آمارهای بانک مرکزی از تورم اقلام قابل‌تجارت نشان می‌دهد که مقدار این متغیر در فروردین‌ماه سال جاری به کمترین میزان طی نیم دهه گذشته رسیده است. مطابق این آمار، تورم نقطهبهنقطه اقلام قابل‌تجارت در نخستین ماه سال معادل 1/ 3 درصد گزارش شده است. همچنین تورم متوسط اقلام قابل‌تجارت در این ماه 5/ 7 درصد ثبت شده است. اقلام قابل تجارت، اقلامی هستند که می‌توانند یک مکان مشخص تولید شده و در یک مکان متمایز از محل تولید، به فروش برسند.
آخرین آمارها نشان می‌دهد که تورم اقلام قابل تجارت در فروردین‌ماه سال جاری به کمترین میزان در 5 سال گذشته رسیده است. مطابق این آمارها تورم نقطهبهنقطه اقلام قابل‌تجارت در فروردین‌ماه سال جاری معادل 1/ 3 درصد بوده است، همچنین تورم متوسط این بخش معادل 5/ 7 درصد گزارش شده است. بانک مرکزی در یک گزارش، کالا و خدمات مصرفی را به دو بخش اقلام قابل تجارت و غیرقابل تجارت تقسیم‌بندی و تغییرات شاخص هر بخش را به تفکیک منتشر می‌کند. در فروردین‌ماه امسال تورم نقطهبهنقطه اقلام غیر قابل تجارت نیز به 7/ 12 درصد رسیده و تورم متوسط این گروه با ثبت رقم 6/ 15 درصد در مسیر نزولی قرار گرفته است. برخی از کارشناسان معتقدند رکود حاکم در اقتصاد کشور باعث شده که تورم در سطوح پایین قرار گیرد و گروهی نیز معتقدند کاهش تورم علاوه‌بر عوامل داخلی، تحت تاثیر تورم پایین وارداتی است.
تقسیم‌بندی شاخص براساس دو گروه
گزارش شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی به تفکیک اجزای قابل تجارت و غیر قابل تجارت در فروردین‌ماه منتشر شد. گزارش بانک مرکزی در یک دسته‌بندی کلی اقلام مصرفی در بخش خانوارهای هر کشور را به اقلام تجارت و غیرقابل تجارت تقسیم‌بندی می‌کند. اقلام قابل تجارت اقلامی هستند که می‌توانند در یک مکان مشخص تولید شده و در یک مکان متمایز از محل تولید، به فروش برسند. این ویژگی باعث می‌شود که این اقلام دارای ویژگی واردات و صادرات به‌طور بالقوه باشد. عمده کالاهای صنعتی و کشاورزی و نیز بخشی از خدمات، در دسته کالاهای قابل تجارت جای دارند. از سوی دیگر، مسکن و بخشی از خدمات در بخش تولیدات غیر‌قابل‌تجارت جای می‌گیرند. شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران که به شاخص کل مصرف‌کننده نیز معروف است، از اقلام قابل تجارت و غیرقابل تجارت تشکیل می‌شود. این گزارش، با جداسازی و شاخص‌سازی مجدد، تغییرات دو گروه مذکور را با هم و با شاخص کل بهای مصرف‌کننده (شاخص تورم) مقایسه می‌کند. براساس آمارهای بانک مرکزی، در فروردین‌ماه سال جاری تورم نقطهبهنقطه شاخص کل مصرف‌کننده به 4/ 7 درصد رسیده، همچنین تورم متوسط نیز در فروردین‌ماه معادل 2/ 11 درصد بوده است. براساس پیش‌بینی‌ها تورم متوسط در خرداد ماه سال جاری تک‌رقمی خواهد شد.
