کلوچه فومن از جمله شیرینی های خوشمزه ایرانی است که به دلیل داشتن طعم و عطر و مواد مغذی موجود در آن از جمله پودر گردو و ادویه های گرم، نه تنها به عنوان شیرینی که حتی غذایی کامل بوده و برای پذیرایی از مهمان، سوغاتی برای مسافران و حتی توشه کارگران، کارآیی دارد. ولی امروزه به علتهای مختلفی کیفیت این سوغات لذیذ شهرستان فومن، پایین آمده که بسیاری از تولید کنندگان این صنف پایین بودن قیمت عرضه این کلوچه را آن هم در شرایط اقتصادی کنونی مقرون به صرفه ندانسته و از آن به عنوان عامل اصلی افت کیفیت این محصول یاد می کنند.
بااین حال در جلسه ای که با حضور فرماندار و روسای اتاق اصناف، اداره صنعت، معدن و تجارت و کمسیون نظارت شهرستان فومن برگزار شد، قرار شد تا بعد از این کلوچه فومن با افزایش ۴۰ درصدی قیمت به مبلغ ۷۰۰ تومان عرضه شود. اما نکته مهم اینکه افزایش ۴۰ درصدی قیمت می تواند جوابگوی نیازهای تولید کنندگان باشد؟
کلوچه ای با قدمت صد ساله
در برخی منابع کلوچه فومن که قدیم تر ها «قند کلوچه» می نامیدندش را سوغات کربلایی محمود بهجت از کربلا می دانند. و ماجرا از این است که در زمان عزیمت کربلایی محمود به کربلا، وی از کارگاه شیرینی پزی کوچکی در این شهر دیدن کرد که به دلیل علاقه به بو و طعم دلپذیر کلوچه هایی که در آن پخت می شد، در زمان بازگشتش به ایران، در کنار نانوایی خود، شروع به پخت این کلوچه می کند و تاریخچه صد ساله این سوغاتی لذیذ را رقم می زند. اما برخی دیگر از منابع، خاستگاه این کلوچه را شهرفومن می دانند و اعتقاد دارند که سابق بر این زنان فومنی این کلوچه را در خانه هایشان پخت می کرده اند.
در هر حال آنچه که مسلم است اینکه کلوچه فومن با هر خاستگاهی که باشد، به دلیل طعم و بوی دلپذیر که به خاطر استفاده از روغن حیوانی و گردو، شکر و ادویه هایی مانند هل، دارچین، زنجبیل و جوز هندی (که مواد داخل کلوچه را تشکیل می دهند) است، توانسته از جغرافیای فومن که حتی گیلان و ایران نیز پا را فراتر نهاده و آوازه اش به خارج از مرزها هم برسد تا جایی که بسیاری از گردشگران خارجی در بدو ورود به شهر فومن، سراغ «کلوچه فومن» یا به قول خودشان «فومن کوکی» را می گیرند.
افزایش قیمت،امیدی برای بهبود بازار کلوچه پزان
اگرچه شهر فومن پر است از کارگاه های کلوچه پزی و در این شهر همیشه بوی کلوچه به مشام می رسد اما، قیمت نامناسب عرضه این کلوچه، معضلی است که این روزها خیلی از کلوچه پزان را دلسرد و خیلی ها را نا امید کرده و با وجود قیمت پایین این محصول، باعث شده تا آن دسته از کلوچه پزانی که به کارشان ادامه می دهند، از کیفیت محصول بکاهند تا بتوانند همچنان به فعالیتشان ادامه دهند.
جلیل سندی رئیس اتحادیه اتاق اصناف شهرستان فومن درباره افت کیفیت این محصول به خبرنگار مهر می گوید: وزن تعیین شده برای هر کلوچه ۹۰ گرم است که خوشبختانه در این بخش تغییری ایجاد نشده اما پایین آمدن کیفیت محصول مربوط به کیفیت مواد داخلی این کلوچه می شود که به دلیل استفاده از مواد گرانی مثل گردو، تولید کنندگان را مجبور کرده تا از مواد درجه چندم استفاده کرده و یا حجم گردوی داخل کلوچه را کم کنند.
قیمت پایین کلوچه و مقرون به صرفه نبودن تولید، برخی کارگاه ها را تا مرز تعطیلی کشانده بودوی ادامه می دهد: برای نظارت بر کیفیت کلوچه و برای اینکه کلوچه خوبی داشته باشیم تیمی را مامور کنترل کیفی این محصول کردیم تا کیفیت و وزن کلوچه را دائم بررسی کرده و تحت کنترل داشته باشند. با این حال قیمت پایین کلوچه و مقرون به صرفه نبودن تولید، برخی کارگاه ها را تا مرز تعطیلی کشانده بود.
وی می افزاید: در این شرایط و با توجه به اینکه حدود دو سال بود با وجود تمام شرایط اقتصادی پیش آمده هیچ گونه افزایش قیمتی نداشتیم و این امر باعث شده بود تا کلوچه پزان برای تهیه مواد اولیه به مشکل بر بخورند، با بررسی های صورت گرفته قیمت این شیرینی را کمی افزایش دادیم.
