عادت به خوردن صبحانهای کامل، یکی از ارکان اصلی تغذیه سالم است. علاوه بر این رعایت تنوع در این وعده نیز حایز اهمیت است؛ بهطوری که توصیه میشود هر روز مواد غذایی متفاوتی را برای صبحانهتان انتخاب و امتحان کنید؛ یک روز عدسی، یک روز نان و پنیر و گردو و روز دیگر کره و عسل و حلوا ارده. حتما این را می دانید که حلوا ارده به حلوا شکری نیز شهرت دارد ولی آیا این را میدانستید که ارزش تغذیهای حلواشکری چقدر است؟ بهتر است چند بار در هفته میل شود؟ و چه کسانی باید آن را وارد برنامه غذاییشان کنند؟ ...
میگویند حلواارده را اولین بار شیخبهایی به سفارش شاه عباس تهیه کرد
تاریخچه حلوا ارده (حلورده) به دوران صفویه برمیگردد. اولین بار شاهعباس از شیخبهایی خواست تا یک فرمول غذایی بسازد که کمحجم بوده و برای استفاده سربازان مناسب باشد. او نیز غذایی متشکل از کنجد آسیاب شده و شیره کشمش پیشنهاد کرد و این نمونه مقدماتی از حلواارده امروزی بود. وطن اصلی کنجد هندوستان است که از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. در حال حاضر چین بزرگترین تولیدکننده کنجد در دنیا است. در ایران نیز مقداری کنجد تولید میشود که بیشتر آن به مصرف تهیه روغن و حلوا ارده میرسد. پایه تولید حلورده مادهای به نام ارده یا کنجد آسیابشده است. ارده حاوى پروتئین، چربى و مقدارى فیبر است بنابراین حلواشکری خوراکی است که از کنجد کوبیده ( ارده) و شکر تشکیل شده و از خوراکیهای مقوی و پرکالری و کمحجم محسوب میشود. به لحاظ وجود شکر در حلواشکری، استفاده از آن در دیابتیها باید با احتیاط باشد. شیرینی حلواارده (حلورده) در قدیم عصاره کشمش بود اما بعدها با آمدن شکر به بازار، حلواشکری جای حلواارده را گرفت. از آنجا که جزء اصلی این ماده غذایی کنجد است، غذایی مقوی و پرخاصیت و البته پرکالری به شمار میآید. بیایید باهم از اصلیترین و مقویترین ماده تشکیلدهنده حلورده یعنی کنجد صحبت کنیم.
در داستان علی بابا و چهل دزد بغداد، موقعی که دزدان برای باز کردن یک قفل عجیب نیاز به یک رمز خاص داشتند، نام کنجد را انتخاب کردند. این نشان میدهد که تمام خوانندگان داستان بانام کنجد آشنایی دارند چون کنجد به محض رسیدن از غلاف میوه که به طور ناگهانی باز میشود به بیرون پرتاب میشود لذا این نام را برای باز شدن ناگهانی در انتخاب کردند. کنجد یکی از قدیمیترین دانههاست که بین دانهها جزو سرشارترین منابع روغنى محسوب مىشود. دانههاى کنجد به رنگهاى سفید، خاکسترى و سیاه هستند و نوع سفیدش از همه مرغوبتر است. این دانه منبع غنى از پروتئین بوده و ارزش غذایى بالایى دارد. هر قاشق غذاخوری آن تأمینکننده 14 درصد از نیاز روزانه به کلسیم است. به علاوه با مصرف 50 گرم از آن 25 درصد از نیاز روزانه به اسید فولیک نیز رفع خواهد شد. این دانه منبع گیاهی آهن نیز محسوب میشود. به این دلیل خوردن آن به رفع خستگی به خصوص در آنهایی که به کم خونی فقر آهن دچارند، توصیه شده و بهتر است با منابع افزایشدهنده جذب آهن مانند انواع سبزیجات تازه و آب پرتقال میل شود.
برای تهیه روغن این دانه معمولا کنجدها را میشویند. سپس دانهها را آسیاب کرده و در آب میریزند تا پوست آنها روی آب بیاید. بعد از گرفتن پوست، دانهها را خشک کرده و در آب جوش میریزند و خمیر میکنند. این خمیر را تحت فشار قرار میدهند تا روغن آن جدا شود. این روغن را روغن سرد مینامند و از تفاله باقیمانده تحت اثر فشار و گرما روغنی به دست میآید که به نام روغن گرم معروف است که البته ارزش غذایی روغن سرد را ندارد. اگر میخواهید از روغن کنجد استفاده کنید، دقت داشته باشید که روغن سرد باشد زیرا در اثر حرارت دادن، روغن کنجد خواص خود را از دست میدهد.
