تولید کننده و وارد کننده ها حلقه های یک زنجیره هستند

فودنا: به عنوان نخستین پرسش تعامل میان دو بخش واردات مواد اولیه و تولید را در صنعت غذا از جمله شیرینی و شکلات چگونه ارزیابی می کنید؟

علیرضا مناقبی: باید گفت، متاسفانه تا نزدیک به یک سال گذشته، نام واردات در کشور ما نام مطلوبی نبوده است. همانطور که میدانید نه تنها در ایران بلکه در سایر نقاط دنیا نیز تجارت به عنوان یک مقوله دو طرفه تولید قلمداد می گردد. به این مفهوم که آغاز تولید از تجارت شروع میشود، لذا مواد اولیه را یک تاجر، وارد کننده یا کسی که کارش تجارت است برای آغاز مراحل تولید وارد می کند و به بخش تولید منتقل می نماید. از سوی دیگر باز این تجارت گر است که میبایست محصولات تولید شده را در داخل و یا در سطح بینالملل عرضه نماید. متاسفانه مشکلی که در جامعه ما وجود دارد، آن است که یک تولیدکننده بر این گمان است که می بایست تاجر نیز باشد؛ درصورتیکه این موضوع به هیچ عنوان منطقی نیست.

فودنا: با وجود آنکه جنابعالی در دو بخش تولید و تجارت به صورت همزمان مشغول به کار هستید لطفا بفرمائید این دو بخش در صنعت غذایی نسبت به همدیگر در چه جایگاهی قرار دارند؟

علیرضا مناقبی: بر این باورم که بخش بازرگانی در صنعت باید جایگاه خود را داشته باشد. از دیدگاه اینجانب یک تولید کننده میبایست این الگو  را برای خود قرار دهد که تخصص تولید کننده، تولید است لذا باید افراد یا مجموعه دیگری که بهعنوان تجارت، فعال هستند در بخش ابتدایی و انتهایی تولید کار خودشان را انجام دهند.

معتقدم همانطور که وجود وارد کننده به وجود تولید کننده  بسته است، همانطور تولید کننده محصولات نیز به وجود واردکنندگان نیازمند است. لذا به جرات میتوان این دو بخش را مکمل هم دانست که هیچ یک به عنوان اجزای مجزا نمیتوانند، کار کنند.

امیدوارم این تعامل به حدی برسد که این دو تیم هیچ موقع خود را از هم جدا ندانند. حداقل اینجانب به عنوان مسئول انجمن واردات در زمینه خوراکی و آشامیدنی این کشور، اعتقاد دارم که باید در کنار هم حرکت نمائیم، زیرا در اینصورت منافع دو طرف تامین میگردد، تا آنجا که تمام فشارهای احتمالی که می تواند از جانب بخش دولتی به هر کدام از ما وارد شود، میتواند تقسیم گردد. همچنین کاهش هزینههای سربار نیز میتواند از ویژگیهای مثبت در این زمینه باشد. در اینصورت هزینه تمام تولیدات نیز کاهش مییابد تا آنجا که تولیدکنندهای که میخواهد از مواد اولیه وارداتی بهرهگیری نماید، مطمئنا قیمت پایینتری را پرداخت خواهد نمود و نهایتا مصرف کننده نیز از سود آن منتفع خواهد شد.

فودنا: بهنظر میرسد همواره یک چالش اصلی میان دو قشر واردکننده و تولید کننده صنعت غذا وجوددارد که همان مساله فرهنگی است، ارزیابی جنابعالی در این خصوص چیست؟

علیرضا مناقبی: بر این باورم که باید دو قشر وارد کننده و تولید کننده را هر کدام در جایگاه خود ببینیم. باید فرهنگ این مقوله در ایران جای بیفتد. نباید از نظر دور داشت که این دو بخش مانند حلقههای یک زنجیر به هم متصل هستند. به عبارت دیگر تولیدکننده و واردکننده یک زنجیره درهم تنیده شده میباشد.

جالب است بدانید کالایی را که واردکنندهها وارد میکنند، مصرف کنندهها، خبری از آن ندارند. آیا شما میدانید آن بستنی، شیرینی، شکلات و آن آدامس که میخورید کسی مانند مناقبی در آن نقش دارد؟ اگر به شما شیر و لستین یا هر یک از افزودنیها را خالی بدهند، مطمئنا ذهنت خاصی از آن نخواهیدداشت.

این موارد را مطرح کردم تا بگویم همه ما با هم کار میکنیم ولی در انتها مصرف کننده همه ما را تنها در تولید میبیند. برای مثال میگوید این بیسکوئیت را که میخورم تولید این کارخانه است ولی هیچگاه نمیگوید در این بیسکوئیت لستین یا اسانس وجود دارد که مربوط به فلان شرکت است.

فودنا: در سال گذشته و در میزگردی که با توجه به سرکارآمدن دولت تدبیر و امید برگزار شد، امید زیادی برای بهبود صنعت غذا وجود داشت، لطفا بگوئید در این یک سال و با توجه به چالشهایی که پیش از این مطرح شده تا چه میزان  شاهد تغییر در وضعیت این صنف بودهاید؟

علیرضا مناقبی: معتقدم آن چالشها چیزی نیست که به این سرعت برطرف گردد.

فودنا: یعنی معتقدید حداقل بهبودی نیز صورت نگرفته است؟

علیرضا مناقبی: در مصاحبه قبلی از من سوال کردید، پیشنهادتان برای دولت جدیدی که سرکار میآید، چیست؟ من نیز گفتم از دیدگاه  اینجانب دولت جدید باید آنچه در این سالها از مردم کشور ذره ذره گرفته شده، را به آنها بازگرداند. آن نیز چیزی نیست به جز احساس مسئولیت. معتقدم این احساس و مسئولیت پذیری از جامعه ما گرفته شده است. لذا اگر دولت جناب روحانی بتواند چنین کاری کند، موفقترین دولتی خواهد بود که تاکنون بوده است.

به جرات میتوان گفت، تک تک ما باید این کار را به انجام رسانیم؛ در آنصورت به دولت نیز کمک خواهد شد. دولت نیز میبایست به دلیل قدرت حاکمیت خود فرهنگ سازی نماید.

فودنا: صحبتی که هم اکنون تا حد زیادی بر روی آن بحث میشود، خروج از رکود تورمی است که دولت سیاستهایی را در این قضیه اتخاذ میکند. نقش شرکتها و بنگاههای اقتصادی یا انجمنها را که متشکل از شرکتها و بنگاههای اقتصادی است در این خصوص چگونه ارزیابی میکنید؟

علیرضا مناقبی: معتقدم تورم چیزی نیست که بشود برای آن بسته ایجاد کرد. این عرضه و تقاضا است که این کار را انجام میدهد. ما هر کجا مانعی در کار ببینیم، یا باید بگوییم تجارت در این کشور آزاد است یا باید بگوییم نیست. راه سومی وجود ندارد. راه سوم همین میشود که الان هست. یک روز ببندیم، یک روز باز کنیم. مرتب قوانین مختلف را بگذاریم. به مفهوم دیگر یک روز وقت میگذاریم قانون وضع میکنیم، روز بعد میبینیم اشتباه شد، تلاش میکنیم آن قانون را برداریم و قانون دیگری را بگذاریم.

از سوی دیگر معتقدم زمانیکه تقاضا برای کالایی وجود داشته باشد، مسلما عرضه نیز برای آن وجود خواهد داشت؛ لذا باید کاری کنیم اینها خودشان را پیدا کنند. هیچ تاجر و وارد کنندهای کالایی را نمیآورد که در دستش بماند و جای فروش نداشته باشد. هر چقدر هم مانع ایجاد کنیم، تقاضای کاذبش را بالا میبریم، این موضوع میتواند تورم و افزایش قیمت را به همراه داشته باشد. همچنین میتواند ایجاد رانت نماید.

فودنا: توجه به این مهم نیز ضروری است که اگر عرضه کالایی به دلایل ایجاد اختلال در سلامتی در سطح جامعه می بایست توقف گردد، این کالا چگونه به بخش تولید عرضه می گردد؟

علیرضا مناقبی: در اینصورت ما نمیتوانیم بگوییم، واردات آن را متوقف کنید زیرا اگر وارداتش متوقف گردد ولی تقاضایش همچنان وجود داشته باشد، این محصول از راه خلاف وارد سیستم میشود. این در حالی است که درصورتیکه وارداتش آزاد گردد، مسلما شمای تولید کننده به او اجازه این کار را نمی دهید.

معتقدم زمانیکه وارد کننده شناسنامهدار  این کالا را وارد نمی کند مسلما آن واردکننده بیشناسنامه نیز جایی برای وارد کردن این کالای بیکیفیت نخواهد یافت و لذا این چالش خود به خود برطرف میگردد.

این در حالی است که در شرایط کنونی متاسفانه با این مقوله روبرو هستیم که هر کالایی که در کشور مورد نیاز است از  دو مسیر وارد می شود. یک مسیر قانونی است که بسیار مسیر دشواری میباشد و دیگری مسیر غیر قانونی را دنبال میکند  که راه ساده ای است.

همانطور که میدانید زمانیکه مسیر قانونی مشکل دار میشود، مسیر غیرقانونی آن را بسیار خوب حمایت می کند. امروز وقتی میگوییم، جلوی واردات کالایی را بگیریم که ارز خارج نشود عملا میبینیم آن کالا در بازار وجود دارد.

معتقدم با طی کردن مسیر غیرقانونی، متضرر نخست دولت  و دوم مصرف کننده است.

فودنا: چرا دولت ضرر میکند؟

علیرضا مناقبی: زیرا  دولت وقتی از مسیر قانونی خودخارج شود، به حقوق حقه خود نخواهد رسید. زمانیکه کالای وارداتی به گمرک وارد میشود آن پول گمرکی که از من وارد کننده اخذ میشود، مطابق با اصل قانون میبایست به بخش صنعت برود و در آنجا سرمایهگذاری گردد تا صنعت پویا شود.

لذا فلسفه تعرفه گمرکی آن است که این پول از جایی که گرفته میشود، صرف ارتقای تولید ملی و داخلی گردد. از سوی دیگر مالیاتی نیز که از واردکننده اخذ می گردد به خزانه دولت واریز میشود که میبایست خرج مباحث عمومی کشور گردد.

به مفهوم دیگر درآمد گمرکی میبایست بخش صنعت و تولید داخلی را فعال نماید و مالیات نیز میبایست به عموم جامعه بازگردد، لذا وقتی جلوی کار وارد کننده شناسنامه دار بسته شود، فعالیت واردکننده غیر مشروع  آغاز می گردد.

فودنا: همینطور که میدانید نزدیک به  سه سال است که ممنوعیت برای ورود کالاهای گروه 10 وجود دارد، حال شما بگویید، کدام یک از این کالاها هم اکنون در بازار وجود ندارد؟

علیرضا مناقبی: پرسش خوبی مطرح کردید خیلی از این کالاها ممکن است از راه درست وارد شده و یا از مجوزهای موردی یا موضعی برخوردار باشند که بحث رانت است. بابت این کار نیز مصرف کننده کالا را گران خریداری کرده است. فردی نیز که از رانت استفاده کرده مطمئنا به دنبال پرکردن جیب خود بوده است.

جالب است بدانید در قفسههای فروشگاهها کالاهایی را میبینیم که آنقدر تمیز گذاشته شده و با برچسب های رنگارنگ  که من وارد کننده رسمی نمی توانم به این تمیزی این کالا را وارد نمایم.

همیشه این را گفتهام که ما باید در دایره المعارف فارسی، معنی کالای قاچاق را عوض نمائیم. ما در ایران کالایی بهعنوان قاچاق نداریم. کالای قاچاق، کالایی بوده که در لوله اگزوز ماشین، در جایی قایم کنند و کسی که میخواهد بخرد به سختی و با پول زیاد این کار را به انجام رساند. ولی جالب آنجاست که کالاهایی که به عنوان قاچاق در کشور عرضه می گردد،  به فور و به صورت رسمی در بازار یافت می شود و کسی هم کاری به آن ندارد. مسلما شما نیز می پذیرید که این دیگر کالای قاچاق نیست. پس ما باید اسم قاچاق را چیز دیگری بگذاریم.

معتقدم رویکرد سیستم مدیریت کشور به بخشهای شناسنامه دار منطقی نیست. وقتی فشار را روی بخش شناسنامهدار کشور بیاورید،  مسلما شناسنامهدارها کم کم شناسنامه خود را به دور میاندازند. زیرا راه غیرقانونی بسیار راه ساده تری  است.