و گوشت قرمز و گوشت مرغ و تخم مرغ، بالغ بر 7 میلیون تن کنجاله سویا، ذرت، جو و سایر نهاده ها را وارد میکنیم، امینت ملی ما در مخاطره قرار نمی گیرد ولی با واردات گندم، حتی اگر ضرورت داشته باشد و لامحاله انجام شود امنیت ملی ما آسیب می بیند؟ آیا وقتی در دولت های پیشین فقط در یک سال، 7 میلیون تن گندم به دلیل خشکسالی، موضوعات اقلیمی دیگر و یا غیر آن وارد کردیم دارای امنیت غذایی کافی یا امنیت ملی نبوده ایم یا آنجا سر خم کرده و تسلیم شده ایم؟ نشانه های آن در عرصه دیپلماسی عمومی چه بوده است که ملت خبر ندارد؟ در مورد واردات 85 تا 90 درصدی دانه های روغنی یا روغن خام چطور؟ این دیدگاه های متناقض و دوگانه منطبق بر واقعیت های دیپلماسی جهانی نیستند و اگر الزاما مبنای سیاست های اجرایی قرار گیرند به منافع ملی و ساختار کشاورزی آسیب وارد می کنند، با طرح این کلیات موهوم غیر واقعی و شعاری در صحنه جهانی، یعنی همان مباحثی که مخالفانِ گسترش روابط با کشورهای مختلف بیان می کنند، کشاورزی کشور را در مخمصه و تنگنا قرار می دهیم، باید شجاعانه پذیرفت که تعاملات جهانی میان کشورهای مختلف در عرصه کشاورزی و دامپروری و انتقال دانش و کالا به خاطر ضرورت تامین غذای باشندگان کره خاکی با 50 سال گذشته فرق کرده است.

فرض می کنیم به هر دلیل، در یک سال نامعلوم در آینده، کشور نیاز به واردات گندم برای ذخیره داشته باشد و مهندس حجتی یا مهندس اسفندیاری پور هم در راس همین سمت ها باشند، آیا اگر برای تامین غذای مردم اقدام به واردات کردند باید گفت مجریانی هستند که امنیت ملی را در مخاطره قرار داده اند؟ اصولا طی سی و چند سال گذشته که به هر مصلحت مقداری از گندم مورد نیاز کشور را ضرورتا وارد کرده ایم، موردی هست که کشورهای مختلف و حتی متخاصم، از فروش گندم به ما خودداری و یا فروش آنرا منوط به یک تسلیم سیاسی در این یا آن زمینه کرده باشند؟

اینکه ویژگی های اجتناب ناپذیر بازرگانی و اقتصاد جهانی و رقابت های ذاتی و درونی آنها را نادیده می گیریم و با تعریف نادرست از امنیت غذایی و امنیت ملی به سهو یا عمد، نتیجه ای نادرست به دست می آوریم و بر طبل این نادرست اندیشی می کوبیم، خشت کجی است که اگر کسی هم حرفی نزند یا مطلبی ننویسد دیوار روی آن تا ثریا کج می  رود!

آقای وزیر؛ چگونه شما به راحتی و بدون وجود موانع جدی سیاسی در دریچه نیمه باز شده و فضای تعاملات نه چندان گسترش یافته با کشورهای جهان، بذر اصلاح شده و پایه های علوم کشاورزی در قالب تکنولوژی های مختلف  را  بدون بحث و مناقشه و شائبه در ایجاد مخاطره برای امنیت ملی، به دست می آورید و آن را یک دستاورد می دانید،  ولی در عرصه دیگری از مبادلات بازرگانی در حوزه کشاورزی آنرا مخاطره آمیز برمی شمرید؟

