مزه بهتر، طعم چرب‌تر و غلیظ، استقبال مردم بیرجند را از لبنیات فله افزایش داده است. باوجود آنکه فرآورده‌های پرچرب و خامه‌ای را به‌صورت پاستوریزه، کارخانجات هم تولید می‌کنند اما تفاوت قیمت کارخانه‌ای با تولیدات فله سبب می‌شود گرایش بیشتری به محصولات فله وجود داشته باشد.
بااین‌همه مسئولان بهداشتی و دامپزشکی استان به دلیل احتمال بروز بیماری‌هایی مانند تب مالت و سل مصرف این محصولات را توصیه نمی‌کنند.
متخصصان معتقدند ممکن است زمانی که شیر فله جوشیده می‌شود عاری از میکروب شود ولی ٣٠درصد ارزش غذایی آن کاهش می‌یابد و بهترین پروتئین شیر به کف ظرف می‌چسبد و دور ریخته می‌شود.
خبرنگار مهر برای پیگیری این مسئله و جویا شدن علت استقبال شهروندان از شیرهای فله‌ای روانه بازارهای سطح شهر شد.
انبوه جمعیت در اتاقکی تقریباً ۱۵ متری توجهم را به خود جلب می‌کند. نزدیک رفته و موج نگاهم را به تابلوی سر درب آن منعکس می‌کنم. اسمش برایم تازگی چندانی ندارد اما سیل جمعیت درونش کنجکاوی ام را قلقلک می‌دهد. وارد مغازه لبنیاتی می‌شوم. هر کس مشغول خرید چیزی است. یکی ماست چکیده، دیگری دوغ گاوی و عده‌ای هم پلاستیک های حاوی شیر فله‌ای را خریداری می‌کنند.
با نگاهی گذرا فروشنده، طریقه فروش و برچسب قیمت‌ها را نظاره می‌کنم. تارهای صوتی خانمی در گوشم حکایتی جالب از لبنیات فله‌ای را تداعی می‌کند. مدام سراغ از شیر گوسفند و «روغن محلی زرد» می‌گیرد.
شیرهای پاستوریزه به‌اندازه شیر فله‌ای خاصیت ندارد
گویی جواب های فروشنده وی را مأیوس کرده و قصد ترک مغازه را دارد. به سراغش رفته و خود را معرفی می‌کنم. معصومه کدخدا در پاسخ به خبرنگار مهر، می‌گوید: هیچ‌وقت از شیر پاستوریزه استفاده نکردم.
وی با بیان اینکه دو فرزند پسر و یک فرزند دختردارم، ادامه می‌دهد: فرزندانم نیز تاکنون از شیر پاستوریزه نخورده و حتی شیری که در مدارس به آنها داده می‌شود را استفاده نمی‌کنند.
کدخدا ادامه می‌دهد: از قدیم برای فرزندانم از همین مغازه شیر تهیه‌کرده‌ام و آنها نیز از کودکی از شیر محلی خورده و به مزه شیرین آن دل داده‌اند.
این خانم سی و پنج‌ساله با اشاره به زندگی قدیمی‌اش، می‌گوید: پدرم نیز در گذشته دامدار بود و تمام فرآورده‌های دامی و لبنی را از این محل تهیه‌کرده و شاید همین باعث شده که هیچ‌گاه سراغ لبنیات پاستوریزه نرویم.
کدخدا با اشاره به مرکز فروش لبنیات فله‌ای، می‌افزاید: اگر هم اکنون هم پدرم زنده بود بی‌شک محصولات دامی خود را برای فروش به این مغازه عرضه می‌کرد چراکه به‌طور روزانه استقبال زیادی از این مرکز می‌شود.
شیر فله‌ای خالص بوده و با آب همراه نیست
مردی نایلونی مملو از شیر را در دست دارد و در حال خارج شدن از مغازه است. توقف من در جلوی درب مغازه مانع عبور قدم‌هایش می‌شود. با پرسیدن در مورد قیمت شیر، سر صحبت را باز می‌کنم.
خود را محمد غیوری معرفی می‌کند و در فت و گو با خبرنگار مهر، می‌گوید: در شیر های پاستوریزه آب قاتی می‌کنند و خاصیت شیر از بین می‌رود.
