مریم جعفرخانی‌کرمانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، افزود: کشت بافت و روش‌های به‌نژادی مدرن برای اصلاح گل رز و نیز کشت بافت پایه‌های مالینگ سیب درختی در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی به دست پژوهشگران ایرانی در حال انجام است.
وی افزود:همچنین برای تکثیر بذر گلابی به روش کشت بافت پروژه‌هایی در حال انجام است.
مدیر تولید و توسعه یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در پاسخ به این سوال که روش کشت بافت از چه زمانی در دنیا مرسوم شده، گفت: از 100 سال پیش این روش ابداع شده که در آن از اندام گیاهی و کاشت در درون شیشه و در محیط کاملا استریل استفاده می‌شود و مزیت آن این است که به تعداد انبوه می‌توان گیاه را تولید کرد که از نظر ژنی کاملا یکنواخت است و نهال‌های آن عاری از هرگونه بیماری است.
جعفرخانی کرمانی گفت: در شرایط آزمایشگاه کارهای کشت بافت انجام می‌شود و می‌توان در همه نقاط دنیا و در همه فصول سال این کار را انجام داد و نیاز به مکان و زمان خاصی ندارد.
وی افزود: مهمترین مزیت روش کشت بافت تولید انبوه و یکنواخت و بازارپسندی محصول است که زمینه را برای صادرات فراهم می‌کند.
جعفرخانی‌کرمانی افزود: پایه‌های مالینگ سیب از نظر سطح زیر کشت ایران مقام چهارم دنیا را دارد که 201 هزار هکتار سطح کشت باغ‌های سیب ایران محسوب می‌شود، اما عملکرد در هکتار حدود 16.5 تن است، در حالی که در دنیا این رقم حدود 32 تن یعنی 2 برابر ایران برآورد شده و در کشور پیشرفته‌ای مانند اتریش میانگین 64 تن در هکتار سیب برداشت می‌شود.
وی افزود: برای افزایش عملکرد محصول سیب از پایه‌های کوتاه باید استفاده شود و درخت به جای اینکه انرژی خود را صرف ساخت چوب و برگ کند مستقیم صرف ساخت میوه خواهد شد.
مدیر تولید و توسعه یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: پایه‌های کوتاه نهال‌های سیب تاکنون وارد کشور شده و در نهالستان‌ها تکثیر می‌شد اما از 4 تا 5 سال پیش با دسترسی به فناوری کشت بافت نیاز به واردات از بین رفته است.
وی افزود: در روش تکثیر پایه‌ها در نهالستان امکان این وجود داشت که اگر ابزار آلوده باشد پایه‌های نهال‌ها را آلوده کند.
جعفرخانی کرمانی با بیان اینکه روش سنتی قادر به تأمین نیاز باغدار نیست، گفت: سالانه بیش از 600 هزار اصله نهال سیب مورد نیاز کشور است، بنابراین پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی اقدام به تدوین پروتکل تولید انبوه پایه‌های مالینگ سیب از روش کشت بافت کرده که در این پروتکل‌ها تهیه و ثبت اختراع شده‌اند و طی قراردادهایی در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است.
وی تأکید کرد: در واقع می‌توان گفت از نقطه صفر تا 100 تولید سیب درختی در اختیار پژوهشگران ایران قرار گرفته است.
مدیر تولید و توسعه یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: پروتکل تولید پایه‌های مالینگ در سال 86 ثبت اختراع شد و طی قراردادهایی به 4 شرکت خصوصی واگذار که آنها در حال تولید نهال‌های کشت بافت هستند.
وی در مورد تحقیق و توسعه افزود: در این بخش پروتکل‌های آماده ارائه به بخش خصوصی شامل پروتکل گیاه استویا برای به دست آوردن قند رژیمی که مبدأ آن از آمریکای جنوبی است. همچنین پروتکل تولید انبوه گل رز در پژوهشکده وجود دارد که اگر خریدار پیدا شود طی قرارداد به بخش خصوصی واگذاری خواهد شد.
جعفرخانی کرمانی افزود: پروتکل تولید انبوه مینی‌تیوبر سیب‌زمینی که در اختیار 12 شرکت خصوصی داخلی قرار گرفته و آنها به تولید طبقات مختلف بذر سیب‌زمینی می‌پردازند.
وی افزود: همچنین پروتکل تولید انبوه نهال گلابی و پروتکل تولید انبوه زیتون آماده واگذاری به بخش خصوصی است.
وی افزود: یکی دیگر از پژوهش‌های این پژوهشکده انگشت‌نگاری DNA خرما، پسته، زیتون، انجیر است که توسط پژوهشگران انجام شده، یعنی اگر کسی زیتون و خرما در دست داشته باشد و نداند که رقم آن چیست می‌تواند به روش انگشت‌نگاری به شناسنامه خرما برسد و از این طریق می‌توان شناسنامه خرمای وحشی و پسته وحشی ایران دسترسی پیدا می‌کند.
جعفرخانی کرمانی افزود: روش انگشت‌نگاری DNA برای شناسایی پسته و خرمای کشور بدست پژوهشگران ایرانی به دست آمد که به روش کیت می‌توان شناسایی کرد.
این پژوهشگر افزود: همچنین گیاه دارویی سیلی‌مارین از ریشه‌های گیاه خارمریم استخراج می‌شود.
مدیر تولید و توسعه یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در پاسخ به این سوال که جایگاه ایران از نظر فناوری کشت بافت در چه موقعیتی قرار دارد، گفت: این فناوری در اختیار کشورهای پیشرفته قرار دارد و برخی کشورهای در حال توسعه نیز در این باره خوب عمل کرده‌اند و ایران جزء کشورهایی است که در این رشته خوب فعالیت داشته و فعالیت کشت بافت آن قابل توجه است.
جعفرخانی‌کرمانی در پاسخ به این سوال که فرق روش پیوند و کشت بافت چیست، گفت: در روش پیوندی تکثیر سنتی وجود دارد و امکان تولید انبوه نهال وجود ندارد، اما در کشت بافت پیوند عاری از هرگونه بیماری است و می‌توان تولید انبوه انجام داد.
وی افزود: از طرفی چون پیوندک‌ها از طریق بذر به دست آمده امکان تنوع ژنی وجود دارد، اما در کشت بافت تنوع ژنتیک نیست و گیاه از نظر توارثی یکنواخت است.
مدیر تولید و توسعه یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: یکنواختی در باغ مزیت مهم کشت بافت است، اما در روش‌های دیگر یکسری از درختان کوتاه و یکسری بلند قد هستند که نمی توان به روش مکانیزه میوه‌های آن را جمع‌آوری کرد، اما در روش کشت بافت چون درختان یکنواخت و میوه‌ها یکسان هستند، می‌توان به راحتی به روش مکانیزاسیون جمع‌آوری و در صنایع تبدیلی فرآوری انجام داد.
وی افزود: روش سنتی پاسخگوی تولید انبوه نیست، اما به روش کشت بافت می‌توان میلیون‌ها گیاه را در یک سال تولید کرد.
خبرگزاری فارس