شکلات تیره، دارو یا تجمل

دانه کاکائو به‌عنوان یک منبع غنی از فلاونوئید در واقع نوعی آنتی اکسیدان طبیعی بوده و وظیفه محافظت بدن در مقابل عوامل فرساینده و بیماری‌هایی نظیر ناراحتی‌های قلبی – عروقی و سرطان دارند.

شکلات به‌علت تاثیر بر نوروترنسمیترها سبب تغییر در احساسات شده و بررسی شکلات پس از بلع چگونگی احساس سرخوشی در بدن را نشان می‌دهد. آناندامید (ماده مخدر شکلات) توسط یک مکانیسم پیچیده باعث بالا رفتن احساس لذت و سرخوشی پس از بلع شکلات شده و باعث می‌شود که به شکلات بیشتر و بیشتر علاقه‌مند شویم.

احساس غرور و سربلندی حتی حس وجد و خلسه پس از خوردن شکلات به‌علت حضور اسید آمینه تریپتوفان بوده  که در ساخت سروتونین در مغز مورد استفاده نوروترنسمیترها قرار می‌گیرد. علاوه بر آن فنیل اتیل آمین باعث ترمز مغز شده و قادر است پیام‌های ضعیف نورون‌ها را در یک نقطه جمع کرده و به‌صورت یک پیغام قوی به مغز ارسال نماید و باعث افزایش شور و هیجان در بدن شود.

مقدمه:

با گذری بر تاریخ‌چه شکلات درمی‌یابیم که این کالای لوکس امروزی، پیشینه‌ای غنی و پرخاصیت دارد. به‌طوری‌که اقوام مایا و آزتک دانه کاکائو را در سطح وسیعی کشت کرده و از آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها بهره می‌جستند. با گذشت قرن‌ها این غذای پرارزش همچون سایر موارد موجود در طبیعت دست‌خوش تغییرات گشته و به یک کالای لوکس و تجملی مبدل شده است. این در حالی است که محققین و پژوهش‌گران بیکار ننشسته و به بررسی خواص درمانی شکلات پرداخته‌اند و خواص بیشماری از جمله کمک به درمان بیماری‌هایی نظیر سل، تب، نقرس، سرفه، سردرد، اسهال، دیابت، بهبود عملکرد رگ‌های خونی و ... را به اثبات رسانده‌اند. در این متن به برسی خاصیت شکلات تیره در درمان اسهال پرداخته و علت درمان اسهال با شکلات را به بحث می‌نشینیم. اینکه چگونه یک خوراکی چرب و شیرین و خوشمزه می‌تواند در درمان بیماری‌ای مفید باشد که همواره در هنگام ابتلا به آن باید از خوراک‌های چرب و شیرین اجتناب کرد و در ادامه متن به بررسی علت احساس خوب پس از خوردن شکلات و خواص آنتی اکسیدان شکلات خواهیم پرداخت.

هدف:

تصحیح اذهان عمومی و یادآوری خواص و توانایی‌های شکلات و جایگزینی باور صحیح گنجاندن شکلات به‌عنوان یک ماده غذایی مفید در رژیم غذایی روزانه به‌جای این باور نادرست که شکلات چیزی جز یک کالای لوکس مورد علاقه کودکان نیست.

یکی از پرطرفدارترین خوراکی‌های جهان که تاریخ‌چه بسیار طولانی‌ای نیز دارد شکلات است که در سطح وسیعی توسط اقوام مایا و آزتک کشت می‌شده و بسیار مورد اهمیت و احترام بوده است.

امروزه نگرش مردم به شکلات یک نگاه کاملا لوکس و تجملی بوده و بعضا با اندکی ترس و لرز خورده می‌شود و دیگر کمتر کسی به خواص درمانی بسیار مفید شکلات توجه می‌کند. اعتقادات قدیمی بر این مبنا بوده که شکلات باعث ایجاد آکنه، چاقی و تشدید میگرن می‌شود. اکنون وقت آن رسیده که با توجه به تحقیقات روز و مستندات به دست آمده در مورد خواص درمانی شکلات، باور بسیار خوردن شکلات جایگزین ذهنیات قدیمی شده و به مشاجرات فعلی خاتمه دهد.

