«ممنوعیت هر گونه افزایش برداشت از منابع آب حوضه و جلوگیری از توسعه جدید بهویژه در بخش کشاورزی» عنوان نخستین مصوبه هیئت دولت در احیای این دریاچه است. آیا دولت توانسته است کشاورزی در این منطقه را ساماندهی کرده و جلوی رشد آن را بگیرد؟
شهابالدین بیمقدار، نماینده مردم تبریز در مجلس دهم، در اینباره به «سبزینه»، گفت: دولت از زمان آغاز بهکار تاکنون تلاشهایی را برای دستیابی به اهداف خود در مصوبه اول انجام داده و در برخی مناطق نیز موفق به کاهش 40 درصدی مصرف آب در کشاورزی شده است.
وی ضمن ابراز رضایت از پیشرفت فعالیتهای صورت گرفته، عنوان کرد: در نقاطی از حاشیه دریاچه نیز الگوی کشت در راستای کاهش مصرف آب کاهش یافته و محصولات جدید توانستهاند با حجم کمتری از آب در کنار کیفیت بالا تولید شوند.
بیمقدار افزود: فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته برای مردم ساکن حاشیه دریاچه ارومیه موجب شده است آنها نسبت به احیای این دریاچه متقاعد شوند. وی درباره هماهنگی بینبخشی دستگاههای متولی بیان کرد: سازمانها همکاری موثری را در احیای دریاچه ارومیه صورت داده و هر کدام به وظایف خود در این حوزه عمل میکنند. تنها مشکل پیشرو در احیای این دریاچه عدم تحویل بودجه تخصیص پیدا کرده در حوزه دریاچه ارومیه بود؛ چنانچه دولت بتواند بودجههای مصوب را به این دریاچه اختصاص دهد، طرحهای مرتبط با احیاء میتوانند اجرایی شوند.
وی در همین رابطه به تغییر شکل آبیاری اشاره و اضافه کرد: آبیاری تحت فشار و قطرهای که بهصورت علمی بوده و حجم آب مصرفی را کاهش میدهند، تنها با تخصیص بودجه محقق میشوند.
این نماینده مجلس دهم درباره وضعیت این دریاچه عنوان کرد: در تابستان امسال شاهد افزایش 42 سانتیمتری آب دریاچه ارومیه در تابستان بودیم. برخی بر نقش بارشها در این افزایش حجم تاکید میکردند؛ این در حالی است که بررسیها نشان میدهد بارندگی تنها 5/2 درصد در افزایش سطح دریاچه نقش داشته است. به گفته بیمقدار، صرفهجویی در مصرف آب و تامین حقابه دریاچه از باز شدن دریچه سدها از دلایل اصلی این امر بوده است.
پروژههای فرآیندمدار ستاد احیای دریاچه ارومیه هنوز اجرایی نشدهاند
اما محسن سلیمانیروزبهانی، مدیر ملی پروژه بینالمللی طرح حفاظت از تالابها، در گفتوگو با «سبزینه»، بیان کرد: درباره مصوبه اول هیئت دولت درباره دریاچه ارومیه مبنی بر «ممنوعیت هرگونه افزایش برداشت از منابع آب حوضه و جلوگیری از توسعه جدید بهویژه در بخش کشاورزی» به نظر میرسد توفیق چندانی به دست نیامده باشد.
وی ضمن پراهمیت دانستن این مصوبه در احیای این دریاچه گفت: مصوبه اول بر این موضوع تاکید میکند که شیوه بهرهبرداری ما از منابع و کشاورزی در حوضه آبخیز غلط بوده و این پروژه قرار است فرآیند اشتباه صورت گرفته را اصلاح کند.
سلیمانی افزود: عمده تمرکز دو ساله پروژه احیاء بر تثبیت وضعیت دریاچه متمرکز بوده و فرصت پیدا نکرده وارد موضوعات فرآیندمدار مانند مصوبه اول بهصورت جدی شود.
وی درباره اقدامات صورت گرفته توسط سازمان حفاظت محیط زیست درباره مصوبه اول گفت: در این سازمان مجموعه فعالیتهایی بر روی 90 روستای حاشیه دریاچه درباره تغییر الگو و شیوه کشاورزی صورت گرفته است. با این حال هنوز جای کار فراوانی برای تغییر الگوی برداشت از منابع آب و الگوی کشاورزی به نحوی که حقابه دریاچه ارومیه تامین شود، داریم.
مدیر ملی پروژه بینالمللی طرح حفاظت از تالابها با بیان اینکه با انجام این پروژه پیشرفتهای حداقلی صورت گرفته و آب کمی به دریاچه وارد شده، عنوان کرد: این در حالی است که مدیریت کشاورزی هنوز بهصورت کامل و جامع دنبال نشده است. ما در برخی مناطق با توسعه کشاورزی و باغات در حاشیه دریاچه ارومیه مواجهیم.
وی در همین رابطه انجام فعالیتهای بیشتر و منسجمتر در روستاهای حاشیه دریاچه را خواستار شد و گفت: برای سه هزار روستای حاشیه دریاچه ارومیه باید تغییر شیوه کشاورزی و مصرف منابع آب اتفاق بیفتد که این امر تنها از محل کار مشترک با کشاورزان و تغییرات در سطح مزرعه صورت میگیرد.
سلیمانی اضافه کرد: الگوهای پایدار مدیریت منابع آبی تنها با مشارکت مردم اتفاق میافتد. شیوه مهندسی، تاسیس سازه یا کانال تاثیری در کاهش مصرف نخواهد داشت. الگوی تصمیمساز در موضوع دریاچه ارومیه باید با روند احیاء هماهنگ بوده و حتی شکلهای دیگر توسعه را نیز با آن همخوان کند.
وی در همین رابطه به برداشت 600 هزار تن چغندرقند در پیران شهر اشاره کرد و گفت: این حجم برداشت در حالی صورت گرفته است که کارخانه قند این منطقه تنها ظرفیت 300 هزار تن چغندرقند را دارد. در واقع ما حجم بالایی از آب را برای محصولی مصرف کردهایم که ظرفیت آن را نداشتیم.