حتماً مایع نسبتاً غلیظی که چرب است و رنگ کرم تیره دارد را دیده اید، این همان ارده است. این مایع خود به تنهایی یک ماده غذایی کامل برای هر وعده غذایی به ویژه صبحانه است. ارده فاقد هرگونه افزودنی اعم از شیمیایی و غیرشیمیایی است و به عبارتی صددرصد طبیعی است. ماده اصلی و تنها ماده تشکیلدهنده آن کنجد است. ارده را به طرق مختلفی میتوان مصرف کرد. میتوان آن را بهصورت خالص و بدون هیچگونه افزودنی با نان میل کرد و یا مواد شیرینی از قبیل عسل، شیره انواع میوهها مثل خرما، انگور و یا مربا به آن اضافه کرد. افرادی که از رژیم غذایی خاصی تبعیت میکنند یا دیابت دارند باید در مورد مصرف آن احتیاط کنند. اما دانش آموزان و آنهایی که به کالری بیشتری نیازمند هستند میتوانند از نانهای آغشته به آن در میان وعدههای صبح و عصرشان بخورند.
حلوا ارده را باید در محلی خنک و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری کرد. تاریخ مصرف حلواارده را به دقت بخوانید. به دلیل اینکه حلورده دارای کنجد است که سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده است، خیلی زود در مجاورت با هوای گرم و تحت تاثیر نور و گرما چربیهای آن با اکسیژن ترکیب شده و طعم بدی پیدا میکند بنابراین باید در جای خشک و خنک نگهداری شود. در صورتی که در محل مناسبی مثل یخچال نگهداری شود، مدت زمان بیشتری قابل استفاده است. در صورتی که پس از مدتی شاهد وجود مقداری روغن روی حلواارده بودید، جای هیچ نگرانی نیست چرا که این ویژگی ذاتی حلواارده است. این ماده روغنی همان روغن کنجد معروف بوده که سرشار از ویتامین است. شما میتوانید قبل از مصرف آن را مخلوط کرده و یا روغن آن را جدا کرده و بهعنوان روغن مایع مصرف کنید.
ارده نیز مانند حلواارده باید در محلی خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود.
شیر دوست ندارید؟ کنجد بخورید!
دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره کنجد و فرآوردههای تهیه شده از آن میگوید: «دانه کنجد دارای 20 تا 25 درصد پروتئین، 50 درصد چربی و به نسبت مساوی اسیدلینولئیک و اولئیک است. کنجد یکی از منابع بسیار مفید برای جذب آهن، روی و مخصوصا کلسیم به حساب میآید و افرادی که میل و رغبتی به خوردن شیر ندارند میتوانند از کنجد برای تامین نیاز به کلسیم، روی و آهن خود که از مواد معدنی کلیدی بدن هستند، استفاده کنند. مخلوط کردن کنجد با سایر غذاها باعث غنیتر شدن آنها میشود. مادرانی که از بدغذایی کودک خود شکایت دارند و اظهار میکنند که کودکشان علاقهای به خوردن گوشت و شیر ندارد، میتوانند با تلفیق برنج و حبوباتی نظیر عدس، سویا، ماش و کنجد بخش زیادی از پروتئین و مواد معدنی کودکان در حال رشد خود را تامین کنند. علاوه بر این مخلوطی از کنجد و غلات کامل مثل گندم و جو یا نوع پرک شده آن دارای ارزش غذایی بالایی خواهد بود. در شروع تغذیه تکمیلی کودکان اضافه کردن کنجد آسیاب شده و تهیه حریره کنجد در کنار حریره بادام نیازهای کودک به مواد معدنی یاد شده را برطرف خواهد کرد. در کودکان بزرگتر جایگزین کردن کنجد و بیسکوییتهای کنجدی به جای میان وعدههای بیارزشی نظیر پفک بسیار مفیدتر و سالمتر و دارای ارزش غذایی بیشتری خواهد بود. میتوانید در روز 30 گرم از این دانه استفاده کنید و در عوض معادل آن میزان دریافت کالری مواد غذایی خود حذف کنید. یادتان باشد که خوردن یک قاشق غذاخوری کنجد معادل یک واحد چربی بوده و 45 کیلوکالری انرژی دارد. مصرف کنجد علاوه براینکه سبب افزایش چربی خون نمیشود بلکه کلسترول بد خون را نیز پایین میآورد.
تهیه کننده : مژگان کریمی
نام مقاله : (میگویند حلواارده را اولین بار شیخبهایی به سفارش شاه عباس تهیه کرد)
منبع : www.salamatiran.com
اصول نگهداری از حلوا
دیابتیها احتیاط کنند
طرز تهیه روغن کنجد
شاهدانهای به نام کنجد