مطالعات نشان می‌دهد که اجزای تشکیل دهنده دانه کاکائو که در تهیه شکلات به‌کار می‌رود برای حفظ سلامت قلب، درمان سرطان، درمان بیماری‌هایی مانند سل، تب، نقرس، سرفه، سردرد، اسهال و ... بسیار مفیدند. این اطلاعات با ارزش نیاز به عمق بیشتر داشته و بسیار جالب است. از خواص بی‌شمار شکلات به بررسی یکی از خواص آن بسنده می‌کنیم:

شکلات تیره و کمک به درمان اسهال:

در راستای بررسی صداقت یک افسانه باستانی توسط محققین بخش کودکان بیمارستان و مرکز تحقیقات اوکلند در مراحل اولیه تحقیق یک عامل شیمیایی در دانه کاکائو کشف شد، که قادر به محدود کردن توسعه اسهال از نظر روانی بود. این عامل شیمیایی که فلاونوئید نامیده می‌شود به میزان زیادی در دانه کاکائو وجود دارد و به‌طور قطع و یقین می‌تواند به‌عنوان مکمل در کاهش طبیعی علائم اسهال موثر باشند. در این میان شکلات تیره حاوی غلظت بالایی از کاکائو بوده وبه‌عنوان یک تسکین دهنده ملایم اسهال شناخته می‌شود. این تحقیق که به بررسی ارتباط حضور فلاونوئید و مهار کردن پروتئین‌ها می‌پردازد، در ژورنال تغذیه منتشر شده است و حالی از آن است که فلاونوئید موجود در کاکائو می‌تواند باعث چسباندن و مهار کردن پروتئین‌ها در روده (CFTR) و تنظیم میزان ترشح مایعات در روده کوچک شود.

از طرف دیگر گروهی از دانشمندان دانشگاه هاینریش هاین آلمان تحقیق مشابهی در این زمینه انجام داده و اظهار داشتند که به‌واسطه این تحقیقات، مدارک کاملی در ارتباط با کاهش ترشحات روده و بازداشتن آنها به‌وسیله فلاونوئیدهای کاکائو موجود است.

سرانجام این تحقیق توانست منجر به توسعه درمان طبیعی و کم خرج، آسان و سهل الوصول و فاقد عوارض جانبی شود. این در حالی‌ست که مطلبق آمار، پزشکان کشور آمریکا هر ساله به‌طور متوسط 2.4 میلون بیمار با علامت اسهال را ویزیت کرده‌اند که بیشترین حجم آن را کودکان زیر 5 سال و افراد مسن تشکیل داده‌اند. لازم به ذکر است که مواجهه این گروه‌ها با اسهال به دلیل از دست رفتن مایعات بدن بسیار خطرناک بوده و حتی می‌تواند منجر به فوت شود. با یک جست‌وجوی کوتاه در تاریخ به‌وضوح درمی‌یابیم که در حدود قرن 16 میلادی، اقوام کهن آمریکای جنوبی و به‌دنبال آن در تمدن کهن اروپا از کاکائو در درمان اسهال استفاده می‌گردیده است. این تحقیق با موفقیت و به‌صورت کاملا علمیف صحت این افسانه کهن را اثبات و تایید می‌نماید. این یافته جهت صحه گذاری به مدت بیش از یک سال مورد بررسی دانشمندان قرار گرفته و ایشان عصاره فلاونوئید را روی سلول‌های پوشش داخلی روده مورد بررسی قرار داده و از نظر تکرار عملکرد مورد آزمون قرار دادند و در تمامی تحقیقات این عصاره باعث کاهش ترشحات شده است. به استناد کلیه موارد فوق مسجل می‌شود که فلاونوئید کاکائو باعث کاهش شدت اسهال می‌شود.

آنتی اکسیدان‌های فتوشیمیایی:

دانه کاکائو را به‌عنوان یک منبع غنی از فلاونوئید می‌شناسیم و می‌دانیم که شکلات به‌خصوص شکلات تیره نیز به تبع داشتن پودر کاکائو منبع غنی از فلاونوئید است. این مواد در واقع آنتی اکسیدان‌های طبیعی‌ای هستند که تقریبا در 600 ماده طبیعی خوراکی یافت می‌شوند و آنتی اکسیدان‌ها وظیفه محافظت بدن در مقابل عوامل فرساینده و بیماری‌هایی نظیر ناراحتی‌های قلبی – عروقی و سرطان را دارند.

حال به بررسی علل احساس خوب پس از خوردن شکلات می‌پردازیم:

با کنکاش بیشتر در مورد نقاط مجهول در مورد ترکیبات شکلات به‌نظر می‌رسد نقطه اثر شکلات در مغز مربوط به مسیر انتقال دهنده پیام‌های عصبی یا نوروترنسمیترهاست. نوروترنسمیترها نوعی فرستنده‌های شیمیایی به سمت مغز هستند و با انتقال سیگنال‌های الکتریکی بین سلول‌های عصبی کار می‌کنند. این سیگنال‌ها سبب تغییراتی در حساسیت و احساسات می‌شوند. محققین با در نظر گرفتن این خاصیت، شکلات را پس از بلع در این مسیر تحت تعقیب و آزمایش قرار دادند. می‌دانیم که آنچه در بدن باعث احساس سرخوشی می‌شود ماده مخدر نامیده می‌شود.

امروزه تحقیق در مورد ماده مخدر شکلات که آناندامید نام دارد به‌عنوان یک عامل ایجاد فعالیت روانی در شکلات بسیار مورد توجه قرار گرفته است.Daniele Piomelli روان‌شناسی است که توانست رابطه ایجاد حس خوب پس از خوردن شکلات را از طریق بررسی آناندامید موجود در شکلات کشف کند. او معتقد است که شکلات بیشتر از طریق غیر مستقیم و توسط یک مکانیسم کاملا پیچیده باعث بالا رفتن میزان آناندامید خود می‌شود. این عمل از طریق 2 ترکیب شیمیایی در شکلات که به آرامی شکسته و به آناندامید تبدیل می‌شوند انجام می‌شود.

تصاویر زیر تحوه چگونگی این عمل را بازگو می‌کند

شوکولیسم

در واقع افزایش یک وابستگی فیزیکی به شکلات است. مطالعات فعلی روی داروهای روان گردان نشان می‌دهد که اعتیاد مربوط به نحوه شکل گیری و تقویت مسیرهای انتقال نورون در مغز می‌باشد پ. پس این امکان وجود دارد که با هر بار استفاده از شکلات، نورون‌ها در مغز شما به تدریج شکل گیری کرده و باعث شود که شما شکلات را بیشتر و بیشتر دوست داشته باشید.

از شکلات به‌عنوان داروی عشق (Love drug) و نشاط (lust drug) نیز نام می‌برند.

ترکیبات شکلات یک داروی عشق طبیعی هستند. تریپتوفان یک ماده شیمیایی است که در مغز برای ساختن سروتونین مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان بالای سروتونین در مغز می‌تواند باعث ایجاد احساس غرور و سربلندی، حتی احساس وجد و خلسه باشد. در حالی‌که تریپتوفان قادر به ایجاد حس خلسه پس از خوردن شکلات است، ماده شیمیایی دیگری به‌نام فنیل اتیل آمین می‌تواند موجبات افزایش میزان احساس هیجان و از بین بردن بی‌قراری یا عصبانیت، سردرد و افزایش قدرت هوش و ادراک شود که اصطلاحا آمفتامین گفته می‌شود.

در گذشته برخی از محققین نسبت به توانایی شکلات در ایجاد حالت تعادل در بدن مشکوک بودند زیرا عوامل شیمیایی نظیر تریپوفان و PEA در مواد غذایی دیگری هم وجود دارند که بعضا مقدار بیشتری نسبت به میزان موجود در شکللات حاوی این مواد هستند، ولی چنین تاثیری از خود نشان نمی‌دهند. امروزه با بررسی‌های بیشتر مشخص شده که ساختار شیمیایی ترکیبات موجود در شکلات (کاکائو) با ساختار شیمیایی همین مواد در محصولات مشابه متفاوت می‌باشد. فنیل اتیل آمین (PEA) باعث تمرکز مغز شده و قادر است پیام‌های ضعیف نورون‌ها را در یک نقطه جمع کرده و به‌صورت یک پیغام به مغز ارسال نموده و باعث افزایش شور و هیجان در بدن شود.

بحث و نتیجه گیری:

با توجه به نتایج حاصله و بررسی‌های به‌عمل آمده، شکلات به‌ویژه شکلات تیره به دلیل میزان بالای پودر کاکائو حاوی مقدایر زیادی فلاونوئید، آناندامید، تریپتوفان و فنیل اتیل آمین است که جملگی باعث افزایش ارزش‌های شکلات شده و با توجه به خاصیت آنتی اکسیدانی فلاونوئیدها، شکلات می‌تواند در حفظ سلامت قلب و عروق، تسکین آلام، درمان اسهال و سایر بیماری‌ها به‌عنوان یک درمان کم هزینه و سهل الوصول به‌کار رود. علاوه بر آن تریپتوفان، فنیل اتیل آمین و آناندامید با تاثیر بر نوروترنسمیترها باعث افزایش علاقه به خوردن شکلات، ایجاد احساس غرور و سربلندی، از بین رفتن عصبانیت، سردرد و افزایش قدرت هوش و ادراک می‌شوند. با توجه به نتایج حاصله، قراردادن مقداری شکلات با توجه به میزان کالری آن در رژیم غذایی روزانه می‌تواند ما را از رفتن به مطب پزشک بی‌نیاز کند.

نشریه شهد 22