 برای اینکه ابهامی ایجاد نشود  باید بگویم نگارنده این سطور اعتقاد راسخ به تولید گندم تا مرز خوداتکایی دارد، من معتقدم که حتما باید کشاورزی و کشاورزان، حتی فراتر از سایر بخش های اقتصاد کلان مورد حمایت جدی قرار بگیرند و بیش از 30 سال است که در این زمینه مطلب می نویسم و در محافل سخن می گویم، اما نه با این شیوه و نه با این دیدگاه ها، گندم حتما باید در داخل با بهترین بذور اصلاح شده متناسب با اقلیم چهارگانه و شرایط ویژه آب و خاک،  اراضی دیم و آبی و تمامی تکنولوژی های موجود که دسترسی به آنان در صحنه جهانی امکان پذیر است تولید شود به گونه ای که در یک برنامه پنج ساله، قیمت و کیفیت آن با قیمت های جهانی رقابت کند اما این چه استدلالی است که حمایت از تولید گندم را فقط با افزایش قیمت می خواهید انجام دهید و حاصل آنرا خودکفایی بنامید؟ در واقع خودکفایی گندم با پول نفت! آیا گندم با کیفیت و پروتئین 16 درصد و سایر مواد مغذی، با گندم بی کیفیت و پروتئین 7 درصد در حد گندم دامی باید با یک قیمت خریداری و انبار شود؟ آیا این شیوه حمایت از تولید، عادلانه، منصفانه و موجب افزایش تولید در واحد سطح می شود که مدام بر آن پافشاری می کنید؟ از سوی دیگر آیا تضمینی هست که بالا بودن قیمت خرید، بستر واردات قاچاق گندم از مرزهای شمالی و سایر مرزهای کشور را به عنوان یک تجارت پر سود و وسوسه انگیز فراهم نکند؟ چرا در مذموم دانستن قیاس قیمت گندم جهانی با گندم داخلی به مردم نمیگویید که تولید هر کیلو گندم داخلی چقدر ارزبری دارد و آیا این مقدار ارزبری در مقایسه با قیمت های جهانی محاسبه می شود؟ گذشته از استفاده از منابع پایه آب و خاک و هزینه های هر متر مکعب آب مورد استفاده برای تولید هر تن گندم،  فرض کنیم تولید هر کیلو گندم 10 سنت نیز ارزبری داشته باشد، اگر این رقم را به 1300 تومان اضافه کنیم قیمت گندم داخلی به 1700 تومان برای هر کیلو می رسد، آیا باید این وضع همچنان در پوشش موضوعاتی همچون امنیت ملی و امنیت غذایی و به عنوان روشی برای ارائه عملکرد موفق در عرصه خودکفایی تولید گندم قرار گیرد؟ مهندس اسفندیاری پور در همین مصاحبه خود قیمت گندم جهانی در سال های 89، 90 و 91 را در مبادی، 330 دلار می شمارد که البته جداول و آمار این سال ها در مورد قیمت جهانی گندم اعداد دیگری را نشان می دهند و سپس این رقم را در عدد 4000 تومان که نرخ امروز دلار است ضرب می کند در حالیکه آن سال ها نرخ دلار این رقم نبوده است و این نوع محاسبه نادرست را مبنای استدلال خود قرار می دهد که قیمت جهانی گندم و سایرکالاهای کشاورزی غیر قابل اتکاست!

 باید پرسید مگر قرار است که ما تمام گندم کشور را وارد کنیم که ریسک پذیری بالا داشته باشد؟ در جمع بندی نهایی، چه نگارنده این سطور و چه سایر صاحب نظران هرگز نگفته و نمی گویند که گندم در داخل تولید نشود و تمامی آن از خارج وارد شود، بلکه همگان بر این نظرند که در شرایط دیپلماسی کنونی، گندم و یا هر کالای کشاورزی دیگر را می توان در چارچوب تعاملات جهانی با کیفیت بالا و در قالب رقابت های قیمتی برای پایداری و بهبود ساختار کشاورزی کشور، تثبیت موقعیت مالی کشاورزان  و سرمایهگذاری در این بخش تولید، موضوعاتی همچون حفظ محیط زیست، ذخایر سفرههای آب زیرزمینی و آینده تمدنی کشور را به عنوان حقوق نسل های آینده رعایت و به دور از هرگونه تعصب و پیش داوری های دلواپسانه و کاسبکاری های تحریم از شرایط مثبت  و مستقلانه بازرگانی جهانی برای انتقال آب مجازی نیز استفاده بهینه کنیم.

منصور انصاری