سندی اضافه می کند: امیدوارم بعد از این افزایش اندک، شرایطی پیش بیاید که کلوچه پزان بتوانند حقوق و مزایای کارگران را کمی افزایش بدهند و همین امر باعث ایجاد انگیزه شده و با بالا رفتن کیفیت، رونق بازار کلوچه داغ تر از قبل شود
پایین بودن قیمت عرضه نه تنها در بحث کیفیت که حتی روی نیروی کار نیز تاثیر گذاشته و خیلی از کسانی که کلوچه پزی شغل آبا و اجدادی شان بوده، اگر کارگاهشان را تعطیل نکرده باشند، ولی با انگیزه هم کار نمی کنند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت و رئیس کمسیون نظارت شهرستان فومن با اشاره به تاثیر کم بودن قیمت روی نیروی کار به خبرنگار مهر می گوید: به دلیل پایین بودن قیمت عرضه کلوچه، کارفرما نه قدرت افزایش حقوق کارگران را داشت و نه می توانست آنها را بیمه کند.
جهانگیر اسد نیا ادامه می دهد: بعد از گذشت ۱۷ ماه از تورم امروز شاهد افزایش قیمت کلوچه بودیم و علت این افزایش مشکلات عدیده ای بود که کارگران این بخش با آن دست و پنجه نرم می کردند. همین مساله باعث شده بود که کارگران نه تنها از حق بیمه برخوردار نباشند که حتی دستمزدهای پایینی دریافت کنند.
وی می افزاید: به مدد افزایش قیمت عرضه، شاهد آن خواهیم بود که علاوه بر افزایش دستمزد، بحث بیمه این کارگران نیز عملی شود و همین امر باعث می شود هم در بحث کیفیت و هم در بحث کار با تغییرات مهمی مواجه شویم و بالارفتن کیفیت، رونق بیشتری به بازار کلوچه فومن ببخشد.
کیفیت، قربانی قیمت های پایین می شود
اعلام افزایش قیمت کلوچه انگیزه ای شد تا به سراغ کلوچه پزان هم برویم تا تاثیر این افزایش قیمت را روی کیفیت کارشان جویا شویم.
نه تنها با قیمت ۷۰۰ تومان که با ۱۰۰۰ تومان هم نمی شود هم جنس خوب و مرغوب تولید کرد و هم حقوق ماهیانه داد و هم سود کرد محسن محمد زاده که چند سالی است به عنوان کارگر در یکی از کلوچه پزی های شهر کار می کند، می گوید: چند سال است که کلوچه می پزم و همیشه سعی کرده ام تا کلوچه های با کیفیتی به مردم ارائه دهم ولی با اوضاع و احوال گرانی و شرایط اقتصادی، اگر بخواهیم کیفیت را مثل گذشته حفظ کنیم باید ضرر کنیم و چیزی هم از جیب بگذاریم اما اگر بخواهیم همچنان به فعالیتمان ادامه بدهیم مجبوریم تا از کیفیت محصولمان کم کنیم که قطعا روی تعداد مشتری هم تاثیر منفی می گذارد.
وی درباره افزایش قیمت کلوچه توضیح می دهد: با این افزایش قیمت کم مگر چقدر می توانیم در کیفیت کلوچه تاثیر بگذاریم؟ و اصلا با این افزایش ۴۰ درصدی چه کاری میتوان کرد؟ همانطور که می دانید اصلی ترین ماده خمیر داخل کلوچه گردو است. سال گذشته بهترین گردو کیلویی ۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان بود اما امسال گردوی درجه پایین را هم نمی توانی بااین قیمت پیدا کنی. خودتان قضاوت کنید که با افزایش ۲۰۰ تومانی کلوچه چقدر می شود در کیفیت آن تغییر ایجاد کرد.
یکی از تولید کنندگان کلوچه در شهرستان فومن نیز درباره افزایش ۲۰۰ تومانی قیمت کلوچه می گوید: در کارگاه من سه کارگر کار می کنند که هر ماهه باید حقوقشان را بدهم. اگر بخواهم روغن حیوانی خوب و گردوی مناسب و مواد اولیه خوب تهیه کنم، نه تنها با قیمت ۷۰۰ تومان که با ۱۰۰۰ تومان هم نمی شود هم جنس خوب و مرغوب تولید کرد و هم حقوق ماهیانه داد و هم سود کرد. مجبوری از یکی بزنی تا به دیگری برسی. و این وسط کیفیت محصول است که قربانی می شود.
وی ادامه می دهد: البته خدا را شکر می کنیم که ۲۰۰ تومان افزایش قیمت داشتیم. اگر همین هم اضافه نمی شد باید فاتحه این دم و دستگاه را می خواندم و به شغل دیگری روی می آوردم.
علی ایحال اگر چه این افزایش ۴۰ درصدی به سختی می تواند جوابگوی نیازهای تولید کنندگان کلوچه در شهرستان فومن باشد اما باز هم می توان امیدوار بود که قدمی برای این مهم برداشته شده است. هرچند گاهی اوقات اقدامات ما نوش داروی پس از مرگ سهراب است اما امیدواریم مسئولین امر با توجه به مشکلات این حوزه و اقدام به موقع برای حل آنها، مانع از بسته شدن کارگاه های پخت کلوچه ای شوند که آوازه ای جهانی دارد.
.................................
خبرنگار: زلیخا صفری