وی با بیان اینکه اگر برای این نوع شیرها پولی بدهیم بهتر از این است که پولمان را برای آب هزینه کنیم!، می‌افزاید: فروشندگان لبنیات فله‌ای در حد خودشان بهداشت را رعایت می‌کنند چراکه هیچ کاسبی برای درآمد بیشتر، خودش را مدیون دیگران نمی‌کند.
غیوری با اشاره به تمایل زیاد مردم برای خرید شیر محلی فله‌ای، می‌گوید: هر کیلو شیر گاو در این مرکز به قیمت ۱۵۰۰ به فروش می‌رسد و چند برابر قیمتش خاصیت دارد.
وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که پاکت کوچکی از شیر پاستوریزه، بیش از دو هزار تومان قیمت و نصف آن نیز خاصیت دارد.
غیوری می‌افزاید: باورهای ما نیز بر این است که اگر شیر فله را به مدت 20 دقیقه بجوشانیم، عاری از هرگونه آلودگی می‌شود.
با تشکر از وی، خداحافظی کردم و بار دیگر دوش‌به‌دوش دیگر خریداران در قسمتی از مغازه می‌ایستم.
طعم، خاصیت و قیمت شیر فله‌ای تمایل خرید مردم را افزایش می‌دهد
نگاهم به‌دستان فروشنده خیره می‌شود. دستکش های پلاستیکی در دست داشته و در هر دقیقه به چندین مشتری در نایلون های دو کیلویی و شاید بیشتر، شیر می‌فروشد.
پنیر، ماست و دوغ گاوی از دیگر لبنیاتی است که بیشترین فروش را در این مغازه به خود اختصاص داده است.
چهره‌ها با لبخند مزین است. گویی همه از این خریدوفروش راضی هستند. نگاه فروشنده به چشمانم گره می‌خورد و می‌گوید: بفرمایید... چه نوع لبنیاتی را می‌خواهید.
شیر گوسفند را بهانه می‌کنم. با لبخند گرمی می‌گوید: در حال حاضر فقط شیر گاو داریم و شیر گوسفند به‌ندرت عرضه می‌شود.
علت استقبال چشمگیر مردمی را جویا می‌شوم. وی در پاسخ به این سؤال می‌افزاید: طعم، خاصیت و قیمت شیر فله‌ای تمایل خرید مردم را افزایش می‌دهد.
رضا میری ادامه می‌دهد: شیر فله‌ای خالص بوده و قیمت پایین و طعم خوبی دارد و به همین دلیل شهروندان خرید آن را به شیر پاستوریزه ترجیح می‌دهند.
آلودگی های شیر فله‌ای با جوشاندن از بین نمی‌رود
یک کارشناس بهداشت نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، بیان کرد: مصرف بدترین شیر پاستوریزه از بهترین شیر فله‌ای بهتر است چرا که احتمال مبتلا شدن به بیماری های مختلف اعم از تب مالت با مصرف شیرهای غیرپاستوریزه افزایش می‌یابد.
مصرف بدترین شیر پاستوریزه از بهترین شیر فله‌ای بهتر است چرا که احتمال مبتلا شدن به بیماری های مختلف اعم از تب مالت با مصرف شیرهای غیرپاستوریزه افزایش می‌یابدصدیقه کریمی نیا با بیان اینکه خاصیت شیر در مراحل پاستوریزه از بین نمی‌رود، اظهار کرد: این در حالی است که شیری که به‌صورت فله‌ای خریداری می‌شود، اغلب بعد از جوشاندن مصرف‌شده که همین امر ۴۰ درصد از پروتئین و کلسیم موجود در آن را از بین می‌برد.
وی ادامه داد: با جوشاندن شیر، کلسیم و پروتئین به دیواره ظرف می‌چسبد و شیر غلظت بیشتر پیدا می‌کند که به همین دلیل مردم تصورشان بر این است که چون این نوع شیر غلیظ تر بوده، خاصیت بیشتری دارد.
کریمی نیا با تأکید بر اینکه با جوشاندن شیر فله‌ای، خاصیت آن از بین می‌رود، اظهار کرد: شیر فله به دلیل اینکه اغلب چرب هستند، طعم بهتری دارند اما ممکن است حتی با جوشاندن شیر خام هم برخی باکتری‌ها و میکروب های موجود در شیر از بین نرود.