کمترین تورم اقلام قابل تجارت
آمارها نشان می‌دهد شاخص بهای اقلام قابل تجارت به 5/ 259 واحد رسیده است. شاخص این اقلام در ماه گذشته معادل با 7/ 257 واحد بوده است. در نتیجه این روند باعث شده است که تورم ماهانه این اقلام معادل 7/ 0 درصد گزارش شود. این رقم نسبت به ماه گذشته کمی افزایش یافته، زیرا براساس آمارها تورم ماهانه اقلام قابل تجارت در اسفند سال قبل معادل 4/ 0 درصد بوده است. اما به رغم افزایش تورم ماهانه، میزان تورم نقطهبهنقطه این اقلام همچنان در مسیر نزولی حرکت می‌کند. براساس آمارهای منتشر شده تورم نقطهبهنقطه در فروردین‌ماه معادل 1/ 3 درصد گزارش شده است. این کمترین میزان تورم اقلام قابل تجارت از ابتدای انتشار آن در سال 1390 است. تورم نقطهبهنقطه این گروه در اسفندماه سال قبل معادل 4 درصد ثبت شده بود. همچنین تورم متوسط اقلام قابل تجارت نیز به کمترین میزان از ابتدای انتشار آن رسیده است. به گزارش بانک مرکزی این مقدار در ماه فروردین سال جاری برای اقلام قابل تجارت معادل 5/ 7 درصد گزارش شده است. در اسفندماه سال قبل تورم متوسط این گروه برابر با 4/ 8 درصد بود.
عوامل موثر در افت تورم قابل تجارت
براساس نتایج یک پژوهش، بیشترین همبستگی تورم گروه‌های کالایی با متغیر ارز بوده است. به این معنی که تغییرات نرخ ارز در تغییر قیمت اقلام تجارت اثر قابل توجهی خواهد گذاشت. در ماه‌های اخیر نوسانات نرخ ارز نسبت به سال‌های پرتورم (90 و 91) کاهش قابل توجهی داشته و این عامل باعث شده است که تورم بخش اقلام قابل تجارت نیز کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. براساس آمارهای بانک مرکزی متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در سال 94 معادل 3 هزار و 501 تومان بوده که نسبت به سال قبل 2/ 5 درصد رشد کرده است. یکی از متغیرهایی که سنجشی برای نوسان این متغیر است، انحراف معیار نرخ ارز است. به گفته بانک مرکزی میزان انحراف معیار نرخ ارز در سال 94 نسبت به سال 93 معادل 6/ 1 درصد کاهش یافته است، این روند نشان می‌دهد که نوسانات این متغیر مهم نسبت به سال قبل کمتر شده است. بنابراین ثبات در بازار ارز، یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تورم اقلام قابل مبادله بوده است. یکی دیگر از این عوامل، کاهش تورم وارداتی، به خصوص در بخش کالایی است. در سال‌های اخیر، قیمت جهانی اکثر کالاها روند کاهشی داشته است و اکثر کشورها نیز به دلیل تداوم رکود جهانی با تورم‌های پایین و بعضا منفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این روند باعث شد که تورم وارداتی نیز کم باشد و ثبات قیمت در نتیجه این کالاها نیز در کنترل تورم اثر گذاشته است. این عوامل باعث شده که تورم اقلام قابل تجارت و در مقیاس بالاتر، تورم شاخص کل نیز در مسیر نزولی قدم گذارد.
کاهش شکاف دو تورم
آمارها نشان می‌دهد که تورم ماهانه اقلام غیرقابل تجارت نیز در نخستین ماه سال جاری به 3/ 0 درصد رسیده است، این رقم در اسفندماه سال قبل معادل یک درصد بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که تورم ماهانه اقلام غیرقابل تجارت نیز در مسیر نزولی حرکت می‌کند، اگر چه که هنوز تورم نقطهبهنقطه و متوسط در سطح بالاتری قرار دارند. به گزارش بانک مرکزی میزان تورم نقطهبهنقطه اقلام غیرقابل تجارت در فروردین سال جاری معادل با 7/ 12 درصد بوده است. این رقم در اسفندماه سال قبل معادل با 2/ 13 درصد گزارش شده بود؛ بنابراین با اینکه نسبت به رقم اقلام قابل تجارت هنوز، شکاف وجود دارد، اما این شکاف در حال کاهش است. تفاوت تورم نقطهبهنقطه اقلام قابل تجارت و غیر قابل تجارت در فروردین سال جاری معادل با 7/ 9 واحد درصد بوده ، این در حالی است که در آبان ماه سال قبل این مقدار شکاف معادل با 6/ 10 واحد درصد بوده است.براساس آمارهای بانک مرکزی میزان تورم متوسط اقلام غیرقابل تجارت نیز در فروردین‌ماه سال جاری معادل 6/ 15 درصد بوده است که با توجه به دیگر آمارها در ماه‌های آتی کاهش خواهد یافت. در اسفندماه سال گذشته، تورم متوسط اقلام غیر قابل تجارت معادل 2/ 16 درصد ثبت شده بود.