شیر کامل جایگزین ۱۰۰ درصدی شیر خام فله‌ای می‌شود
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: با توجه به ارزیابی سالانه از مصرف شیر خام، در سال ۹۴ نسبت به یک سال گذشته، میزان ابتلای انسانی به تب مالت ۶۰ درصد کاهش یافته است.
علیرضا رفیعی پور این میزان کاهش را با همکاری شهروندان استانی میسر دانست و افزود: در سال گذشته مصوباتی در کارگروه سلامت و امنیت غذایی به تصویب رسید.
وی واکسیناسیون به‌موقع و صد درصدی دام های حساس را یکی از این مصوبات دانست و افزود: با اجرایی شدن این مصوبات، شاهد کاهش ۶۰ درصدی ابتلا به تب مالت شدیم.
رفیعی پور آموزش عرضه بهداشتی و مصرف محصولات دامی به مردم خصوصاً در روستاها را یکی دیگر از مصوبات این کارگروه دانست و افزود: همچنین در سال جاری پیگیر جایگزین کردن شیر کامل به‌جای شیر فله‌ای هستیم.
وی در توضیح شیر کامل بیان کرد: شیر کامل به شیری گفته می‌شود که از گاوداری و دامداری های زیر نظر دامپزشکی تهیه‌شده و عاری از هر نوع بیماری مشترک انسان و دام است.
رفیعی پور افزود: این نوع شیر در حجم بالا از دامداری‌ها تهیه‌شده و در کارخانه جات و لبنیاتی بدون چربی‌گیری و فقط در دمای پاستوریزه به مردم عرضه می‌شود.
از خرید شیر در نایلون خودداری شود
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی با بیان اینکه شیر فله‌ای ۱۰۰ درصد آلوده است، تاکید کرد: شهروندان در تهیه شیر خام فقط و فقط به مراکز لبنیاتی و دامداری های زیر نظر دامپزشکی استان مراجعه کنند.
وی از وجود پنج مرکز لبنیاتی زیر نظر دامپزشکی در حواشی شهر خبر داد و افزود: متأسفانه مردم به دلیل شکی که در کامل بودن شیر پاستوریزه دارند، اقدام به تهیه شیر غیربهداشتی کرده و خود و خانواده‌هایشان را در معرض خطر قرار می‌دهند.
شیر فله‌ای ۱۰۰ درصد آلوده است و شهروندان در تهیه شیر خام فقط و فقط به مراکز لبنیاتی و دامداری های زیر نظر دامپزشکی استان مراجعه کنند رفیعی پور با اشاره به تهیه شیر فله‌ای در ظروف پلاستیکی، بیان کرد: از خرید شیر در ظروف پلاستیکی و نایلون خودداری شود چرا که حاوی میکروب و باکتری های زیادی است.
رفیعی پور با بیان اینکه شرایط عرضه شیر در مراکز تائید شده دامپزشکی به‌مراتب مطمئن تر از مراکز عرضه غیرمجاز است، اظهار کرد: همچنین این مراکز زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بوده و از نظر رعایت بهداشت بررسی می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه شهروندان به‌هیچ‌عنوان به سمت خرید شیر فله‌ای در ظروف غیربهداشتی نروند، تصریح کرد: با عرضه‌کنندگان غیرمجاز لبنیاتی برابر قانون برخورد می‌شود.
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی ادامه داد: تمامی عرضه‌کنندگان لبنیات باید در چهارچوب قوانین بهداشتی عمل کرده و همچنین مصرف‌کنندگان نیز برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مشترک دام و انسان موارد بهداشتی را رعایت کنند.
درهرصورت هیچ شیر فله‌ای عاری از میکروب و باکتری نیست و مصرف آن نیز ریسک‌پذیر است. شیرهای پاستوریزه و صنعتی نیز با طعم های مختلفی ارائه می‌شود که سازگاری هرکدام از طعم‌ها با ذائقه‌های مختلف نیاز به زمان دارد اما ریسک‌پذیر نیست./ مهر
رقیه رحمتی راد: